Η Βούλα Κυριακέα συγγραφέας των βιβλίων “Συνταγές από το «Χθες και το Σήμερα»” και “«Μάνη» Οδοιπορικό στα χωριά της Εξω Μάνης με λίγο άρωμα από τη Μέσα Μάνη” μας λέει ότι απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχία στη μανιάτικη κουζίνα είναι η αγάπη για τη μαγειρική, ο σεβασμός, η φαντασία και η τόλμη. Η ίδια λέει πως είναι πραγματικό δώρο Θεού, μεγάλο προνόμιο και ευλογία να ζεις στη Μάνη. Το ότι ο Καζαντζάκης πέρασε και έζησε για λίγο στον τόπο μας, λέει η συγγραφέας, είναι μία πολύτιμη κληρονομιά που την έχουμε αφήσει αναξιοποίητη. Λέει ακόμα ότι η Μάνη Θα μπορούσε να έχει τουρισμό σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και με πολλές μορφές, και οι επισκέπτες να γνωρίζουν το πού και γιατί έρχονται. Ολόκληρος ο νομός μπορεί να γίνει “επιλεγμένος τουριστικός προορισμός” για επισκέπτες που θα έρχονται από όλο τον κόσμο και όλες τις εποχές, αφού θα έχουν πλήρη και σφαιρική πληροφόρηση για την ιστορία, την αρχιτεκτονική κληρονομιά, την παράδοση, τη γευσιγνωσία και τη μαγεία της φύσης.
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
-Το βιβλίο σας “Συνταγές από το «Χθες και το Σήμερα»” έχει άρωμα Μάνης. Ποιο υλικό δεν λείπει από καμία συνταγή και γιατί;
«Κύριο και απαραίτητο υλικό για τη μανιάτικη διατροφή ήταν και είναι το λάδι, την διατροφική αξία του οποίου επιβεβαιώνει από τα βάθη των αιώνων, ο Σόλων: "Μέγιστον αγαθόν προς πάσαν βίου θεραπείαν, ο της ελαίας καρπός...". Η ύπαρξη της ελιάς είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη του ανθρώπου. Η ελιά στη Μάνη έχει βρει εξαιρετικά κατάλληλες συνθήκες, όπως την ηλιοφάνεια σχεδόν όλο το χρόνο και το κατάλληλο χώμα, με αποτέλεσμα το λάδι που παράγεται στην περιοχή να είναι από τα καλύτερα στον κόσμο. Παλιά οτιδήποτε μαγειρεύανε οι νοικοκυρές ήταν με λάδι».
-Τι θέλει ένα πιάτο για να πετύχει; Φτάνουν τα καλοδιαλεγμένα υλικά και οι οδηγίες εκτέλεσης;
«Εκτός από τις οδηγίες εκτέλεσης, τα καλοδιαλεγμένα υλικά και το λάδι -το διατροφικό αυτό θησαυρό που μας έχει χαρίσει ο Δημιουργός στη Μάνη- τις ελιές, τη ρίγανη και το θυμάρι, το τσάι και το φασκόμηλο, το φλισκούνι -το χορταράκι της Παναγίας όπως λέγεται εδώ- τη μέντα, το δεντρολίβανο και τη βάγια, απαραίτητα στοιχεία είναι η αγάπη για τη μαγειρική, ο σεβασμός, η φαντασία και η τόλμη».
- Τα έθιμα έχουν αρχίσει να φθίνουν και να χάνονται στο πέρασμα του χρόνου. Πώς μπορούμε να τα εντάξουμε στον σύγχρονο τρόπο ζωής;
«Αφήσαμε πίσω τις εποχές στις οποίες υπήρχαν ανθρώπινες αξίες, επικοινωνία, συνεργασία, αλληλοϋποστήριξη. Στους μικρούς τόπους όλοι ήταν σαν μια μεγάλη οικογένεια. Ζούσανε με το “Εμείς” και όχι το “Εγώ”, όπως δυστυχώς πορευόμαστε σήμερα. Και ζούμε χωρίς παρελθόν, χωρίς έθιμα, χωρίς ρίζες, χωρίς τον πολιτισμό και την ιστορία αυτής της χώρας, που έδωσε φως σε τόσες άλλες χώρες.
Μόνο εάν ζούμε το σήμερα κοιτώντας το χθες, αν αγαπάμε και είμαστε περήφανοι για τις ρίζες μας, μόνο έτσι μπορούμε να κτίσουμε με γερά θεμέλια το αύριο».
-Το βιβλίο σας "Μάνη" είναι μια ευκαιρία για να γνωρίσει και να αγαπήσει κανείς όλες τις γωνιές του τόπου. Σε πολλά σημεία του περιέχει και αποφθέγματα μεγάλων συγγραφέων. Ποιο είναι το αγαπημένο σας;
«Ο τόπος μας είναι μαγικός, τον έχουν υμνήσει ποιητές και συγγραφείς. Είναι πραγματικό δώρο Θεού, μεγάλο προνόμιο και ευλογία να ζεις εδώ. Το περιγράφει υπέροχα στο ποίημα “Eτσι μου στάθηκε ο Ταΰγετος” ο Νικηφόρος Βρεττάκος.
"Έτσι μου στάθηκε ο Ταΰγετος: όπως ο κόρφος της μητέρας μου.
Με πότισε γαλάζιο, αψύ αίμα, ήλιο και πράσινο
ως να μου δέσει την ψυχή όπως την πέτρα του
ως να χαράξει στην καρδιά μου τις βαθιές χαράδρες του
να σχηματίσει μες στη ζωή μου δώδεκα κορφές
να βγαίνω απάνω με μοναδικό μου όνειρο τον ήλιο.
Με δίψα μου μοναδική τον ήλιο.
Δίψα βαθιά σαν ωκεανός,
ψηλότερη ως το φεγγάρι.
Δίψα που να τη λυπηθεί ο Θεός."
Πάντα εύρισκα μία απάντηση στο τι είναι ζωή και τι ο άνθρωπος στα αποφθέγματα των μεγάλων ανθρώπων, οι οποίοι μας άφησαν κληρονομιά τη σοφία της ζωής μέσα σε λίγες λέξεις. Επίσης στα γνωμικά του απλού κόσμου, που έχουν μία διαχρονική πορεία, βρίσκει κανείς το μεγαλείο της γνώσης και την απλότητα της ζωής. Δυστυχώς ζούμε σε καιρούς που πνίγουμε την ουσία μιας έννοιας σε ωκεανούς λέξεων.
Μου είναι δύσκολο να πω ένα μόνο αγαπημένο. Όμως μπορώ να πω ένα ακόμα που με βοήθησε πολύ, όταν έπρεπε να πάρω τη ζωή στα χέρια μου, κλείνοντας, πολλούς και ενδιαφέροντες κύκλους: ”Οι άνθρωποι που πάνε μπροστά σ’ αυτόν τον κόσμο, είναι αυτοί που σηκώνονται, αναζητούν τις συνθήκες που θέλουν, κι αν δεν τις βρουν, τις διαμορφώνουν μόνοι τους” του Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω».
-Η Στούπα διαθέτει ένα από τα πιο ισχυρά brand name στον τουρισμό. Εκεί ο Καζαντζάκης εμπνεύστηκε και έγραψε το αριστούργημα «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά». Είναι μόνο οι “μύθοι” και οι φυσικές ομορφιές της Μάνης που προσελκύουν επισκέπτες ή μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω μέσα και από άλλες μορφές τουρισμού;
«Το ότι ο Καζαντζάκης πέρασε και έζησε για λίγο στον τόπο μας, είναι μία πολύτιμη κληρονομιά που την έχουμε αφήσει αναξιοποίητη. Οφείλουμε στη μνήμη του να γνωστοποιήσουμε το πέρασμά του από εδώ.
Η αλήθεια είναι ότι τον τόπο μας τον ανακαλύψανε πρώτοι οι επισκέπτες από όλο τον κόσμο, που άρχισαν να έρχονται από το τέλος της δεκαετίας του ’70. Και είναι κρίμα και άδικο που δεν προβλήθηκε όσο θα έπρεπε από τους διοικούντες αλλά και όλους εμάς τους επαγγελματίες. Πέσαμε στην παγίδα και εγκλωβιστήκαμε στο να κοιτάξει ο κάθε ένας τη δουλειά του, την επιχειρησούλα του, να κάνει το προσωπικό του ταμείο. Αφεθήκαμε στο να έχουμε περισσότερο μαζικό τουρισμό, με όλα τα θετικά και τα αρνητικά.
Θα μπορούσαμε να έχουμε τουρισμό σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και με πολλές μορφές και επισκέπτες που να γνωρίζουν το πού και γιατί έρχονται.
Και υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις, που μπορούν να υλοποιηθούν από τη δημοτική αρχή σε συνεργασία με φορείς και δημότες, ώστε να αναδειχθεί η παρουσία του Καζαντζάκη και του Ζορμπά στον τόπο μας και να διδαχτούμε από την σοφία του.
Είναι αξιόλογο ότι έχουμε κρατήσει την ανθρώπινη επικοινωνία με τους επισκέπτες μας. Οι περισσότεροι φεύγοντας από εδώ έχουν κάνει γνωριμίες και φιλίες με άτομα που γνωρίζονται με το μικρό τους όνομα και τους αναζητούν όταν ξαναέρχονται».
-Υπάρχει κατάλληλη υποδομή στην περιοχή αν κάποιος επιλέξει να κάνει αγροτουρισμό και να ζήσει λίγο όχι σαν τουρίστας αλλά σαν ντόπιος;
«Ο τόπος μας θα μπορούσε να έχει τις κατάλληλες υποδομές, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν.
Ολόκληρος ο νομός μπορεί να γίνει “επιλεγμένος τουριστικός προορισμός” από επισκέπτες που θα έρχονται από όλο τον κόσμο και όλες τις εποχές, αφού θα έχουν πλήρη και σφαιρική πληροφόρηση για την ιστορία, την αρχιτεκτονική κληρονομιά, την παράδοση, τη γευσιγνωσία και τη μαγεία της φύσης. Μπορούμε όλοι μαζί, έχοντας τον ίδιο στόχο».
-Χαρίστε μας μία γευστική πρόταση από το «Χθες και το Σήμερα»
«Να αναφέρω δύο που έχουν αφήσει μνήμες και γεύσεις από το παρελθόν. "Τα τηγανοπιτάκια του χθες" που τα παλιά τα χρόνια ήταν η χαρά των παιδιών και όχι μόνο. Φτιάχνονται από την ζύμη του ψωμιού και τρώγονται με τυρί, μέλι, ζάχαρη ή και σκέτα και τη "Γαλατόπιτα Μάνης". Το γλυκό της Τυρινής και το γλύκισμα της Λαμπρής που σερβίρετε και με σιρόπι, χοντροκομμένο αμύγδαλο και παγωτό!».
Βιογραφικό
Boύλα Κυριακέα - Email: voulastp@gmail.com
Γεννήθηκα το 1946 στη Στούπα Μεσσηνίας, αλλά το 1948 μετακομίσαμε με τους γονείς μου στον Πειραιά, όπου και μεγάλωσα. Ολα τα καλοκαίρια μου τα πέρασα στο πανέμορφο χωριό μου. Ηταν χρόνια γεμάτα όμορφες αναμνήσεις, πάντα όμως με τη ματιά του επισκέπτη. Στην Αθήνα, όπου και έζησα μέχρι το ’80, τελείωσα σχολείο και σπουδές. Μετά επέστρεψα μόνιμα εδώ και άρχισα να βλέπω την τοπική ζωή, όπως ήταν ακριβώς. Να καθαρίζει η σκόνη της φερτής, όπως με έλεγαν, από τα μάτια μου και να βλέπω την πραγματική εικόνα της τοπικής κοινωνίας.
Το πρώτο μου βιβλίο Συνταγές από το «Χθες και το Σήμερα» αλλά και το «Μάνη» Οδοιπορικό στα χωριά της Εξω Μάνης με λίγο άρωμα από τη Μέσα Μάνη, είναι η κατάθεση σεβασμού και αγάπης που νοιώθω για τη Μάνη. Τον τόπο της πέτρας και τη ήλιου. Της απλότητας και του μεγαλείου. Της απέραντης και στοργικής αγκαλιάς του Ταϋγέτου.
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ
Το βιβλίο "Μάνη" είναι μια ευκαιρία για να γνωρίσει και να αγαπήσει κανείς όλες τις γωνιές του τόπου και το βιβλίο συνταγών είναι ένα εγχειρίδιο μαγειρικής απλά γραμμένο, ώστε να μη φοβίζει την υποψήφια μαγείρισσα. Συνταγές τόσο απλές, εύκολες και γευστικές, όλες με λάδι!
Η Μανιάτικη διατροφή ήταν και εξακολουθεί να είναι λιτή. Ο κύριος λόγος είναι ότι μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ‘60 η περιοχή ήταν οδικά αποκλεισμένη και η συγκοινωνία γινόταν μόνο δια θαλάσσης και καθόλου εύκολα. Έτσι λοιπόν η οικονομική ανάπτυξη ήταν ανύπαρκτη, άρα ο κόσμος όφειλε να ζει με ό,τι μπορούσε να καλλιεργεί, να παράγει και να εκτρέφει.
Και οι Μανιάτικες συνταγές ήταν φτιαγμένες με υλικά που ο κόσμος μπορούσε να παράγει μόνος του και μαγειρεμένες μόνο με το μανιάτικο λάδι... Τα τρία κύρια χαρακτηριστικά τους είναι: Λιτές, νόστιμες και υγιεινές. Γιατί οι τότε συνθήκες και η φιλοσοφία που τις δημιούργησαν ήταν "τρώμε για να ζούμε, δεν ζούμε για να τρώμε".
Για τους παλιούς λοιπόν, αυτό το βιβλίο θα είναι γλυκές γευστικές αναμνήσεις και για τους νεώτερους κληρονομιά υγιεινής διατροφής.
Τη δεκαετία του '80 η Στούπα έγινε αγαπημένος προορισμός ανθρώπων από όλο τον κόσμο και το 2005 η Βούλα Κυριακέα μπήκε στο χώρο της εστίασης με το εστιατόριο “Χθες και Σήμερα”, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 2017 και το όνομά του δόθηκε στον τίτλο του βιβλίου. Σήμερα στον χώρο αυτόν υπάρχει το Ηorizon-apartments ακριβώς πάνω από τη θάλασσα, με δυνατότητα φιλοξενίας όλες τις εποχές του χρόνου.
Για όσους μαγεύει ο συνδυασμός βουνό και θάλασσα, για αυτούς που ψάχνουν για μοναδικές εναλλαγές τοπίου και αξέχαστες διαδρομές με πλούσια παράδοση, αρχιτεκτονική κληρονομιά και ήπιο κλίμα, η Μάνη αποτελεί την πλέον κατάλληλη επιλογή.
“Περαστικός βλέπεις τη Μάνη σε τρεις μέρες,
περιπατητής σε τρεις μήνες,
και για να δεις την ψυχή της θέλεις τρεις ζωές.
Mια για τη θάλασσα,
μια για τα βουνά της
και μια για τους ανθρώπους της”.
Ελιές, πεύκα, πουρνάρια, χαρουπιές, όλες οι αποχρώσεις του πράσινου και του μπλε του ουρανού. Πετρόχτιστοι φιδίσιοι τοίχοι, που οριοθετούν τις μανιάτικες ιδιοκτησίες και βράχοι τραχείς που στέκονται εκεί περήφανοι για αιώνες και παρακολουθούν την αλλαγή της ζωής.
Πύργοι, εξωκλήσια, γεφύρια, καλντερίμια, κτισμένα με αγάπη και μεράκι από τους μαστόρους πέτρα-πέτρα, που έχουν καταγραφεί σαν μνημεία δημιουργίας. Στη Μάνη ακούς ένα αέναο κάλεσμα από την σιωπή, από το θρόισμα των φύλλων, τον ήχο της θάλασσας και του αέρα, το τιτίβισμα των πουλιών, τη μυρωδιά του θυμαριού και της ρίγανης.
Και έτσι μαθαίνεις, πώς τίποτα, δεν τελειώνει.
• Τα βιβλία μεταφράστηκαν στα Αγγλικά και στα Γερμανικά. Το βιβλίο «Μάνη» είναι εξαντλημένο στα βιβλιοπωλεία ενώ βιβλία συνταγών κυκλοφορούν ελάχιστα.
