Χαρακτηρίζονται από ελευθεριάζουσα γλώσσα και σατυρικό πνεύμα, διακωμωδώντας ατομικές ατέλειες ή ασκώντας κριτική σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Η καταγωγή τους εντοπίζεται στην αρχαία ποίηση, συνεχίζοντας την παράδοση των σατυρικών ποιημάτων, ενώ η διδακτική τους πρόθεση κρίνει το καλό και το κακό, οδηγώντας σε διόρθωση κακών συνηθειών. Η χρήση αλληγοριών προσδίδει βάθος και κρυμμένα νοήματα, ενώ η εύθυμη ατμόσφαιρά τους συνδυάζει χιούμορ και κριτική ματιά. Συνδεδεμένα με την νηστεία της Σαρακοστής, τα σκωπτικά τραγούδια φέρουν άσεμνο περιεχόμενο ως αντίθεση στην αυστηρότητα της περιόδου. Συνολικά, αποτελούν ένα μοναδικό κομμάτι της ελληνικής παράδοσης, προσφέροντας στιγμές ξέφρενης διασκέδασης, γεμάτο χιούμορ, κριτική σκέψη και διδακτισμό.

"Τα σκωπτικά τραγούδια τα άκουσα για πρώτη φορά από τη Δόμνα Σαμίου. Μου κέντρισαν το ενδιαφέρον, κι έτσι άρχισα να ασχολούμαι πιο εντατικά, μέχρι που κυκλοφόρησα ψηφιακό δίσκο", αναφέρει ο καταξιωμένος δάσκαλος του πολυφωνικού και παραδοσιακού τραγουδιού, Βαγγέλης Κώτσου, ο οποίος ανήκει στην τέταρτη γενιά της οικογένειας Μάτσια, του πολυφωνικού τραγουδιού. Εδώ και τριάντα χρόνια, επισκέπτεται ανελλιπώς τη Μεσσηνία, διδάσκοντας παραδοσιακή μουσική και πολυφωνικό τραγούδι.

Εχει βραβευτεί για τη συνεισφορά του στη παραδοσιακή μουσική και το πολυφωνικό τραγούδι. Από το 1990, διδάσκει πολυφωνικό και παραδοσιακό τραγούδι, καθώς και χορωδία. Συνεργάστηκε με τον Σίμωνα Καρρά, τη Δόμνα Σαμίου, το Λάμπρο Λιάβα, το Βαγγέλη Παπαθανασίου, τον Κώστα Γαβρά, τον Πέτρο-Λούκα Χαλκιά και άλλους. Σήμερα, συνεχίζει τη διαδρομή του στα μουσικά και πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας ως διευθυντής ορχήστρας παραδοσιακής μουσικής, διευθυντής και τραγουδιστής πολυφωνικού τραγουδιού, καθηγητής πολυφωνικού τραγουδιού, τραγουδιστής παραδοσιακού τραγουδιού, επιμελητής μουσικών παραγωγών, συγγραφέας και ερευνητής. Το 2010 ανέλαβε τη διδασκαλία πολυφωνικού τραγουδιού στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη Σχολή Μουσικολογίας. Είναι επίσης επίτιμος καθηγητής πολυφωνικού τραγουδιού στο Πανεπιστήμιο της Τυφλίδας, στη Γεωργία, στη Σχολή Καλών Τεχνών. Οπως ο ίδιος έχει διαπιστώσει, "τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για το πολυφωνικό τραγούδι από τις νέες γενιές." Ωστόσο, τον προβληματίζει το γεγονός ότι δεν μεταδίδεται πάντα σωστά και συχνά διαστρεβλώνεται.

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

Τι σημαίνει για εσάς η κληρονομιά του παππού σας, του Σπύρου Μάτσια, και πώς διατηρείτε ζωντανή αυτήν την παράδοση;

Η κληρονομιά που μου άφησε ο παππούς μου είναι πολύ σημαντική για μένα. Διδάσκοντας μεταδίδω το πολυφωνικό τραγούδι στις νέες γενιές.

Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με τη διδασκαλία του πολυφωνικού τραγουδιού και ποιο είναι το μεγαλύτερο στοίχημα ως δάσκαλος;

Από την ημέρα που γεννήθηκα, άκουγα πολυφωνικό τραγούδι από τον παππού μου και τη μητέρα μου, Ανθούλα Κώτσου. Αυτό ήταν η αφορμή να το αγαπήσω. Τα βιώματά μου στο πολυφωνικό τραγούδι, σε συνδυασμό με τις μουσικές μου σπουδές, μου έδωσαν το έρεισμα να το μεταλαμπαδεύσω στις νέες γενιές. Το μεγαλύτερο στοίχημα, ως δάσκαλος, είναι η σωστή μετάδοσή του, κυρίως στον ελληνικό χώρο, αλλά και διεθνώς, μέσα από σεμινάρια στο εξωτερικό.

Από πού πηγάζει το ενδιαφέρον σας για τη λαογραφική και μουσική έρευνα γύρω από την πεντατονική μουσική παράδοση της Ηπείρου;

Εδώ θα επαναλάβω ότι το βίωμά μου και η αγάπη μου για το πολυφωνικό τραγούδι με ώθησαν να ασχοληθώ εμπεριστατωμένα. Ας μην ξεχνάμε ότι η πεντατονία είναι η αρχαιότερη μορφή αρμονίας. Οταν, λοιπόν, είσαι Ηπειρώτης και μουσικός, είναι αναπόφευκτο να θέλεις να ασχοληθείς σοβαρά και με αγάπη με τη λαογραφική έρευνα της πεντατονικής μουσικής της Ηπείρου.

Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τα αποκριάτικα και σκωπτικά τραγούδια, και πώς αυτή η εμπειρία επηρέασε την ενασχόλησή σας με αυτά;

Τα σκωπτικά τραγούδια τα άκουσα για πρώτη φορά από τη Δόμνα Σαμίου. Μου κέντρισαν το ενδιαφέρον, και έτσι άρχισα να ασχολούμαι πιο εμπεριστατωμένα, μέχρι που κυκλοφόρησα ψηφιακό δίσκο με σκωπτικά τραγούδια.

Ποιες περιοχές της Ελλάδας θεωρείτε ότι έχουν την πλουσιότερη παράδοση στα σκωπτικά τραγούδια και τι το ιδιαίτερο έχουν αυτές οι περιοχές;

Τις πλουσιότερες παραδόσεις διατηρούν οι εξής περιοχές: Η Κοζάνη και ο Τύρναβος με τα έθιμα των φαλλών. Η Ηπειρος με τη  "Τζαμάλα"  και το πιπέρι και τον Καλαϊτζή.. Η Θράκη, με το έθιμο του Μπέη. Η Νάξος, με τους κορδελάτους και τους κουδουνάτους. Το Βαμβακόφυτο Σερρών, με τους μπαμπόγερους.

Πιστεύετε ότι το πολυφωνικό τραγούδι κινδυνεύει να χαθεί ή βλέπετε ενδιαφέρον από τις νέες γενιές;

Πιστεύω ότι το πολυφωνικό τραγούδι δεν κινδυνεύει να χαθεί, καθώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από τις νέες γενιές. Με προβληματίζει, όμως, το γεγονός ότι δεν μεταδίδεται πάντα σωστά και συχνά διαστρεβλώνεται.

Ο Βαγγέλης Κώτσου ποιες συνεργασίες έχει ξεχωρίσει στην καλλιτεχνική του καριέρα;

Με τον Σίμωνα Καρρά, τη Δόμνα Σαμίου, το Λάμπρο Λιάβα, το Βαγγέλη Παπαθανασίου, τον Κώστα Γαβρά και Πέτρο-Λούκα Χαλκιά. 

Πόσο συχνά επισκέπτεστε τη Μεσσηνία και ποια είναι η σχέση σας με την περιοχή; 

Τη Μεσσηνία την επισκέπτομαι επί 30 συναπτά έτη ανελλιπώς, διδάσκοντας την παραδοσιακή μουσική και το πολυφωνικό τραγούδι.