Ο Μπάμπης Τσόκας είναι ένας από τους πιο γνωστούς σκηνοθέτες στη Σουηδία και συγκαταλέγεται μεταξύ των πολυάριθμων φίλων της Μεσσηνίας, την οποία αγάπησε όταν κινηματογράφησε την περασμένη χρονιά την εκστρατεία προβολής των μεσσηνιακών προϊόντων στη Σουηδία από τους "Δρόμους της Ελιάς".
Αυτές τις ημέρες βρίσκεται στην Καλαμάτα, στο πλαίσιο της επίσκεψης της ελληνοσουηδικής εμπορικής αποστολής στην περιοχή μας και βρήκαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί του.
Πριν 40 χρόνια έφυγε από την Πρέβεζα, απ' όπου γεννήθηκε, για να πάει στη Σουηδία για σπουδές κινηματογράφου, ενώ το μόνο που ήξερε μέχρι τότε για τη σκανδιναβική χώρα, ήταν ο Μπέργκμαν...
«Αγωνίστηκα πολύ για να σπουδάσω, γιατί ήμουν ένα μικρό παιδί που έφυγα από την Ελλάδα με λίγα χρήματα και πήγα σε μια χώρα τελείως άγνωστη για να κάνω το όνειρό μου πραγματικότητα. Και το όνειρό μου ήταν μόνο ένα: να σπουδάσω κινηματογράφο. Στη Σουηδία ξέρετε, δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν ακόμα ιδιωτικές σχολές κινηματογράφου, παρά μόνο η Ακαδημία Κινηματογράφου όπου κάθε χρόνο μπαίνουν μόνο 4 άτομα ανά ειδικότητα. Δηλαδή 4 για σκηνοθεσία, 4 για φωτογραφία, 4 για σκηνογραφία κλπ ενώ είναι και χρονιές που δεν παίρνουν κανέναν, ακριβώς για να μην μένουν άνεργοι. Και φυσικά αν δεν περάσεις τα μαθήματα του πρώτου έτους (είναι τετραετής η φοίτηση) σε διώχνουν».
Περνώντας πάντως στην Σουηδική Ακαδημία Κινηματογράφου ευτύχησε να έχει καθηγητή τον σπουδαίο σκηνοθέτη Ινγκμαρ Μπέργκμαν.
«Το πιο βασικό που έμαθα από τον Μπέργκμαν και το τηρώ απόλυτα είναι ότι δεν έχει σημασία αν είσαι ταλέντο, αλλά να έχεις πειθαρχία. Επίσης μας έλεγε πως ό,τι κάνουμε θα προσπαθούμε να το αποδραματοποιούμε και να το δίνουμε στον κόσμο, να το δημιουργούμε με τον ίδιο τον κόσμο. Να μην φτιάχνουμε μόνο αυτό που εμείς θέλουμε, αλλά μαζί με τον κόσμο να το πλάθουμε».
Και όπως λέει ο Μπάμπης Τσόκας στη Σουηδία δεν είναι δύσκολο να κάνεις τον κόσμο συμμέτοχο στην τέχνη.
«Είναι πολύ εύκολο να απευθυνθείς στον κόσμο, γιατί εκεί υπάρχει μεγάλη κινηματογραφική παιδεία και επιπλέον οι Σουηδοί είναι άνθρωποι που δουλεύουν ομαδικά. Ξέρεις, ο Μπεργκμαν όλη την επιτυχία του την οφείλει στους συνεργάτες του. Είχε πάντα τον καλύτερο οπερατέρ, τον καλύτερο μακιγιέρ και ακόμα και οι κομπάρσοι του ήταν επαγγελματίες ηθοποιοί. Είχα κι εγώ την τύχη να συνεργαστώ με τον οπερατέρ του Μπέργκμαν, τον Γκούνερ Φίσερ (που στις 19 Νοεμβίου μάλιστα έγινε 100 χρονών) κι είναι αυτός που έφτιαξε την "Εβδομη σφραγίδα" και τις "Αγριες φράουλες". Μάλιστα είχε έρθει στο παρελθόν και στην Πρέβεζα και κάναμε μάλιστα και σεμινάριο κινηματογράφου».
Ο Μπάμπης Τσόκας κατοικεί στη Στοκχόλμη, αλλά τα καλοκαίρι πάντα τα περνάει στην Πρέβεζα όπου κι εκεί κάνει δουλειά, σχετική εννοείται με την τέχνη του κινηματογράφου, ενώ έχει φτιάξει και ένα σπίτι εκεί για να φιλοξενεί αποκλειστικά φίλους.
«Τα καλοκαίρια κάνω πρεμιέρες των ταινιών μου στην Πρέβεζα, ενώ στις 2 Απριλίου θα κάνω στην Αθήνα την πρεμιέρα μιας ταινίας που την έχω προβάλει πρώτα στην Πρέβεζα και αφορά έναν γιατρό από 'κει, τον Δημήτρη Τσαντούλα που περνάει μοναδικά μηνύματα ανθρωπιάς με την προσφορά του στην επιστήμη και στον άνθρωπο».
Δημιουργεί ταινίες φιξιόν αλλά και πολλά ντοκιμαντέρ, ενώ το νούμερο είναι ασύλληπτο τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα, αφού μιλάμε για περίπου 1.000 ταινίες που φέρουν την υπογραφή του, πολλές από τις οποίες έχουν βραβευτεί σε πολλά διεθνή φεστιβάλ. Οσο για τη θεματική των ταινιών είναι ποικίλα.
«Οταν δεν πρόκειται για ταινίες παραγγελίες αλλά για ταινίες που επιλέγω εγώ το θέμα. Κοινό χαρακτηριστικό είναι η συνάντηση... Γιατί η πραγματική ζωή είναι συνάντηση. Από τις πρώτες εικόνες που είδα στη Σουηδία όταν πήγα, ήταν μια διαφήμιση που υπήρχε στο μετρό, μια διάσημη ηθοποιό που φαινόταν να έγραφε κάπου σαν... σύνθημα: "Η πραγματική ζωή είναι συνάντηση". Από κει και πέρα όλες οι ταινίες μου έχουν αυτό το θέμα. Για παράδειγμα, μια από τις ταινίες μου λέγεται "Η θύελλα" με δυο ανθρώπους να συναντώνται μέσα σε μια χιονοθύελλα και για να επιζήσουν σκάβουν και μπαίνουν μέσα στο χιόνι για να επιβιώσουν.... Εκεί λοιπόν σ' αυτή τη συνάντηση κάτι συνέβη. Ή σε μια άλλη, ένας διαρρήκτης μπαίνει μέσα σε ένα σπίτι και πέφτει πάνω στον ιδιοκτήτη... Ή ένας αστός μένει με το αυτοκίνητό του στο δάσος και ξαφνικά βλέπει ένα φωτισμένο παράθυρο...».
Από τον ελληνικό κινηματογράφο ξεχωρίζει ως δημιουργό τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον οποίο χαρακτηρίζει ποιητή.
«Ο Αγγελόπουλος είναι ποιητής, τον παρακολουθώ πάντα. Και όταν βλέπω τις σκηνές του συγκινούμαι, γιατί καταλαβαίνω τι είναι ποίηση, τι είναι κινηματογράφος, τι είναι Αρχαία Ελλάδα.
Επίσης ο Κακογιάννης είναι σπουδαίος, αλλά στο σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο ενώ υπάρχουν αρκετοί ενδιαφέροντες δημιουργοί, οι ταινίες τους κάνουν... κοιλιά, ξεφεύγουν. Για παράδειγμα είχα δει τις "Νύφες" που ήταν πολύ ωραία γυρισμένο, αλλά έκανε κοιλιά. Το πιο σημαντικό στο σινεμά είναι το μοντάζ κι αυτό φαίνεται να μην το κατέχουν καλά».
Στην ταινία που προέκυψε από την κινηματογράφηση των Μεσσηνίων οδοιπόρων στη Σουηδία, ο τίτλος είναι, "Δρόμοι της ελιάς" όπως και το πολιτιστικό οδοιπορικό, ωστόσο ο Μπάμπης Τσόκας λέει: «Αν έβαζα εγώ τον τίτλο θα ήταν "Η πραγματική Ελλάδα" ή "Η φλόγα των ανθρώπων". Κι αυτό το εμπνεύστηκα από τον πρόεδρο του Επιμελητηρίου και του οδοιπορικού Γιώργο Καραμπάτο και από τους συνεργάτες του, όταν είδα πώς παρουσίασαν τα προϊόντα της Μεσσηνίας εκεί.
Δεν ξέρετε τι έχει η Μεσσηνία σας. Εγώ μελετώντας για την περιοχή σας για να κάνω την ταινία, έμαθα ότι και ομπρέλες να φυτέψεις εδώ... θα καρποφορήσουν!
Υπάρχει μια πολύ όμορφη και ξεχωριστή Ελλάδα κι ας λένε τόσα για μας. Αλλά πρέπει να μάθουν οι Ελληνες να την υπερασπίζονται αυτή την Ελλάδα και να την παρουσιάζουν έτσι όπως ήρθε εκεί και τα παρουσίασε ο Καραμπάτος στη Σουηδία.
Αυτή την ταινία την έκανα χωρίς να μου πει κανένας τίποτα. Εννοώ ότι αφολοκερδώς έκανα όλη την κινηματογράφηση γιατί με συγκίνησε όλο αυτό που είδα ως θεατής και έτσι την επόμενη μέρα πήρα την κάμερα και ξεκίνησα να τραβάω.
Θέλω λοιπόν να την κάνω κόπιες και να την προσφέρω δώρο σε όλη την Ελλάδα για να δουν οι Ελληνες, πώς κάποιοι με ψυχή, με φλόγα παρουσιάζουν τα προϊόντα της Μεσσηνίας έξω. Και μιλώ για όλη την ομάδα γιατί για πρώτη φορά είδα Ελληνες να εργάζονται ομαδικά!
Ξέρετε ότι εμείς στη Σουηδία, τρώμε φαγητά με ουσίες χημικές, δηλαδή τρώμε προϊόντα εργαστηρίων. Αμα του δώσεις του Σουηδού τυρί φέτα αγνό και του το παρουσιάσεις σωστά, δεν τον ενδιαφέρει αν θα το πληρώσει 10 και 20 ευρώ το κιλό γιατί θέλει να είναι αγνό για τον ίδιο και το παιδί του».
Μιλούσε με θέρμη για την Ελλάδα, την δική του ιδιαίτερη πατρίδα την Πρέβεζα, αλλά και για την καινούργια του αγάπη που είναι η δική μας πόλη:
«Την Καλαμάτα την ερωτεύτηκα, είναι ο τόπος της επαγγελίας.
Οταν βλέπεις τις ελιές και τους αγρούς να είναι πράσινοι και να έχουν όλα αυτά τα χρώματα απ' τα λουλούδια πώς να μην την αγαπήσεις;
Προχθές είδα μια αμυγδαλιά που είχε αρχίσει να ανθίζει... Ε, αυτά δεν τα βρίσκεις εύκολα και πρέπει οι Ελληνες που τα έχετε, να τα αγαπάτε και να τα παρουσιάζετε.
Γιατί να μπορούν να τα παρουσιάζουν οι Ιταλοί και οι Ελληνες όχι; Αλλωστε εμείς έχουμε κάτι μοναδικό... Η Ελλάδα έχει το φως, πιο πολύ από κάθε άλλη χώρα!».
Συνέντευξη στη Μαρία Τομαρά
