Τετάρτη, 03 Απριλίου 2013 07:37

Η ιστορία του Νησιώτικου Καρναβαλιού (μέρος 39ο)

Χορωδία και Μανδολινάτα τα νεότερα χρόνια

Χορωδία και Μανδολινάτα τα νεότερα χρόνια Αρχείο Ν. Ρούτση

ΤΟ 1985

Με τα παραδοσιακά έθιμα γίνεται το 1985 η αναγγελία του καρναβαλιού (358): "Κορυφαίο όπως πάντα το καρναβάλι της Μεσσήνης με τις πλούσιες εκδηλώσεις του.

 

Η αρχή γίνεται σήμερα με τους χορούς στα κέντρα που οργανώνουν οι διάφοροι φορείς. Την Κυριακή το βράδυ ανάβουν στις γειτονιές οι φωτιές, σύμφωνα με το έθιμο που οι ρίζες του χάνονται μέσα στο χρόνο. Γύρω τους στήνεται ολονύκτιος χορός και γλέντι. Την Δευτέρα το πρωί όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην κρεμάλα. Εκεί η "γρια-Συκού" θα κρεμαστεί και φέτος από τα "πρωτοπαλίκαρα" του Ιμπραήμ, σε ανάμνηση αληθινού περιστατικού σύμφωνα με την προφορική παράδοση. Παλιότερα δεν ξέφευγαν και οι περαστικοί: συλλαμβάνονταν και πήγαιναν κατ' ευθείαν στην κρεμάλα. Κατέβαιναν μόνο αν έταζαν, συνήθως κρασί. Το απόγευμα ο καρνάβαλος θα τα σούρει σε όλους, έχοντας καταναλώσει με τους βοηθούς του ανάλογες ποσότητες κρασιού. Αρματα, χοροί και βεγγαλικά κλείνουν τον κύκλο των εκδηλώσεων".
Και πρόβλεψη για το λόγο του καρνάβαλου (359): "Η Μεσσήνη έχει αύριο την τιμητική της. Η πατροπαράδοτη κρεμάλα θα δράσει. Οσο για τον Καρνάβαλο αναμένεται ότι ο εφετεινός σατυρικός του λόγος θα είναι τσουχτερός".
Το επίσημο πρόγραμμα δεν περιλαμβάνει… εκπλήξεις (360): "Καρναβάλι Μεσσήνης
Κυριακή 24 Φλεβάρη: Βράδυ. Φωτιές στις γειτονιές, χορός, γλέντι μέχρι αργά το βράδυ.
Δευτέρα 25 Φλεβάρη: Πρωί. Λειτουργία της παραδοσιακής κρεμάλας όλο το πρωί.
Ωρα 11: Αναπαράσταση κρεμάσματος Γριάς Συκούς από Ιμπραήμ στην κρεμάλα. Γίνεται από το θεατρικό τμήμα του Πολιτιστικού Συλλόγου Μεσσήνης.
Ωρα 3.30 μ.μ.: Εναρξη παρέλασης αρμάτων και πεζοπόρων τμημάτων στους κεντρικούς δρόμους με κατάληξη στην κεντρική πλατεία της πόλης.
Ωρα 4 μ.μ.: Εκφώνηση σατυρικού λόγου Καρνάβαλου.
Ακολουθεί το υπόλοιπο πρόγραμμα με χορούς, επιδείξεις-σκετς από χορευτικά και λοιπά τμήματα που συμμετέχουν στο Καρναβάλι.
Ωρα 6.15 μ.μ.:Καύση πυροτεχνημάτων. Μουσικό πρόγραμμα από ορχήστρα, ελεύθεροι χοροί από κοινό και μεταμφιεσμένους.
Το όλο πρόγραμμα καλύπτει η Φιλαρμονική του Δήμου Μεσσήνης.
Δηλώσεις συμμετοχής αρμάτων και πεζοπόρων, ιδιωτών ή φορέων θα γίνονται στο Δημαρχείο Μεσσήνης μέχρι την Κυριακή το μεσημέρι.
Δήμος Μεσσήνης".
Τα ρεπορτάζ τονίζουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα των εκδηλώσεων (361): "Η Μεσσήνη διοργανώνει παραδοσιακό καρναβάλι στο διήμερο Κυριακής και Καθαράς Δευτέρας. Συμπαραστάτες του Δήμου στο Καρναβάλι της Μεσσήνης είναι ο Πολιτιστικός Σύλλογος, ο Σύλλογος Γυναικών και άλλοι φορείς.
Σ’ ολόκληρη τη Μεσσήνη ανάβονται φωτιές την Κυριακή το βράδυ και γύρω από αυτές όλος ο κόσμος χορεύει με τη συνοδεία μουσικής από λαϊκά συγκροτήματα.
Την Καθαρή Δευτέρα από το πρωί λειτουργεί η παραδοσιακή "Κρεμάλα" ένα μοναδικό έθιμο στην Ελλάδα το οποίο ξεκίνησε από ένα πραγματικό γεγονός που έγινε όταν πέρασε ο Ιμπραήμ από τα μέρη εκείνα.
Η σημαντικότερη αποκριάτικη παρέλαση για τη Μεσσήνη είναι η παρέλαση των αρμάτων και πεζοπόρων τμημάτων στους κεντρικούς δρόμους με κατάληξη την κεντρική πλατεία που θα γίνει στις 3.30 μ.μ. της Καθαρής Δευτέρας.
Στις 4 θα γίνει η εκφώνηση του σατιρικού λόγου του Καρναβάλου. Θα ακολουθήσει το υπόλοιπο πρόγραμμα με χορούς, επιδείξεις-σκετς από χορευτικά και άλλα συγκροτήματα που συμμετέχουν το Καρναβάλι.
Δύο ώρες αργότερα θα γίνει καύση πυροτεχνημάτων και θα ακολουθήσει μουσικό πρόγραμμα από ορχήστρα και ελεύθεροι χοροί από το κοινό και μεταμφιεσμένους. Το πρόγραμμα θα καλύπτει η Φιλαρμονική του Δήμου Μεσσήνης".
Παρά το κρύο οι εκδηλώσεις σημειώνουν επιτυχία, ενώ με καθυστέρηση πενταετίας σατιρίζεται το ερωτικό σκάνδαλο με το μητροπολίτη Πρεβέζης Στυλιανό που απασχόλησε την ελληνική κοινωνία το 1979 και για αρκετό καιρό ακόμη (362): "Παρά το τσουχτερό κρύο που επικρατούσε χθες το απόγευμα, χιλιάδες επισκέπτες βρέθηκαν στη Μεσσήνη να παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις του καρνάβαλου. Οι εκδηλώσεις είχαν αρχίσει την Κυριακή το βράδυ με το άναμμα των παραδοσιακών φωτιών στις ρούγες της Μεσσήνης, συνεχίστηκαν την Κυριακή το πρωί με την παραδοσιακή κρεμάλα και κορυφώθηκαν με την παρέλαση αρμάτων την Κυριακή το απόγευμα. Πριν την παρέλαση των αρμάτων, το παιδικό τμήμα του Πολιτιστικού Συλλόγου Μεσσήνης χόρεψε ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς. Αμέσως μετά ακολούθησε η παρέλαση των αρμάτων, με πρώτο τον καρνάβαλο. Ακολούθησαν τα άρματα "Το κανόνι της χαράς", "Η ισοτιμία της δραχμάρας με το δολλαριάκι", "Ο Αγιος Πρεβέζης" και "Το αμερικανάκι".
Στη συνέχεια παρήλασαν τα πεζοπόρα τμήματα Χορωδία και μαντολινάτα, τμήματα σχολικής και προσχολικής ηλικίας της σχολής Γκλεγκλέ, "Οι Χαβανέζες", "Οι Σπανιόλες", "Τρεις μήνες της άνοιξης", "Κολομπίνες και πιερότοι", "Σύγχρονος τρόπος ζωής της νεολαίας".
Τα πεζοπόρα αυτά τμήματα ήταν δουλειά του Συλλόγου Γυναικών Μεσσήνης και Περιχώρων. Τέλος ακολούθησε η αναπαράσταση του εθίμου του παραδοσιακού γάμου που γινόταν παλιά, ο καθιερωμένος λόγος του καρνάβαλου που τα έψαλλε προς κάθε κατεύθυνση και οι εκδηλώσεις έκλεισαν το βράδυ με το κάψιμο πυροτεχνημάτων".
Τυπικό το ρεπορτάζ στο "Θάρρος" για τις εκδηλώσεις (363): "Επίκεντρο των εκδηλώσεων όπως κάθε χρόνο ήταν την Καθαρά Δευτέρα η πόλη της Μεσσήνης. Οι εκδηλώσεις άρχισαν από την Κυριακή το βράδυ με μεγάλες φωτιές στις συνοικίες της πόλης και συνεχίστηκαν το πρωί της Καθαρής Δευτέρας με την κρεμάλα στης "γριάς Συκούς".
Το απόγευμα άρχισε η παρέλαση των χορευτικών τμημάτων και αρμάτων με αποκορύφωμα τον Καρνάβαλο ο οποίος εξεφώνησε τον καθιερωμένο λόγο του ψέλνοντάς τους προς κάθε κατεύθυνση".

ΤΟ 1986

Το 1986 το πρόγραμμα αναγγέλλει δρώμενα και παρουσίες φιλοξενουμένων (364): "Καρναβάλι στη Μεσσήνη

Η Μεσσήνη στολισμένη γιορτάζει το καρναβάλι της την Κυριακή και Καθαρή Δευτέρα 16 και 17 Μάρτη.
Καλούμε το Μεσσηνιακό Λαό να παρευρεθεί στις εκδηλώσεις μας.
Κυριακή βράδυ
Ξεφάντωμα στις φωτιές των συνοικιών. Χορός διασκέδαση, μεταμφιεσμένοι.
Καθαρή Δευτέρα:
Πρωί ώρα 11
Εκφώνηση λόγου Καρναβάλου στην Κεντρική Πλατεία.
Ωρα 12 κρεμάλα.
Απόγευμα 4 έναρξη του προγράμματος. Παρέλαση Αρμάτων, Χορευτικά, Μανδολινάτα, Φουστανελάδες, μεταμφιεσμένοι, Πεζά σχήματα, Ναύτες γλυκού νερού από Καρναβάλι Πάτρας, Βλάχικος Γάμος και πολλά άλλα.
Φιλαρμονική Δήμου Μεσσήνης.
Καύση πυροτεχνημάτων.
Οσοι θέλουν να συμμετάσχουν με άρματα ή μεταμφίεση στην παρέλαση, να το δηλώσουν το αργότερο μέχρι την Κυριακή ώρα 12 σε εκπρόσωπο του Πολιτιστικού Συλλόγου.
Δήμος Μεσσήνης. Πολιτιστικός Σύλλογος, Σύλλογος Γυναικών".
Στο ρεπορτάζ για τις εκδηλώσεις καταγράφονται τα παραδοσιακά έθιμα και περιγράφονται τα άρματα που παρέλασαν (365): "Με πολύ μεράκι δούλεψαν ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσσήνης, ο Σύλλογος Γυναικών Μεσσήνης και ο Δήμος για το φετινό καρναβάλι και παρουσίασαν ένα θέμα που ήταν καλύτερο των προηγουμένων χρόνων. Αξίζει λοιπόν σ' αυτούς που δούλεψαν και παρουσίασαν μια σωστή και οργανωμένη δουλειά, ένα μεγάλο μπράβο. Οι εκδηλώσεις για τον καρνάβαλο άρχισαν την Κυριακή το βράδυ με παραδοσιακές φωτιές στις "ρούγες" της Μεσσήνης, όπου το γλέντι συνεχίστηκε μέχρι τις πρωινές ώρες της Δευτέρας, γύρω από τις φωτιές με μεζέδες και κρασί.  Στις 10.30 το πρωί της Καθαρής Δευτέρας, στην κεντρική πλατεία της Μεσσήνης ο καρνάβαλος τα "έψαλλε" προς κάθε κατεύθυνση, ενώ στις 11 λειτούργησε η "κρεμάλα" και έγινε η αναπαράσταση της γριάς Συκούς, από μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Μεσσήνης. Στις 4 το απόγευμα έγινε η μεγάλη παρέλαση των αρμάτων του καρναβαλιού. Πρώτο εμφανίστηκε το άρμα "Ο επιμένων ελληνικά", στη συνέχεια το άρμα "Αθλητισμός στην τρίτη ηλικία", το άρμα της "Ανοιξης", που παρουσιάστηκε από την Κοινότητα των Τσουκαλέικων, το άρμα "Η Χιονάτη και οι 7 νάνοι", "Τα παιδιά σκατά" (μηχανόβιοι), "Φανταρίνες" (οι γυναίκες στο στρατό), "Αστερίξ - Οβελίξ", "Μαντολινάτα - Απάχηδες", "Ειρήνη", "Χαβανέζες, κολομπίνες, Σπανιόλες", "Αλαλούμ", "Χωριάτικος γάμος" και κλείσιμο των αρμάτων με τον καρνάβαλο. Στις εκδηλώσεις του καρνάβαλου πήραν μέρος ακόμα ο Φυσιολατρικός Ομιλος Πάτρας και ο Μορφωτικός Σύλλογος Μεσσηνίας".
Ανάλογο είναι και το ρεπορτάζ στη "Σημαία" (366): "Στη γείτονα Μεσσήνη συνεχίσθη μέχρι τις πρωινές ώρες της Καθαράς Δευτέρας το αποκριάτικο γλέντι. Τελικά ο Καρνάβαλος είπε τα σατιρικά του και ακολούθησε παράσταση της γριάς Συκούς. Στην παρέλαση των αρμάτων της Καθαράς Δευτέρας πήραν μέρος: Το άρμα "Ο επιμένων Ελληνικά", το "Αθλητισμός στην τρίτη ηλικία", το άρμα της "Ανοιξης" από την Κοινότητα των Τσουκαλέικων, "Η Χιονάτη και οι 7 νάνοι", "Τα παιδιά σκατά" (μηχανόβιοι), "Φανταρίνες", "Χωριάτικος Γάμος", "Αστερίξ-Οβελίξ" κ.ά. Στις εκδηλώσεις πήραν μέρος ο Φυσιολατρικός Ομιλος Πάτρας και ο Μορφωτικός Σύλλογος Μεσσήνης".
Και τα ρεπορτάζ κλείνουν με αυτό της εφημερίδας "Θάρρος" (367): "Στη Μεσσήνη οι εκδηλώσεις άρχισαν την Κυριακή το βράδυ με παραδοσιακές φωτιές στις συνοικίες που συνοδεύονταν από χορό και διασκέδαση μέχρι το πρωί της Δευτέρας.
Την Καθαρά Δευτέρα στις 11 το πρωί ο Καρνάβαλος εκφώνησε τον καθιερωμένο λόγο του στην κεντρική πλατεία της Μεσσήνης, ενώ το απόγευμα στις 4 έγινε η παρέλαση των αρμάτων με την συνοδεία της Φιλαρμονικής του Δήμου και οι εκδηλώσεις έκλεισαν με καύση πυροτεχνημάτων".

Το 1987

Τον Οκτώβριο του 1986 γίνονται δημοτικές εκλογές και ο Παύλος Πτωχός αναδεικνύεται δήμαρχος στο δεύτερο γύρο με 2.644 ψήφους έναντι 2.399 ψήφων του Χρίστου Χριστόπουλου. Το σημαντικότερο γεγονός της χρονιάς είναι οι σεισμοί που έπληξαν την περιοχή το Σεπτέμβριο του 1986, οι οποίοι επηρέασαν δραματικά τη ζωή των κατοίκων για καιρό.
Παρά το βαρύ κλίμα ο δήμος οργανώνει το καρναβάλι (368): "Σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Μεσσηνίας γιορτάζονται σήμερα και αύριο οι Αποκριές. Επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η πόλη της Μεσσήνης.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Δήμου Μεσσήνης και την οργανωτική επιτροπή οι εκδηλώσεις αρχίζουν απόψε με ολονύκτιο ξεφάντωμα, με φωτιές στις συνοικίες, με χορούς μεταμφιεσμένων, κρασί και διασκέδαση.
Αύριο Καθαρή Δευτέρα στις 11 το πρωί θα γίνουν εκδηλώσεις στην πατροπαράδοτη κρεμάλα. Θα γίνει αναπαράσταση της δίκης όπως και του απαγχονισμού της γριάς Συκούς από τον Ιμπραήμ Πασά.
Το απόγευμα οι εκδηλώσεις θα αρχίσουν στις 3 μ.μ. με την είσοδο χορευτικών συγκροτημάτων, με εκφώνηση του πατροπαράδοτου σατιρικού λόγου του Καρναβάλου.
Θα επακολουθήσει παρέλαση των αρμάτων, μανδολινάτας της Μεσσήνης, φουστανελάδων και πεζοπόρων τμημάτων μεταμφιεσμένων.
Αργά το βράδυ θα γίνει καύση πυροτεχνημάτων, γλέντι και ξεφάντωμα στα κέντρα της Μεσσήνης".
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι εκδηλώσεις οργανώνονται από το δήμο και την Επιτροπή Καρναβαλιού ενώ συμμετέχουν 3 Φιλαρμονικές (369): "Η Μεσσήνη ντυμένη στα γιορτινά της, λουσμένη στα αποκριάτικα χρώματα, σας περιμένει στο εορταστικό διήμερο να γλεντήσετε και να χαρείτε.
Κυριακή βράδυ
Ολονύκτιο ξεφάντωμα στις φωτιές των συνοικιών, Μεταμφιεσμένοι, κρασί, χορός, διασκέδαση.
Καθαρή Δευτέρα
Πρωί ώρα 11 Κρεμάλα. Αναπαράσταση της δίκης και του απαγχονισμού της γριάς Συκούς από τον Ιμπραήμ Πασά.
Απόγευμα ώρα 3 Εναρξη προγράμματος
Είσοδος χορευτικών συγκροτημάτων. Χορός. Εκφώνηση λόγου Καρναβάλου. Παρέλαση αρμάτων, μανδολινάτας Μεσσήνης, Φουστανελάδων, πεζοπόρων τμημάτων μεταμφιεσμένων, Φιλαρμονικές Δήμων Μεσσήνης-Τρίπολης-Φιλιατρών.
Καύση πυροτεχνημάτων. Γλέντι και ξεφάντωμα στα κέντρα Μεσσήνης.
Δήμος Μεσσήνης, Επιτροπή Καρναβαλιού".

(358) "Ελευθερία" 23/2/1985
(359)  "Θάρρος" 24/2/1985
(360)  "Σημαία" 23/2/1985, "Θάρρος" 25/2/1985
(361) "Σημαία" 24/2/1985
(362) "Ελευθερία" 26/2/1985
(363) "Θάρρος" 27/2/1985
(364) "Ελευθερία" 15/3/1986, "Θάρρος" 16/3/1986
(365) "Ελευθερία" 18/3/1986
(366) "Σημαία" 19/3/1986
(367) "Θάρρος" 19/3/1986
(368) "Θάρρος" 1/3/1987
(369) "Θάρρος" 1/3/1987