Ο Θεόδωρος Εσπίριτου αποφοίτησε από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών και από τη Δραματική Σχολή της Ε. Χατζίκου. Παρακολούθησε στην Ελλάδα και στην Ιταλία εργαστήρια των διεθνών θεατρικών ομάδων Odin, Farfa και του R. Chieslac, ηθοποιού του Γκροτόφσκι. Εχει σκηνοθετήσει μέχρι τώρα 44 παραστάσεις και 12 δρώμενα και αναλόγια, στο Εθνικό Θέατρο, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στα ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας, Πάτρας, Σερρών, Κοζάνης, Ιωαννίνων και σε ανεξάρτητες ομάδες. Παραστάσεις του έχουν παρουσιαστεί στην Ιταλία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία και στη Ρουμανία. Με αφορμή το έργο που θα σκηνοθετήσει ο κ. Εσπίριτου μίλησε στη "Ε" μεταξύ άλλων για το ΔΗΠΕΘΕΚ, τη σκηνοθεσία αλλά και για το τι τον έχει διδάξει το θέατρο στην προσωπική του ζωή.

- Το ΔΗΠΕΘΕΚ είναι έτοιμο να παρουσιάσει το έργο με τίτλο «Οι φασουλήδες με το ρόπαλο». Τι θα δει το κοινό της Καλαμάτας;

Πρόκειται για ένα έργο που ο Λόρκα το έγραψε για το κουκλοθέατρο. Εμείς, στην παράστασή μας, συνδυάζουμε τη σκηνική συνύπαρξη ηθοποιών και κουκλών. Η παράσταση, που είναι γεμάτη χρώματα και μουσική, αφηγείται την ιστορία μιας αγάπης η οποία περνά από αρκετές δυσκολίες ώσπου να δικαιωθεί.

- Το έργο περνάει το μήνυμα πως η αγάπη νικάει τα πάντα. Είστε αυτής της άποψης ως άνθρωπος; 

Είναι ωραίο να πιστεύουμε ότι η αγάπη νικάει τα πάντα, και πραγματικά ισχύει σε πολλές περιπτώσεις, αλλά όχι σε όλες, αφού η πραγματικότητα συχνά μας διαψεύδει. Ως άνθρωποι πάντως είναι σημαντικό να παλεύουμε για να επαληθεύουμε αυτή την παρηγορητική ρήση. 

- Είναι το πρώτο έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα που σκηνοθετείτε;

Στο πλαίσιο των δραματικών σχολών με τις οποίες έχω συνεργαστεί, έχω διδάξει πολλές φορές έργα του Λόρκα, αλλά φυσικά, πάντα με τη μορφή σπουδαστικών παραστάσεων. Επίσης, έχω ανεβάσει άλλη μία φορά στα Χανιά τους «Φασουλήδες» με άλλη μετάφραση, σαν ένα πείραμα στο πλαίσιο ενός εργαστηρίου. Επαγγελματικά πάντως, ναι, είναι η πρώτη φορά.

- Πώς χαρακτηρίζετε τη συνεργασία σας με το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας;

Η οικονομική κρίση άλλαξε δραματικά τα δεδομένα στη χώρα μας πλήττοντας και τον χώρο του θεάτρου. Είχα ξεκινήσει την επαγγελματική μου πορεία το 1988 από το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας και αργότερα το 1991 επανήλθα για μία ακόμη παράσταση, τότε που υπήρχαν πολλά χρήματα. Τώρα η κατάσταση δεν είναι η ίδια, ωστόσο με χαρά ανέλαβα αυτή τη δουλειά που μου εμπιστεύτηκε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕΚ Γιάννης Μαργαρίτης. Είχα επίσης την τύχη να συνεργαστώ με τον άξιο συνθέτη Νίκο Ξανθούλη, και με καλούς ηθοποιούς και συνεργάτες, συμπεριλαμβανομένου όλου του δυναμικού του ΔΗΠΕΘΕΚ. Προβλήματα δεν υπήρξαν. Οσον αφορά την ευμάρεια που προανέφερα, πρέπει να πω ότι ο ίδιος δεν ανήκω στην κατηγορία των ανθρώπων που πιστεύουν ότι τα χρήματα είναι το παν. Η χλιδή δεν εγγυάται τη φαντασία, την οποία η λιτότητα προκαλεί. Οι χώρες του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ έδωσαν στο παρελθόν το παράδειγμα με παραστάσεις που βασίζονταν στα ελάχιστα. Το ίδιο αποπειραθήκαμε και εμείς, με επιτυχία, ελπίζω. Στην περίπτωσή μας μπορεί να ισχύει το Amor Omnia Vincit (η αγάπη νικάει τα πάντα).

- Ποια είναι τα συστατικά εκείνα που μπορούν να κάνουν μια θεατρική παράσταση πετυχημένη; Υπάρχει συνταγή ή είναι θέμα συγκυριών;

Η γνώση πρέπει να συνδυάζεται με τη φαντασία, την έμπνευση, το πάθος, την ανέφικτη επιδίωξη της τελειότητας και τους καλούς συνεργάτες. Ασφαλώς η γνώση του αντικειμένου είναι η αρχή των πραγμάτων και η εμπειρία παίζει μεγάλο ρόλο, αλλά υπάρχει αυτός ο άγνωστος παράγων «Χ» που αναστατώνει το σύμπαν, αποδεικνύοντας ότι χωρίς αυτόν τέχνη δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτόν τον παράγοντα άλλοι τον ονομάζουν ταλέντο, άλλοι έμπνευση, άλλοι duende. Οπως λέει ο Λόρκα, η μεγάλη τέχνη εξαρτάται από τη σχέση που έχουμε με τον θάνατο (εφόσον η απώλεια του χρόνου συνεπάγεται το τέλος της ύπαρξης), με τις ρίζες της παράδοσής μας και με την αναγνώριση του περιορισμού της λογικής.

- Τι σας έχει διδάξει το θέατρο στην προσωπική σας ζωή;

Μου έχει διδάξει να μην είμαι προσκολλημένος στο εγώ μου, να αφουγκράζομαι την ύπαρξη και πνευματική λειτουργία των άλλων, όσο δύσκολο και αν είναι αυτό. Μου έχει διδάξει να προσπαθώ να γίνω καλύτερος άνθρωπος και να συμβαδίζω με τις ιδέες που υπερασπίζομαι από σκηνής, αυτές τις ιδέες που καταθέτουν άλλοι άνθρωποι στα θεατρικά τους κείμενα, άνθρωποι που έζησαν σε άλλες εποχές και άλλους τόπους.

- Πείτε μας για τον ρόλο που παίζει η σκηνοθεσία στη ζωή σας και, επίσης, πού ενώνεται και πού διαχωρίζεται ο σκηνοθέτης από τον ηθοποιό;

Για μένα, η σκηνοθεσία δεν είναι παρά μία από τις λειτουργίες της παράστασης και δεν διακρίνω κανέναν διαχωρισμό μεταξύ σκηνοθέτη και ηθοποιού, πέραν της διαφορετικής σκηνικής λειτουργίας. Φυσικά, ο σκηνοθέτης είναι ο ενορχηστρωτής των στοιχείων, ωστόσο τι θα πετύχει με κακούς ή απρόθυμους συνεργάτες; Ή, τι θα πετύχει με πολύ σημαντικούς συνεργάτες αν ο ίδιος ως σκηνοθέτης αδυνατεί να αντεπεξέλθει; Ο σκηνοθέτης πρέπει να είναι τεχνικά καταρτισμένος, να έχει ευαισθησία όσον αφορά την αισθητική, την πολιτική, το περιβάλλον, τον άνθρωπο και τη φύση - όπως εξάλλου οφείλει να είναι ο ηθοποιός. Στην προσωπική μου ζωή δεν είμαι σκηνοθέτης, είμαι ένας από τους χιλιάδες ανώνυμους που βαδίζουν στο δρόμο. Δεν έχω κάνει καμία προσπάθεια να γίνω διάσημος, χωρίς να υποστηρίζω ότι προσπάθησα για το αντίθετο. Εχω διαρκή επαφή με το μυστήριο της ζωής. Δεν περνάει ούτε μια μέρα που να μη με αφήνει άφωνο το μεγαλείο της δημιουργίας του κόσμου. Μ’ αυτή την έννοια, ξέρω βαθιά μέσα μου πως οι πραγματικοί σκηνοθέτες είναι η ζωή και ο θάνατος.

- Υπάρχουν κάποιες δουλειές από την πορεία σας που έχετε ξεχωρίσει;

 Ναι, έχω κάνει παραστάσεις που ο ίδιος χαρακτήρισα πολύ καλές και άλλες που θεώρησα μέτριες ή πολύ μέτριες, σύμφωνα με τον τρόπο που αξιολογώ αντικειμενικά (όσο αυτό είναι εφικτό) τις παραστάσεις μου. Πολύ καλές λοιπόν έχω θεωρήσει τις παραστάσεις «Η χαμένη κούκλα» και «Φαύστα» (ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας), «Πεθαίνω σα χώρα» (Εθνικό Θέατρο), «Στο πανδοχείο Stimming» και «Ιαγουάρος» (Θέατρο του Μαρτίου), «Η χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ (Φούρνος), «Μακμπέθ, η Βίβλος του Σκότους» (1+1=1), κ.ά.

- Tι ρόλο μπορεί να παίξει η τέχνη σε εποχές βαθιάς ύφεσης;

Η τέχνη είναι η ανάσα του κόσμου. Στην ιστορία της ανθρωπότητας η τέχνη όρθωσε πολλές φορές το ανάστημά της απέναντι στην αδικία, την ατιμία και τη βαρβαρότητα. Να διευκρινίσω μόνο ότι δεν συγκαταλέγω στην επικράτεια της τέχνης το θέαμα, τη διασκέδαση, τη σκηνική ψυχανάλυση του «ηθοποιού» και τα συναφή. Βλέπω την πραγματική τέχνη ως συνειδητή ή ασύνειδη αποστολή. Η ομορφιά είναι επανάσταση από μόνη της.

- Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τα μελλοντικά σας σχέδια;

Θα συνεχίσω να διδάσκω και να κάνω θέατρο ταπεινά και αθόρυβα, όπως πάντα. Γνωρίζω ότι το μέλλον δεν μου επιφυλάσσει δάφνες, αν και αναγνωρίζω ότι κανείς δεν με αδίκησε. Επομένως, θα ρωτήσω τα μελλοντικά σχέδια τι σκέφτονται για μένα. 

- Για το τέλος, πείτε μας μια συμβουλή ή ένα γνωμικό, το οποίο πάντα κρατάτε κοντά σας και το έχετε ως άγκυρα και οδηγό ταυτόχρονα.

Είναι μία πρόταση από ένα μυθιστόρημα που έχω γράψει και που δεν έχει εκδοθεί ακόμα: «Οταν κινείσαι μέσα στην περιοχή του εφιάλτη, θα έρθεις κάποια στιγμή σε επαφή με την αποτρόπαια φύση του. Γι’ αυτό περπάτα ανάλαφρα, γίνε διάφανος και δυνατός σαν τον άνεμο, εισχώρησε παντού δίχως κανείς να σε βλέπει, κοίτα να βρεις τους συμμάχους σου». 

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ

Η αγάπη της Ροζίτας και του Κοκολίκου θα συναντήσει πολλά εμπόδια, αλλά θα έχει αίσιο τέλος, εφόσον η αγάπη νικάει τα πάντα. Η παράσταση, μέσα από μία πανδαισία χρωμάτων και μουσικής θα παρουσιαστεί από ηθοποιούς αλλά και από κούκλες. Το παραμύθι του Ισπανού δραματουργού που περιγράφει τις περιπέτειες της Ροζίτας και του Κοκολίκου θα συγκινήσει και θα αγαπηθεί από το παιδικό κοινό χάρη στον ρομαντισμό, τις περιπέτειες και την τρυφερότητά του.

Οι “Φασουλήδες με το ρόπαλο” θα ανέβουν τις Κυριακές του Γενάρη (12, 19, 26) στις 11.30 π.μ. ενώ οργανωμένες παραστάσεις θα παρουσιαστούν σε σχολεία μέχρι την περίοδο του Πάσχα σε πρωινές ώρες από Τρίτη έως Παρασκευή, οι οποίες θα καθορίζονται ανάλογα με το πρόγραμμα των σχολείων. Η τιμή του εισιτηρίου είναι 12 ευρώ για ενήλικους και 5 για παιδιά. 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μετάφραση - Σκηνοθεσία - Σκηνικά - Κοστούμια: Θεόδωρος Εσπίριτου. Μουσική: Νίκος Ξανθούλης. Παίζουν οι ηθοποιοί: Γιώργος Αλεβιζάκης, Κλεάνθης Βαρσαμούλης, Σοφία Κουλέρα, Μαριάμ Ρουχάτζε, Δημήτρης Σταμούλης, Γιώργος Τσαπόγας.