Με αφορμή την έρευνα «Τουρισμός και Αγροδιατροφή στην Ελλάδα. Μια μεγάλη αναξιοποίητη ευκαιρία» που διεξήγαγε σε συνεργασία με το δρ.  Θοδωρή Μπένο, η Μαριάννα Σκυλακάκη  μίλησε στην «Ε» για τους λόγους που οι ξενοδόχοι δεν προτιμούν τα τοπικά προϊόντα για τα προγράμματα και τα σήματα γαστρονομικού τουρισμού στην Ελλάδα και τους φορείς της Πολιτείας που καλούνται να προωθήσουν διασύνδεση μεταξύ αγροδιατροφής και τουρισμού. Στην Περιφέρεια Πελοποννήσου η κ. Σκυλακάκη προτείνει την ίδρυση και ενδυνάμωση Αγροδιατροφικών Συμπράξεων , ενώ μιλώντας για την αξιοποίηση της διάσημης ονομασίας  «Ελιά Καλαμάτα» επισημαίνει ότι μπορεί να διοργανωθεί σε ετήσια βάση ένα φεστιβάλ σαν αυτό της λευκής τρούφας που κάθε φθινόπωρο προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες στη γραφική ιταλική πόλη Άλμπα του Πιεμόντε.

Συνέντευξη: Θανάσης Λαγός

To ελληνικό τουριστικό προϊόν παραμένει μονοδιάστατο, εποχικό και συγκεντρωμένο στις μισές Περιφέρειες της Ελλάδας. Μπορεί η σύνδεση του με τον αγροδιατροφικό πλούτο της Ελλάδας να αλλάξει καταρχάς το ίδιο το τουριστικό προϊόν κάνοντας το πιο ανταγωνιστικό στη διεθνή αγορά;

Παρά τη δυναμική που αναπτύσσει τα τελευταία χρόνια, το ελληνικό τουριστικό προϊόν παραμένει πράγματι σε σημαντικό βαθμό μονοδιάστατο, με έντονη τη χρονική και χωρική συγκέντρωση της τουριστικής δραστηριότητας, απειλούμενο ταυτόχρονα από τον αυξανόμενο διεθνή ανταγωνισμό, ειδικά από προορισμούς που επικεντρώνονται στο προϊόν «Ήλιος και Θάλασσα». Την ίδια στιγμή, το αποτύπωμά του έχει αρχίσει να προκαλεί και ανησυχία, καθώς συχνά διαταράσσει την περιβαλλοντική και κοινωνική ισορροπία τουριστικών προορισμών. Μια λύση στα ζητήματα αυτά μπορεί να προέλθει μέσα από την καλύτερη διασύνδεση του τουριστικού προϊόντος με άλλους κλάδους, όπως αυτός της αγροδιατροφής. Άλλωστε, η αγροδιατροφή και η γαστρονομία μιας χώρας θεωρούνται πια βασικά οχήματα μέσω των οποίων αναπτύσσονται και ενισχύονται οι τουριστικοί προορισμοί, με το φαγητό να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του τουρισμού και πλήθος ερευνών να τεκμηριώνουν πώς συμβάλλει στις εμπειρίες των τουριστών και επηρεάζει τις αποφάσεις τους, πριν, κατά τη διάρκεια, και μετά την επίσκεψή τους.

Γιατί μέχρι τώρα οι ξενοδόχοι δεν καλύπτουν τις ανάγκες διατροφής των επισκεπτών με εγχώρια και τοπικά προϊόντα;

Με βάση τόσο τη δική μας πρωτογενή έρευνα, όσο και τις πηγές που μελετήσαμε δευτερογενώς, προκύπτει ότι ενώ οι ξενοδόχοι στην Ελλάδα προτιμούν τα εγχώρια και τοπικά προϊόντα για μια σειρά από λόγους (επιθυμία στήριξης της εγχώριας οικονομίας, καλύτερη ποιότητα, προσέλκυση τουριστών υψηλών εισοδημάτων κ.ά.), δεν τα επιλέγουν σε τόσο μεγάλο βαθμό, κυρίως λόγω αδυναμίας κάλυψης της απαιτούμενης γκάμας, λόγω μη κάλυψης της ζήτησης και της χαμηλότερης ποιότητας προϊόντων, εξαιτίας του υψηλότερου κόστους σε σχέση με τα εισαγόμενα, αλλά και διότι η συνεργασία με τους προμηθευτές είναι συχνά αναποτελεσματική. Φυσικά, το πόσο σημαντικός παράγοντας είναι καθένας από τους παραπάνω εξαρτάται από το είδος του καταλύματος, τα περιθώρια κέρδους του, το μέγεθός του, το κοινό στόχευσής του κ.ο.κ.

Υπάρχουν προγράμματα ή σήματα για την ανάπτυξη του γαστρονομικού τουρισμού στην Ελλάδα;

Η χώρα μας διαθέτει πολλά προγράμματα ή σήματα που σχετίζονται με τον γαστρονομικό τουρισμό (π.χ. «Ελληνικό Πρωινό», «Ελληνική Κουζίνα», “Aegean Cuisine”, «κρητική κουζίνα», «Δρόμοι του Κρασιού», «Σήμα Επισκέψιμου Οινοποιείου»), κατέχει ένα σεβαστό μερίδιο στο σύνολο των ονομασιών προέλευσης (ΠΟΠ-ΠΓΕ) σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε όλη τη χώρα υπάρχουν επισκέψιμοι χώροι αλλά και εγκαταστάσεις που έχουν μετατραπεί σε μουσεία, ενώ κάθε χρόνο διοργανώνονται τοπικές γιορτές τροφίμων και φεστιβάλ. Την ίδια στιγμή, έχει δρομολογηθεί η θεσμοθέτηση δικτυώσεων που υλοποιούν και διαχειρίζονται ολιστικά προγράμματα πολιτιστικού τουρισμού, με σημαντικές προεκτάσεις στο πεδίο της γαστρονομίας. Αυτό που φαίνεται να λείπει είναι ο απαραίτητος συντονισμός, η συνεργασία και η συνένωση δυνάμεων. Να σχεδιαστεί το ενιαίο (εθνικό) branding του εγχώριου γαστρονομικού χαρτοφυλακίου, να υπάρξει ενιαία τεκμηρίωση στοιχείων του γαστρονομικού τουρισμού εν γένει, ενιαία μεταφορά και διάχυση αυτών σε τοπικό επίπεδο, αλλά και συντονισμός της ενιαίας προβολής του ελληνικού γαστρονομικού τουριστικού προϊόντος.

Τη διασύνδεση μεταξύ αγροδιατροφής και τουρισμού ποιοι φορείς της Πολιτείας καλούνται να τη προωθήσουν;

Ως σημείο αφετηρίας προκρίναμε, στο πλαίσιο της μελέτης μας, τη σύσταση ενός «Γαστρονομικού DMΟ» (Destination Management Organization), η οποία, μέσα από τη συντεταγμένη ανάπτυξη του γαστρονομικού́ τουρισμού́, θα ανοίξει τον δρόμο για να επιτύχουμε σε βάθος χρόνου την ουσιαστική́ διασύνδεση των δύο κλάδων. Την επίβλεψη και την απόφαση για τη στελέχωσή́ του μπορεί να αναλάβει ένα Εθνικό Συμβούλιο Ελληνικής Γαστρονομίας, στο οποίο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των φορέων της κεντρικής διοίκησης, της περιφερειακής διοίκησης και των επαγγελματικών φορέων.

 Η «Πλατφόρμας Γαστρονομικού Χάρτη» που σχεδιάζει η Πολιτεία μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα;

Η ανάπτυξη της σχεδιαζόμενης ηλεκτρονικής «Πλατφόρμας Γαστρονομικού Χάρτη» είναι κομβικής σημασίας, αρκεί να πλαισιωθεί με μια μελέτη που θα καταγράψει όλο το απόθεμα της αγροδιατροφής ανά περιοχή, ώστε αυτό μετά να τροφοδοτήσει τον «Γαστρονομικό Χάρτη». Δεν χρειάζεται η καταγραφή να γίνει εκ του μηδενός, καθώς σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει ήδη πλούσιο διαθέσιμο υλικό, ενώ και τα δευτερογενή στατιστικά στοιχεία είναι ομοίως πλούσια. Ο «Γαστρονομικός Χάρτης» μπορεί να εμπλουτιστεί με ένα «Γαστρονομικό Ημερολόγιο», το οποίο να παρουσιάζει όλες τις εκδηλώσεις γαστρονομικού χαρακτήρα με οργανωμένο τρόπο. Γενικά, ο «Γαστρονομικός Χάρτης» θα απευθύνεται στο ευρύ κοινό, οπότε η αρχιτεκτονική του και η παρουσίασή του θα έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα.

Ο αγροδιατροφικός πλούτος της Περιφέρειας Πελοποννήσου, που πρωταγωνιστεί μεταξύ άλλων στην παραγωγή κρασιού και εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου, παραμένει αναξιοποίητος επειδή παραμένει υπανάπτυκτος ο τουριστικός κλάδος. Ποια βήματα πρέπει να γίνουν αρχικά για να συνεργαστούν αποτελεσματικά ο πρωτογενής και ο τριτογενής τομέας;

Πέρα από τη συντεταγμένη ανάπτυξη του γαστρονομικού τουρισμού που αποτελεί κεντρικό άξονα των εισηγήσεων μας, προκρίνουμε κάποιες επιπρόσθετες προτάσεις πολιτικής. Κάποιες από αυτές, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την περίπτωση της Πελοποννήσου. Ανάμεσά τους ξεχωρίζω την ίδρυση και ενδυνάμωση Αγροδιατροφικών Συμπράξεων ώστε να αναλάβουν πρωτοβουλίες για γεφύρωση του χάσματος (εκπαιδευτικά προγράμματα, συμβουλευτική υποστήριξη, προγράμματα πιστοποίησης της εντοπιότητας προϊόντων), την ανάπτυξη οργανωμένων προγραμμάτων διαμεσολάβησης μεταξύ αγροδιατροφής και φιλοξενίας, τη δημιουργία ειδικά προσαρμοσμένων πακέτων “all-inclusive” που να περιλαμβάνουν συγκεκριμένα ποσοστά κατανάλωσης τοπικών προϊόντων, την ενίσχυση των γαστρονομικών εμπειριών, αλλά και προγράμματα δημιουργίας πωλητηρίων και προθηκών σε ξενοδοχεία και εστιατόρια, με συνεργασία των Επιμελητηρίων και των Δήμων.

Κλείνοντας θα ήθελα να σας ρωτήσω για την διάσημη «Ελιά Καλαμάτας». Μπορεί ένα παγκοσμίως γνωστό προϊόν να καταξιώσει έναν τουριστικό προορισμό αν οι καταναλωτές γνωρίζουν μόνο το όνομα του και δεν το συνδέουν με τον τόπο παραγωγής του.

Θα απαντήσω φέρνοντας ένα παράδειγμα από τη γειτονική μας Ιταλία. Κάθε φθινόπωρο συρρέουν στη γραφική πόλη Άλμπα του Πιεμόντε χιλιάδες επισκέπτες, με αφορμή το φεστιβάλ της ξακουστής λευκής τρούφας. Τα οφέλη για την περιοχή είναι προφανή και διαχέονται σε ολόκληρη την τοπική οικονομία, ενώ έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι η γιορτή αυτή λαμβάνει χώρα σε βροχερούς -κατά κανόνα- μήνες. Η εμπειρία αυτή έχει χτιστεί γύρω από ένα τοπικό προϊόν, τη λευκή τρούφα, αλλά συμπληρώνεται από πλήθος άλλων τοπικών πλεονεκτημάτων, όπως ο περίφημος αμπελώνας, η γραφική αρχιτεκτονική, το βιωματικό στοιχείο, η αυθεντική πιεμοντέζικη γαστρονομία. Η «Ελιά Καλαμάτας» έχει brand name. Θα ήταν πολλαπλά τα πλεονεκτήματα αν, όπως η λευκή τρούφα στην Άλμπα, καταφέρει να αποτελέσει σήμα κατατεθέν μιας ολόκληρης περιοχής και λόγο επίσκεψης, με τη βοήθεια του γαστρονομικού τουρισμού, στη μαγευτική Μεσσηνία.

Βιογραφικό

Η Μαριάννα Σκυλακάκη είναι οικονομολόγος, εκδότρια και αρχισυντάκτρια της αθηΝΕΑς, του βραβευμένου ελληνικού διαδικτυακού μέσου ενημέρωσης που έχει τα μάτια του στραμμένα στο μέλλον. Σπούδασε Oικονομικά και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Bristol και κατέχει μεταπτυχιακό στη Δημόσια Διοίκηση (MPA in Public Policy & Management) από τo London School of Economics. Ξεκίνησε την καριέρα της στο Λονδίνο, όπου εργάστηκε ως αναλυτής στο τμήμα επενδυτικής τραπεζικής της Goldman Sachs για μια τριετία. Επέστρεψε στην Αθήνα και ίδρυσε την αθηΝΕΑ το 2014 με σκοπό να απευθυνθεί σε ένα ευρύ κοινό δραστήριων και απαιτητικών ελληνόφωνων αναγνωστών που αναζητούσαν μια ενημέρωση πιο κοντά στα δικά τους ενδιαφέροντα. Αρθρογραφεί τακτικά στον ελληνικό τύπο ως πολιτική και οικονομική αναλύτρια και έχει αποκομίσει σημαντική εμπειρία στο συντονισμό συζητήσεων σε συνέδρια και ημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εργάζεται παράλληλα ως σύμβουλος σε θέματα οικονομικών και δημόσιας διοίκησης, με ιδιαίτερη εμπειρία σε projects στον κλάδο του τουρισμού, της αγροδιατροφής και του clustering.