H Μαρία κατάγεται από τα Βουνάρια Μεσσηνίας, χωριό γνωστό για τα εργαστήρια αγγειοπλαστικής μέχρι το 1990. Οι πρώτες της προσλαμβάνουσες, ήταν γεμάτες απ’ αυτήν τη μοναδικά γοητευτική παραδοσιακή τέχνη με την τεράστια καλλιτεχνική αξία.
Μεγάλωσε και τα εργαστήρια έκλεισαν. Η ίδια μετακόμισε στην Αθήνα όπου έκανε οικογένεια. Οι αναμνήσεις της την έσπρωξαν να παρακολουθήσει μαθήματα κεραμικής. «Από την πρώτη χρονιά έβαλα στόχο να ανοίξω εργαστήριο στο χωριό μου», λέει η ίδια, που σήμερα τη βρίσκουμε στο δικό της εργαστήρι κεραμικής στα Βουνάρια.
Δημιούργησε το “Χοϊκό”. Το εργαστήρι κεραμικής της Μαρίας απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Το καλοκαίρι κάνει μαθήματα και σε γκρουπ τουριστών οι οποίοι με ένα μάθημα έρχονται σε επαφή με τον πηλό και κατασκευάζουν το δικό τους αναμνηστικό από τις διακοπές τους. Ας τη γνωρίσουμε!
Η σχέση σας με την αγγειοπλαστική πώς ξεκίνησε;
Γεννήθηκα στα Βουνάρια Μεσσηνίας, χωριό γνωστό για τα εργαστήρια αγγειοπλαστικής μέχρι το 1990. Από την παιδική μου ηλικία θυμάμαι το εργαστήριο του μπάρμπα Γιάννη του Μυλωνά του αγγειοπλάστη. Ηταν ο παππούς της εξαδέλφης μου και μας άφηνε να παίζουμε στον τροχό του. Ο μπάρμπα Γιάννης πέθανε το 1974, εμείς μεγαλώσαμε και τα εργαστήρια έκλεισαν όλα σιγά σιγά. Τα επόμενα χρόνια μετακόμισα στην Αθήνα όπου έκανα οικογένεια. Περίπου το 2010 έμαθα ότι οι δήμοι έχουν ξεκινήσει μαθήματα κεραμικής. Οι αναμνήσεις μου με έσπρωξαν να γραφτώ στο τμήμα της κεραμικής. Από την πρώτη χρονιά έβαλα στόχο να ανοίξω εργαστήριο στο χωριό μου. Μετά από 8 χρόνια με την βοήθεια του Θεού πραγματοποίησα τα σχέδιά μου.
Θυμάστε το πρώτο αντικείμενο που φτιάξατε;
Το πρώτο αντικείμενο που έφτιαξα ήταν μια κανάτα, όχι στον τροχό, αλλά με την τεχνική του μακαρονιού, στο χέρι.
Στο Χαρακοπιό επαναλειτουργεί ως μουσείο ένα παραδοσιακό ελαιοτριβείο που προσφέρει την ευκαιρία στους επισκέπτες να «συναντηθούν» με τα γιγαντόσωμα πιθάρια. Αλήθεια ποια ήταν τότε η διαδικασία κατασκευής τους;
Τα πιθάρια κατασκευάζονταν σε κλειστούς χώρους, χωρίς παράθυρα, για να μη στεγνώνουν γρήγορα από τον αέρα και χωρίς τροχό. Κατασκευάζονταν με μεγάλα μακαρόνια και τοποθετούνταν τρία την ημέρα για να μπορέσουν να στηθούν. Τα πολύ μεγάλα πιθάρια που έχουμε στην περιοχή, κατασκευάζονταν σύμφωνα με την παραγγελία, έμπαιναν μέσα στο κτήριο και μετά χτιζόταν η πόρτα.
Καμίνια στην περιοχή υπάρχουν σήμερα;
Δυστυχώς καμίνια δεν υπάρχουν πλέον. Πριν δύο χρόνια μου είχαν στείλει μια φωτογραφία από κάποιο καμίνι στην Νέα Κορώνη που είχε διατηρηθεί, αλλά δεν ξέρω αν υπάρχει ακόμα.
Πώς φτιάχνεται ωστόσο ένα σύγχρονο χαρακοπιαδίτικο πιθάρι;
Πιθάρια σήμερα δεν φτιάχνει κανένας. Οι παλαιοί αγγειοπλάστες που ήξεραν την τέχνη δεν ζουν πια. Την τέχνη την ξέρουν πλέον λίγοι, οι οποίοι ασχολούνται με την κεραμική και έμαθαν την τέχνη του Χαρακοπιαδίτικου πιθαριού μόνο και μόνο από την αγάπη τους για αυτή την τέχνη.
Δημιουργήσατε το "Χοϊκό". Σε ποιους απευθύνεται το εργαστήρι και τι νιώθετε ότι έχετε αποκομίσει εσείς η ίδια από τη διαδικασία της διδασκαλίας;
Το εργαστήρι μου απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Για τους ενήλικες ξεκινάμε τα μαθήματα από 1η Οκτωβρίου έως τέλος Μαΐου, μία φορά την εβδομάδα και σκοπός των μαθημάτων είναι να μάθουν να δουλεύουν με τον πηλό και να κατασκευάζουν τα αντικείμενα που θέλουν. Για τα παιδιά τα μαθήματα είναι λιγότερες φορές, γιατί τα παιδιά θέλουν περισσότερο να παίξουν και θα τα κούραζε κάτι που θα γινόταν κάθε εβδομάδα. Επίσης το καλοκαίρι κάνω μαθήματα και σε γκρουπ τουριστών οι οποίοι με ένα μάθημα έρχονται σε επαφή με τον πηλό και κατασκευάζουν το δικό τους αναμνηστικό από τις διακοπές τους.
Δείχνουν ενδιαφέρον για την κεραμική οι νέοι της περιοχής;
Περισσότερο μάλλον ενδιαφέρονται οι ενήλικες, γιατί την βρίσκουν πολύ δημιουργική δραστηριότητα και όλοι λίγο πολύ θυμούνται με νοσταλγία τα παλιά εργαστήρια της περιοχής.
Τι δεξιότητες χρειάζονται για να ασχοληθεί κανείς;
Νομίζω ότι η ικανότητα στις χειροτεχνίες είναι αυτό που χρειάζεται κάποιος και πολλή φαντασία. Ομως, πιστεύω ότι όλοι λίγο πολύ μπορούμε να φτιάξουμε ένα αντικείμενο.
Η σχέση μεταξύ κεραμικής και γαστρονομίας δυναμώνει όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια.
Υπάρχουν άνθρωποι που σας έχουν ζητήσει σκεύη φαγητού;
Οι γάστρες και τα πιάτα δεν ήταν αντικείμενα που έφτιαχνα εξ αρχής. Με την ζήτηση όμως των πελατών ξεκίνησα να τα φτιάχνω.
Υπάρχουν αντικείμενα προς πώληση κι αν ναι, πού θα βρει κάποιος τις δημιουργίες σας;
Εκτός από τα μαθήματα έχω και μια μικρή παραγωγή την οποία διαθέτω στο εργαστήριο μου στα Βουνάρια και επίσης κατασκευάζω και αντικείμενα κατά παραγγελία. Μπορείτε να δείτε κάποιες από δημιουργίες μου και να ενημερώνεστε σχετικά για τα μαθήματα από τη σελίδα μου στο fb: Χειροποίητα Κεραμικά https://www.facebook.com/xoikopottery.
Τα πιθάρια ήταν τα καταλληλότερα αγγεία για κάθε χρήση και απαραίτητα για κάθε σπιτικό. Η κατασκευή τους γινόταν από το καλύτερο και καθαρότερο αγριλόχωμα. Αυτή η χωματοληψία ήταν από τη γύρω περιοχή. Την εντόπιζαν σκάβοντας στα σπλάχνα των λόφων απ’ όπου έβγαζαν ένα γλινώδες χώμα που το ονόμαζαν «τζαρόχωμα». Στο σκάψιμο έδιναν σχήμα σήραγγας, με σκοπό να μπαίνουν μέσα τα ζώα και τα κάρρα και να φορτώνουν, αλλά και για να μην υποχωρούν τα χώματα και τους καταπλακώνουν.
Πιθάρια και τζάρες έβαζαν κάτω στα λούκια και στα σούγελα της στέγης του σπιτιού να γεμίζουν νερό της βροχής. Ακόμη και μια τζάρα κομμένη κάθετα ήταν ιδανική σκάφη για πλύσιμο. Ακόμη και μια μισότζαρα γινόταν κι’ αυτή ποτίστρα για τα ζώα. Παντού μέσα στους σταφιδώνες έβλεπες τζάρες που έφτιαχναν μέσα χαλκό «γαλαζόπετρα» να ραντίζουν τα κλήματα. Μήπως και οι κολυμπήθρες στις εκκλησιές δεν ήταν πήλινες;
Και του Νέστορα στη Χώρα το λουτρό -μια και Πύλιος- πήλινο ήταν κι’ αυτό. Και το μαγκάλι στο χωριό πήλινο ήταν κι’ αυτό. Κι’ αυτό το «γουδί» για σκορδοστούμπι, σκορδαλιά κι’ αλιάδα ήταν πήλινο στολίδι στην κουζίνα καθώς και τα τσουκάλια.
