Κυριακή, 31 Μαρτίου 2019 10:19

Η Καλαματιανή εικαστικός Ελένη Σουμή στην "Ε": «Η τέχνη λειτουργεί ως ανάχωμα σε συνθήκες της κρίσης»

Γράφτηκε από την

 

Με τα πινέλα της ζωγραφίζει κόσμους μαγικούς, που ταξιδεύουν μικρούς και μεγάλους στα παράλληλα σύμπαντα των θεατρικών κειμένων. Η Καλαματιανή εικαστικός Ελένη Σουμή φέτος διένυσε ίσως μία από τις πιο δημιουργικές χρονιές της, μοιράζοντας το χρόνο της ανάμεσα στα σκηνικά, αλλά και στην προσωπική της καλλιτεχνική δημιουργία...

Οσο για τους ήρωες του θεάτρου; Η ίδια λέει πως, ειδικά όταν απευθυνόμαστε σε παιδιά, πρέπει ν’ αποφεύγουμε τα έργα με τις πριγκίπισσες και ν’ ανεβάζουμε έργα που αφορούν την "αλήθεια", τον σύγχρονο άνθρωπο, τον αγωνιστή, τον πρόσφυγα, τον καταπιεσμένο, τον ήρωα και όχι τον πρίγκιπα...

- Η χώρα ακόμα δεν έχει βγει από την κρίση, όμως η τέχνη βλέπουμε πως δε σταματά να μας ξαφνιάζει. Ολοένα και περισσότερες θεατρικές παραγωγές, συναυλίες, ταινίες στο σινεμά. Πώς το εξηγείς;

Η τέχνη λειτουργεί ως ανάχωμα ακόμα περισσότερο σε συνθήκες σαν κι αυτές της κρίσης, που την οικονομική ανέχεια συνοδεύει προσωπική και κοινωνική αναταραχή γενικότερα. Στην κατάθλιψη, την αβεβαιότητα και το άγχος για το αύριο, στην παραίτηση και σε όλα τα αδιέξοδα, η τέχνη είναι μία διέξοδος, ένας τρόπος διαφυγής και ένας δημιουργικός "μοχλός" για να "δηλώσουμε" την ύπαρξη μας, να εκφράσουμε τους προβληματισμούς μας, να πάμε κόντρα στη σιωπή και ν’ αφυπνίσουμε συνειδήσεις. Η ανάγκη λοιπόν για φωνή είναι μεγαλύτερη σε καιρούς κοινωνικοοικονομικής κρίσης, και η τέχνη μάς δίνει αυτή την δύναμη.

- Ειδικά το παιδικό θέατρο, παρουσιάζει πληθώρα από αξιόλογες δουλειές. Για τα σκηνικά που επιμεληθήκατε στη “Μάγια μέλισσα” πάνω σε τι άξονα κινήθηκες;

Ανεβαίνουν πια εκατοντάδες παιδικές παραστάσεις στην χώρα μας. Από μεγάλους θιάσους, μέχρι μικρές θεατρικές ομάδες. Μία από τις βέβαιες επισκέψεις των σχολείων για παράδειγμα είναι μια ή περισσότερες θεατρικές παραστάσεις κάθε σχολική χρονιά. Τα σκηνικά στην “Μάγια” είναι της Δέσποινας Βολίδη, η όποια μου εμπιστεύτηκε την ζωγραφική του σκηνικού και ένα κομμάτι στησίματος και σχεδιασμού επιμέρους στοιχείων αυτού. Η παράσταση παρουσιάζεται σε αρκετές χώρες. Στην Ελλάδα την παραγωγή έχουν οι “Make a film” και “Ruby Dream”. Η παράσταση κινείται σε συγκεκριμένο, δοσμένο άξονα από τους δικαιούχους της γερμανικής “Μάγιας”, “Studio 100” και “Planeta Junior”, οι οποίοι δημιούργησαν την θεατρική “Μάγια”.

- Σχεδιάσατε τα σκηνικά και τα κοστούμια στην παιδική παράσταση «Οι τρεις κοσμοναύτες», έργο βασίζεται σε κείμενο του Ουμπ. Εκο. Τα παιδιά απολαμβάνουν περισσότερο νεωτεριστικές, σύγχρονες προσεγγίσεις ή είναι απαραίτητο να επιλέγει κανείς κλασικές φόρμες, εικόνες πιο προσιτές σε αυτά;

Καταρχάς τα παιδιά είναι το πιο δύσκολο ή καλύτερα αυστηρό θεατρικό κοινό. Δεν μπορείς να τα κερδίσεις και να κρατήσεις το ενδιαφέρον τους σε μια παράσταση με μεσοβέζικα τεχνάσματα. Τα παιδιά βάλλονται από σωρεία εικόνων από πολύ μικρή ηλικία πια, με μεγαλύτερο και ισχυρότερο εργαλείο το διαδίκτυο, οπότε οι εικόνες τους είναι πολυποίκιλες καλώς ή κακώς. Το ποιες εικόνες τούς είναι προσιτές, λοιπόν, είναι λίγο συγκεχυμένο κατά την δική μου άποψη. Απαραίτητο για μια θεατρική παράσταση που αναφέρεται σε παιδιά είναι καταρχήν να τα αφορά το κείμενο, αυτό που πραγματεύεται ένα έργο, είτε κλασικό είτε σύγχρονο. Εν συνεχεία το πόσο καλοδουλεμένη είναι η παράσταση σε όλα τα πεδία: σκηνοθετικά - υποκριτικά - μουσικά - σκηνογραφικά κλπ. Πιστέψτε με, είναι στοιχεία που τα παιδιά αντιλαμβάνονται, έχουν διαίσθηση και κρίνουν αυθόρμητα και τα καλώς και τα κακώς κείμενα μιας παράστασης. Την αλήθεια πρέπει να τους λέμε, να μην τους φερόμαστε ως "μωρά". Αν μου επιτρέπετε, πρέπει ν’ αποφεύγουμε τα έργα με τις πριγκίπισσες και τα σχετικά και ν’ ανεβάζουμε έργα που αφορούν την "αλήθεια", τον σύγχρονο άνθρωπο, τον αγωνιστή γενικά, τον πρόσφυγα, τον καταπιεσμένο, τον ήρωα και όχι τον πρίγκιπα. Εργα που να θέτουν προβληματισμούς για τα σύγχρονα προβλήματα, τη διαφορετικότητα για παράδειγμα, αν θέλουμε να έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα το θέατρο για παιδιά.

- Τι σας ιντριγκάρει περισσότερο, όσον αφορά την έμπνευση για τη δημιουργία των σκηνικών ή των κοστουμιών μιας παράστασης; Ενα έργο κωμικό, κλασικό, μοντέρνο; Ποια στοιχεία “βοηθούν” τον εικαστικό σε αυτό το κομμάτι;

Αν πρέπει οπωσδήποτε να επιλέξω θα έλεγα πως έχω μια προτίμηση σε κλασικά έργα που πρέπει να τα "φέρεις" στο σήμερα. Αν αυτό επιτευχθεί, το κλασικό γίνεται πιο σύγχρονο και από το σύγχρονο. Γιατί ακριβώς τα κλασικά έχουν "κερδίσει" μες στον χρόνο μια δυναμική, έχουν το κοινό τους, έχουν την δύναμη του να είναι κλασικές αξίες. Οταν τα επαναφέρεις λοιπόν στο σήμερα πιάνεσαι απ' αυτήν την δύναμή τους, την επιμονή τους στον χρόνο και την επικαιρότητά τους και με την απαραίτητη μελέτη μπορείς να δώσεις μια νέα δυναμική, μια νέα διάσταση, ν’ ανοίξεις ένα νέο παράθυρο. Το στοίχημα εδώ μπαίνει. Να μην παραποιήσεις, να μην αλλοιώσεις το κλασικό, αλλά να "ποιήσεις" με σύγχρονες φόρμες το κλασικό. Αυτά που βοηθούν τον εικαστικό είναι να παρακολουθεί και να μελετά γενικότερα τόσο το σύγχρονο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι όσο και να είναι γνώστης της ιστορίας της τέχνης συνολικότερα.

- Μέσα σε όλη την γκάμα των έργων σας φέτος, θα δούμε και τη ζωγραφική στο “Peter panic” του Μάρκου Σεφερλή. Φαίνεται πως είστε ανοικτή σε όλα τα αντικείμενα δουλειάς, χωρίς να βλέπεις… ταμπέλες και διαχωρισμούς. Θα ήθελες να μας πεις περισσότερα για την εμπειρία αυτή;

Μία ταμπέλα έχω: Εικαστικός. Η δουλειά μου είναι αυτή και με χαρά αποδέχτηκα την πρόταση από την σκηνογράφο Δέσποινα Βολίδη, η όποια είναι πολλά χρόνια στο πλευρό του και έχει ένα "βαρύ" βιογραφικό στην θεατρική ζωή του τόπου γενικότερα, τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια. Εδώ να πω πως είναι τιμή μου που μου εμπιστεύθηκε μια σειρά από δουλειές, μεταξύ αυτών και της φετινής χειμερινής παράστασης του Μάρκου Σεφερλή στο “Περοκέ”, "Peter Panic". Ηταν η πιο απαιτητική δουλειά που έχω κάνει ως τώρα, όσον αφορά το ζωγραφικό κομμάτι, αλλά περισσότερο το γλυπτικό. Είναι 5 σκηνικά σε 1. Είναι μια τεράστια παραγωγή. Ατελείωτες ώρες εργασίας και το αποτέλεσμα πιστεύω πως μας δικαίωσε συνολικότερα τους συμβαλλόμενους. Με τον Μάρκο Σεφερλή είχα μια εξαιρετική συνεργασία και άψογη συνεννόηση. Είναι ένας πολύ υπεύθυνος επαγγελματίας, εργατικός και ευγενικός.

- Τι αφορούν τα προσωπεία πάνω στα οποία δουλεύετε αυτόν τον καιρό; Σε ποια παράσταση θα τα δούμε;

Εχω την τεράστια χαρά και τιμή για ακόμη μια φορά να μου αναθέτει ο εξαιρετικός Κοραής Δαμάτης ένα σημαντικό κομμάτι της παράστασης που θ’ ανεβεί υπό τις σκηνοθετικές του οδηγίες στον πολυχώρο “Vault”. Πρόκειται για τον "Ανθρωπο ελέφαντα" του Bernard Pomerance, τον όποιο θα υποδυθεί ο Δημήτρης Καρατζιάς. Ενα πολυβραβευμένο έργο, το οποίο παρουσιάστηκε στην Ελλάδα το 1980 από το Θέατρο Ερευνας του Δημήτρη Ποταμίτη. Αναθέσεις σαν αυτές είναι πολύ δημιουργικές γιατί, κατόπιν συνεννοήσεως με τον σκηνοθέτη, καλούμαι να υλοποιήσω, να πραγματώσω την ιδέα του σκηνοθέτη στο πώς φαντάζεται κάθε έναν χαρακτήρα, να κατασκευάσω μάσκες που ν’ αντιστοιχούν στις απαιτήσεις και τα χαρακτηριστικά των ρόλων. Δε θα σας δώσω περισσότερες λεπτομέρειες, θα πω μόνο με σιγουριά ότι θα είναι μια παράσταση που θα συζητηθεί.

- Λόγω των παραπάνω πρότζεκτ έχεις περάσει πολύ χρόνο στα θέατρα. Πώς βλέπεις τους θεατές, το κοινό σήμερα;

Ως λαός είμαστε θεατρόφιλος. Ενδιαφέρον έχει να εντοπίσουμε ότι η κρίση έχει διαμορφώσει νέες μορφές και ιδέες πειραματισμού και κοινής δράσης από καλλιτέχνες που για λόγους επιβίωσης έχουν ανοίξει νέους δρόμους επικοινωνίας με το κοινό, και υπάρχει πραγματικά μια -ακατάπαυστη θα έλεγα- κινητικότητα. Το θέατρο (γενικότερα οι τέχνες) έχουν ανάγκη το κοινό, και το κοινό αντίστοιχα τις τέχνες, οπότε ως συγκοινωνούντα δοχεία το ένα διαμορφώνει το άλλο. Υπάρχει το κοινό που ακολουθεί και παρακολουθεί διάφορες ομάδες σε εναλλακτικούς χώρους (bar-theater, studios, εγκαταλειμμένα κτήρια, λοφτ, αποθήκες κ.λπ.) όπου είτε πληρώνεις πολύ χαμηλό εισιτήριο, είτε είναι δωρεάν, είτε υπάρχει συνεισφορά κατά βούληση. Υπάρχει και η μερίδα κοινού που πάει μια φορά τη σεζόν και πληρώνει κάτι παραπάνω αρκεί να δει γνωστά "ονόματα" και παραστάσεις πολύκροτες, υπάρχει το κοινό που επιλέγει τι θα δει σύμφωνα με τις κριτικές που θα διαβάσει για μια παράσταση κτλ. Γενικά υπάρχει μεγάλο θεατρικό κοινό, απαίδευτο ή όχι. Το ζήτημα είναι ότι ο κρατικός φορέας κάποια στιγμή πρέπει να δώσει την απαραίτητη σημασία στις τέχνες που έχουν υποστεί ανελέητες περικοπές στις επιχορηγήσεις και τις δαπάνες του δημοσίου τομέα που ως συνέπεια έχει ιδιωτικούς φορείς όχι μόνο να χορηγούν, αλλά και να καθορίζουν το θεατρικό και όχι μόνο σκηνικό της χώρας.