Ειδικά στα πρώτα και πιο ευάλωτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού βοηθά να παραμείνει υγιές και προστατευμένο από πολλά λοιμώδη νοσήματα. Ο ιατρός Γιώργος Τσόλας, δρ. Ιατρικής ΕΚΠΑ και διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Θεραπευτηρίου Metropolitan Hospital, σε συνέντευξή του στην “Ε” με αφορμή το 15ο Συνέδριο Παιδιατρικής που συνδιοργανώνουν το τρέχον τριήμερο (Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή) στην Καλαμάτα η Εταιρεία Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης στην Παιδιατρική και η Παιδιατρική Κλινική του Metropolitan, προειδοποιεί σχετικά με τις καταστροφικές για τη δημόσια υγεία αντιεμβολιαστικές τάσεις. Επίσης, αναδεικνύει το πρόβλημα του σκοτεινού αριθμού των περιπτώσεων παιδικής κακοποίησης που δεν καταγγέλλονται, αλλά και τις σοβαρές επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας και τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στο πλαίσιο του συνδρόμου long Covid.
Συνέντευξη στη Νικολέττα Κολυβάρη
- Δρ. Τσόλα, αυτό το τριήμερο διεξάγεται με υβριδική μορφή στο “Elite City Resort” στην Καλαμάτα το 15ο Συνέδριο Παιδιατρικής της Εταιρείας Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης στην Παιδιατρική, σε συνεργασία με την Παιδιατρική Κλινική του Θεραπευτηρίου Metropolitan. Ποιος είναι ο βασικός στόχος του φετινού συνεδρίου και σε τι διαφέρει από αντίστοιχα συνέδρια;
Το Παιδιατρικό Συνέδριο, που τα τελευταία 15 χρόνια διοργανώνεται ετησίως από την Εταιρεία Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης στην Παιδιατρική με βασικό στόχο την ενημέρωση των παιδιάτρων για τις κατευθυντήριες οδηγίες σε τρέχοντα θέματα της Παιδιατρικής, έχει πλέον καταξιωθεί ως θεσμός στη συνείδηση του παιδιατρικού κόσμου της χώρας μας. Το Συνέδριό μας έχει αγκαλιάσει ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς διεξάγεται κάθε χρόνο μόνο στην Επαρχία, πολλές φορές σε συνεργασία και με την οικεία ή γεωγραφικά εγγύτερη Ιατρική Σχολή. Έτσι διεξήχθη τα προηγούμενα χρόνια για παράδειγμα στην Πρέβεζα σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στην Καστοριά σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στον Βόλο σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Λήμνος, Ναύπλιο, Καρπενήσι και Πόρος επίσης φιλοξένησαν με επιτυχία το συνέδριο μας, ενώ είναι η 3η φορά (οι πρώτες δύο ήταν το 2012 & 2013) που επιλέξαμε την όμορφη πόλη της Καλαμάτας για τη διοργάνωση του Συνεδρίου μας.
Για το 2023, η θεματολογία του Συνεδρίου είναι, ιδίως τώρα που τελείωσε η πανδημία Covid-19, όπως θα διαπιστώσετε, πλούσια και ποικίλη, ενώ οι ομιλητές που έχουν επιλεγεί είναι, όπως πάντα, έμπειροι και άριστοι.
Η βασική διαφορά από άλλα παρόμοια συνέδρια:
Στόχος μας -και αυτή είναι η βασική μας διαφορά από άλλα παρόμοια συνέδρια- η επιλογή θεμάτων που ενδιαφέρουν τον μαχόμενο ασκούντα παιδίατρο της κοινότητας, η ενημέρωσή του για τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) όσον αφορά στην αντιμετώπιση των πλέον συχνών προβλημάτων στην καθημερινή άσκηση της Παιδιατρικής και μάλιστα με διαδραστικό τρόπο, ενώ του παρέχεται και η δυνατότητα της άμεσης επικοινωνίας με εξειδικευμένους σε υποειδικότητες της Παιδιατρικής ιατρούς, προκειμένου να λύσουν κατ’ ιδίαν τυχόν απορίες και προβληματισμούς τους.
Η διεξαγωγή του Συνεδρίου θα είναι υβριδική, δηλαδή με την φυσική παρουσία συνέδρων, αλλά και τη δυνατότητα διαδικτυακής παρακολούθησης στην Ελλάδα και στην Κύπρο, για όσους δεν μπορέσουν να βρεθούν μαζί μας στην ιστορική πρωτεύουσα της Μεσσηνίας. Είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη η συνεργασία μας με την Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου, προκειμένου το Συνέδριο μας να μπορέσουν να το παρακολουθήσουν οι συνάδελφοί μας της μαρτυρικής Μεγαλονήσου, ενώ έχουμε ως προσκεκλημένο ομιλητή και τον Διευθυντή της Παιδιατρικής Κλινικής του Μακάρειου Νοσοκομείου, διακεκριμένο Παιδίατρο -Παιδονεφρολόγο κ. Αβραάμ Ηλία.
- Η 4η συνεδρία, που διεξήχθη χθες πρώτη μέρα των εργασιών, είχε ως θεματική τα “Προβλήματα στην καθημερινή άσκηση της Παιδιατρικής”. Η αναγνώριση της κακοποίησης ή και παραμέλησης ενός παιδιού από τον παιδίατρο είναι ένα από τα “καθημερινά προβλήματα”; Και, συμπληρωματικά, είναι η κακομεταχείριση ενός παιδιού θέμα δημόσιας υγείας;
Η παιδική κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο που δυστυχώς υπάρχει και γεγονότα που βγαίνουν κάθε τόσο στη δημοσιότητα μας το υπενθυμίζουν με τον πιο επώδυνο τρόπο. Κάθε φορά που με κάποια αφορμή το σκεφτόμαστε, αναρωτιόμαστε όλοι αν υπάρχει τρόπος να υποψιαστούμε την παιδική κακοποίηση και τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα παιδιά μας. Η κακοποίηση-παραμέληση- κακομεταχείριση του παιδιού αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας με άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία. Παιδική κακοποίηση είναι η σωματική, σεξουαλική ή/και ψυχολογική κακοποίηση ή παραμέληση παιδιού ή παιδιών ειδικά από έναν γονέα ή έναν φροντιστή.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, σε παγκόσμια κλίμακα το 25-50% των παιδιών έχει υποστεί σωματική κακοποίηση, ενώ το 20% των κοριτσιών και το 5-10% των αγοριών κακοποιήθηκαν σεξουαλικά. Ωστόσο, η «πραγματική» εικόνα της κακοποίησης στην Ελλάδα, παρά τις προσπάθειες αποτύπωσής της, είναι πλασματική κι αυτό λόγω του σκοτεινού αριθμού που γνωρίζουμε πως υπάρχει, δηλαδή των περιπτώσεων εκείνων που δεν καταγγέλλονται. Κατά τούτο πρόκειται για ένα σοβαρότατο πρόβλημα δημόσιας υγείας και η καθηγήτρια κα Αλεξάνδρα Σολδάτου η οποία τόσο γλαφυρά το ανέπτυξε, επιλέχθηκε ως ομιλήτρια για το θέμα, ακριβώς διότι έχει αναλώσει μεγάλο μέρος της επιστημονικής της δραστηριότητας στο πρόβλημα αυτό με μεγάλη επιτυχία.
- Ένα θέμα που απασχολεί συχνά τα μέσα ενημέρωσης με τη δημοσίευση μελετών και όχι μόνο, είναι η παιδική παχυσαρκία. Στη χώρα μας έχουμε στοιχεία τέτοια ώστε να ανησυχούμε ότι είναι πλέον μια ασθένεια που μαστίζει παιδιά και εφήβους; Και ποιες είναι οι επιπτώσεις;
Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα αφού συνοδεύεται από σοβαρές επιπλοκές, τόσο άμεσες όσο και απώτερες. Είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ 2). Είναι πλέον γνωστό ότι ο ΣΔ 2 και το Μεταβολικό Σύνδρομο έχουν τις ρίζες τους στην παιδική και εφηβική ηλικία. Ο ΣΔ 2, νόσος ως χθες άγνωστη στα παιδιά και στους εφήβους, αυξάνεται με επικίνδυνο ρυθμό, αποτελώντας το 8-45% των νεοδιαγνωσθεισών περιπτώσεων ΣΔ στις ηλικίες αυτές. Ένα μεγάλο ποσοστό παχύσαρκων παιδιών θα γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες και θα ανήκουν στους ασθενείς με Μεταβολικό Σύνδρομο. Ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό δεδομένο είναι ο αυξημένος κίνδυνος πρόωρου θανάτου στην ενήλικη ζωή, κυρίως από καρδιαγγειακά νοσήματα, ανεξάρτητα αν ο παχύσαρκος νέος χάσει τα περιττά κιλά του. Προδιαθέτει επίσης σε πρώιμη ήβη, πολυκυστικές ωοθήκες, υπογοναδισμό, υπερλιπιδαιμία, υπέρταση, βρογχικό άσθμα, σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο, στεατοηπατίτιδα, χολολιθίαση, μυοσκελετικές παθήσεις, ενδοκράνια υπέρταση. Αξιοσημείωτες είναι και οι ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας. Χαμηλή αυτοεκτίμηση, κοινωνική απομόνωση, τάση για εξαρτήσεις και αυτοκαταστροφή είναι χαρακτηριστικά που συνοδεύουν συχνά τα παχύσαρκα άτομα. Δυστυχώς η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με υψηλό ποσοστό υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών, ποσοστό που αγγίζει το 20% περίπου.
- Την περίοδο της πανδημίας οι εμβολιασμοί παιδιών ατόνησαν παρά τις συστάσεις για τη σημασία του έγκαιρου και πλήρους εμβολιασμού τους, ιδιαίτερα στα βρέφη και νήπια κάτω των 2 χρόνων. Ανησυχεί την επιστημονική κοινότητα ότι η συγκυρία μπορεί να ενίσχυσε το αντιεμβολιαστικό κίνημα; Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που προκύπτουν από την επιφυλακτικότητα του κοινού προς τον εμβολιασμό;
Οι καταστροφικές για την δημόσια υγεία αντιεμβολιαστικές τάσεις εκδηλώθηκαν πολύ πριν την πανδημία Covid-19, η πανδημία όμως με τα νέα εμβόλια κατά του κορονοϊού και ιδίως τα mRNA εμβόλια τις επέτειναν. Επίσης, όμως, οι περιορισμοί της πανδημίας και οι δυσκολίες της περιόδου εκείνης οδήγησαν στην αναβολή πολλών εμβολιασμών παιδιών των οποίων οι εμβολιασμοί γίνονταν κανονικά ως τότε. Σήμερα η κατάσταση ως προς αυτό έχει ομαλοποιηθεί. Είναι χρέος όλων μας, ημών των παιδιάτρων αλλά και υμών των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ εν γένει να τονίσετε την αξία και την τεράστια σημασία των εμβολίων τα οποία κυριολεκτικά σώζουν ζωές. Η μη τήρηση του προγράμματος εμβολιασμών, ειδικά σε μια εποχή με μεγάλης κλίμακας μετακινήσεις πληθυσμών, ενδέχεται να οδηγήσει στην επανεμφάνιση σοβαρών, απειλητικών για τη ζωή λοιμωδών νόσων (διφθερίτιδα, τέτανος, πολιομυελίτιδα κ.ά), ασθενειών τις οποίες είχαμε εν πολλοίς ξεχάσει χάρη στους εμβολιασμούς.
- Θα ήθελα από εσάς μια ξεχωριστή αναφορά στον εμβολιασμό και των αγοριών κατά του ιού των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV). Γιατί είναι σημαντικό ότι εντάχθηκε στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών παιδιών και εφήβων;
690.000 κρούσματα σχετικών με τον HPV καρκίνων διαγιγνώσκονται σε άνδρες και γυναίκες σε ολόκληρο τον κόσμο κάθε χρόνο, ενώ η λοίμωξη από HPV υπολογίζεται ότι προκαλεί έως 4,5% όλων των νέων κρουσμάτων καρκίνου παγκοσμίως. Την τελευταία δεκαετία, η επίπτωση του καρκίνου του στοματοφάρυγγα στους άνδρες αυξήθηκε ραγδαία, ειδικά στις ανεπτυγμένες χώρες. Συγκεκριμένα το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του στοματοφάρυγγα στους άνδρες έχει ξεπεράσει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες, ως ο πιο συχνός πλέον καρκίνος που σχετίζεται με τον HPV. Επίσης οι ορότυποι 6 και 11 του ΗΡV ευθύνονται για την πρόκληση κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων και στα δύο φύλα, στους άνδρες όμως υποτροπιάζουν πιο συχνά. Επομένως ο εμβολιασμός και των αγοριών είναι εξ ίσου επιτακτικός και ήδη έχει ενταχθεί και στο δικό μας Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Σημειωτέον ότι ο εμβολιασμός ξεκινά από την ηλικία των 9 ετών. Εμείς οι παιδίατροι έχουμε χρέος να εξηγήσουμε στα παιδιά προεφηβικής ηλικίας, στους εφήβους και στους γονείς ότι το εμβόλιο είναι πιο αποτελεσματικό όταν χορηγείται σε μικρότερη ηλικία και πριν οι νέοι γίνουν σεξουαλικά ενεργοί. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό στην πρόληψη του καρκίνου και ότι ο συγκεκριμένος εμβολιασμός δεν επηρεάζει την απόφαση του εφήβου ως προς το πότε θα ξεκινήσει τη σεξουαλική δραστηριότητα του.
- Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ίσως ένα από τα μεγαλύτερα σύγχρονα ιατροκοινωνικά προβλήματα. Όξυνε η περίοδος των εγκλεισμών εξαιτίας του Covid-19 τη νόσο στα παιδιά και τους εφήβους;
Η νόσος Covid-19 ενδέχεται να απορρυθμίσει σοβαρά έναν ήδη υπάρχοντα σακχαρώδη διαβήτη αλλά και να εμφανίσει συμπτώματα ενός οξέος ινσουλινοεξαρτώμενου σακχαρώδους διαβήτη σε μη διαβητικά άτομα, λόγω της τοξικής επίδρασης του ιού SARS-CoV-2 στα β-κύτταρα του παγκρέατος. Σύμφωνα με πρόσφατα βιβλιογραφικά δεδομένα η συνάντηση της Covid-19 με τον διαβήτη φαίνεται πως λαμβάνει και νέα διάσταση. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη μετά τη νόσηση από Covid-19 σε μη διαβητικά άτομα, στο πλαίσιο και του συνδρόμου long-covid.
Πολλές είναι οι πιθανολογούμενες αιτίες για τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στο πλαίσιο του συνδρόμου long Covid. Έχει περιγραφεί η ανάπτυξη ινσουλινοαντίστασης και επηρεασμένης ινσουλινοέκκρισης και στους μη διαβητικούς ασθενείς οι οποίοι νόσησαν και ανάρρωσαν από Covid-19. Οι φλεγμονώδεις κυτταροκίνες και ο TNF-a παραμένουν σε αυξημένη έκφραση ακόμη και μετά τη νοσηλεία και μπορούν να προκαλέσουν δυσλειτουργία των β-κυττάρων του παγκρέατος (υπεύθυνα για την ινσουλινοέκκριση) και ινσουλινοαντίσταση. Σε καταστάσεις, δε, που χαρακτηρίζονται από παρουσία χρόνιας φλεγμονής (όπως η παχυσαρκία, η σπλαχνική συσσώρευση λίπους κλπ.) η λοίμωξη Covid-19 μπορεί να επιδεινώσει αυτή τη χρόνια φλεγμονή ακόμη και μετά την ανάρρωση και να ευνοήσει την ινσουλινοαντίσταση, που είναι παθογενετικός πυλώνας για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου Πιθανολογείται επίσης αυξημένη έκφραση της πρωτεΐνης ACE2 (πρωτεΐνης κομβικής για την είσοδο του ιού Sars-COV-2 στα κύτταρα) στα β-κύτταρα του παγκρέατος, με συνέπεια αυξημένο κίνδυνο τοξικής δράσης του ιού στα β-κύτταρα του παγκρέατος και, ως εκ τούτου, μειωμένης ινσουλινοέκκρισης.
