Συνέντευξη
στη Γιούλα Σαρδέλη
Μία πλούσια και άκρως εμπεριστατωμένη έρευνα πάνω στην ιστορία του χορού παρουσιάζει ο Λάκωνας συγγραφέας Σταύρος Καλαματιανός στο βιβλίο του "Χορού ένστικτο" στο οποίο παρουσιάζει το χορό ως ανθρώπινη ανάγκη έκφρασης από την αρχαιότητα, μέχρι σήμερα. Στις σελίδες του ο αναγνώστης βλέπει για πρώτη φορά διαστάσεις του χορού, οι οποίες έχουν το δικό τους ενδιαφέρον και τη δική τους σημασία στο σημερινό κοινωνικό πλαίσιο.
- Πόσο καιρό διήρκησε η έρευνα του βιβλίου σας;
"Στα τέλη του 2006 αποφάσισα να ξεκινήσω μια συστηματική έρευνα συλλέγοντας στοιχεία και φωτογραφικό υλικό για 5 χρόνια περίπου. Το βιβλίο εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2011".
-Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης που σε οδήγησε στην συγγραφή αυτού του βιβλίου; Δεν βλέπουμε συχνά βιβλία σχετικά με τα ιστορικά στοιχεία του χορού.
"Η αγάπη μου για τον χορό, η ανάγκη βαθύτερης γνώσης του αντικειμένου μου, η ευθύνη που αισθάνομαι απέναντι στους μαθητές μου και η απουσία ενός αντίστοιχου βιβλίου, με οδήγησαν στην έρευνα για την προσωπική μου γνώση. Στη διάρκεια αυτής της πορείας, θεώρησα πως η γνώση που αποκτούσα έπρεπε να προσφερθεί σε όσους αγαπούν τον χορό, είτε είναι ερασιτέχνες είτε είναι επαγγελματίες. Η έρευνα της ιστορίας του χορού είναι ένα δύσκολο αντικείμενο για τον ερευνητή - συγγραφέα. Σε αντίθεση με άλλες τέχνες, ο χορός δεν μας αφήνει αντικείμενα που να μαρτυρούν το μακρινό παρελθόν του. Αποκτούμε στοιχεία μέσω της αποτύπωσής του από τέχνες όπως π.χ. ζωγραφική, γλυπτική κ.α. Επίσης η μεγάλη καταπίεση που δέχτηκε ο χορός για αιώνες, από θρησκευτικούς και κοινωνικούς παράγοντες απέκλεισαν την καταγραφή του στα περισσότερα επίσημα κείμενα κάνοντας την έρευνα πολύ δύσκολη".
- Στη συγγραφή του βιβλίου σας έχει επηρεάσει ο τόπος καταγωγής σας, η Λακωνία; Είναι μια περιοχή που ιστορικά σχετίζεται με τον χορό;
"Το πείσμα μου, η "ξεροκεφαλιά" μου και η επιμονή μου, που είναι έντονα στοιχεία των Λακεδαιμονίων, επικράτησαν κατά την διάρκεια της έρευνας. Σίγουρα έχω επηρεαστεί στον τρόπο σκέψης και στην περιέργεια του να ανακαλύπτω. Οσο αφορά την Λακωνία χορευτικά, είναι μια παρεξηγημένη περιοχή καθώς το προφίλ των σκληροτράχηλων πολεμιστών της είναι αυτό που έχει επικρατήσει στην μνήμη μας. Από την αρχαία Ελλάδα όμως, ο χορός στην Λακωνία κατείχε εξέχουσα θέση αφού αποτελούσε την υποχρεωτική βασική εκπαίδευση των πολιτών - οπλιτών. Με ιδιαίτερα αγαπημένο τους τον Πυρρίχιο χορό, οι Λακεδαιμόνιοι πολεμούσαν χορεύοντας".
- Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκανε από το βιβλίο σου το κεφάλαιο...για το κίνημα εναντίον του χορού. Αυτό είναι κάτι που δεν το ξέρει ο περισσότερος κόσμος. Γιατί και πότε ο χορός ξεσήκωσε κοινωνικές αντιδράσεις;
"Ο χορός μεταφέρει το μέλλον που αργότερα εμφανίζεται ως το παρόν στις κοινωνίες. Πάντα υπάρχει η αντίσταση του παλαιού στο καινούργιο προσπαθώντας να καταργήσει και να απαγορεύσει οτιδήποτε εκφράζει αυτή την αλλαγή. Ας σκεφτούμε τον εαυτό μας στην εφηβική μας ηλικία. Οι χοροί μας προμήνυαν την κοινωνική αλλαγή που ήρθε στα επόμενα χρόνια. Τι έλεγαν οι γονείς μας για τους χορούς μας; Δεν τους ενέκριναν, όποιος τους χόρευε έπαιρνε μέρος σε κάτι "κακό", μη αποδεκτό, αφού για αυτούς κοινωνικά "σωστό" ήταν αυτό που χόρευαν οι ίδιοι. Δεν θυμόταν όμως πως το δικό τους "σωστό" ήταν κάποτε "λάθος" για τους δικούς τους γονείς. Με απλά λόγια αυτό συμβαίνει από την αρχή της δημιουργίας της ανθρώπινης κοινωνίας και σε συνδυασμό με την ισχυρή θρησκευτική κουλτούρα της κάθε εποχής, οδηγούμαστε σε αφορισμούς, απαγορεύσεις, αμαρτωλούς χορούς και συλλήψεις των χορευτών".
- Ποιος θα έλεγες πως είναι ο δυσκολότερος Ελληνικός χορός και γιατί;
"Βηματολογικά δεν θεωρώ κανέναν χορό δύσκολο. Η δυσκολία είναι στην έκφραση, στην κατάθεση ψυχής από τον χορευτή και στην απόδοση του ύφους του χορού. Για έναν ερασιτέχνη θεωρώ πως ο δυσκολότερος χορός είναι ο σόλο χορός όπως π.χ. το ζεϊμπέκικο. Στο σόλο χορό δεν μπορεί να νοιώσει την ασφάλεια που του παρέχει η ομάδα όπως π.χ. στο Καλαματιανό. Είναι ολομόναχος, μόνος με τον εαυτό του".
-Είναι πραγματικά ενδιαφέρουσες οι αναφορές στην Αρχαία Ελλάδα, στα έθιμα και τις πεποιθήσεις των προγόνων μας. Θα έλεγες πως στον χορό που ξέρουμε σήμερα, μπορούμε να αναγνωρίσουμε "αρχαία" σημάδια;
"Μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα όχι μόνο για σημάδια αλλά για αποδείξεις της συνέχειας του χορού από την αρχαιότητα μέχρι το σήμερα. Παρατηρώντας τοιχογραφίες, αγγεία, αγάλματα και γραπτές μαρτυρίες σε κείμενα της αρχαιότητας και συγκρίνοντάς τα με τους σημερινούς χορούς, βλέπουμε: ίδιες λαβές κρατημάτων, φορές (σχήματα) των χορών, αντικείμενα που χρησιμοποιούν οι χορευτές όπως κύμβαλα, μαντήλια, ίδιες ονομασίες χορών, βηματολογικές περιγραφές και πολλά άλλα. Γι' αυτό όλες οι απαντήσεις στις καίριες ερωτήσεις και πολλά ακόμα στοιχεία βρίσκονται αναλυτικά στο βιβλίο μου "Χορού ένστικτο" το οποίο μπορεί να το προμηθευτεί κανείς μέσω της ιστοσελίδας www.dance-instinct.gr".
