- Γιατί "Ασκητική";
«Η "Ασκητική" κατά αρχάς είναι ένα μεγαλειώδες κείμενο από τον Καζαντζάκη με δουλειά ετών πίσω της από τον ίδιο, γραμμένη και ξαναγραμμένη. Εχει δηλαδή μια βάσανο η οποία φτάνει στην ψυχή του καθενός, όχι μόνο στη δική μου, ως ένα κομμάτι πορείας και λύτρωσης, ανάνηψης. Μιας σχέσης μ’ αυτό που λέμε σύμπαντο. Οπότε σε μια περίοδο πνευματικής ένδειας και απόλυτης αξιακής πτώσης και μη αισθητικής, έννοιες πανανθρώπινες και πολύ αγωνιώδης για τον καθέναν σ’ ό,τι αφορά τη σχέση του με τη ζωή, με το θάνατο και με τον συνάνθρωπο, είπα να πάρω στα χέρια μου αυτό το κείμενο. Η πρόταση ήρθε από τον Πάνο Αγγελόπουλο, τον σκηνοθέτη της παράστασης, και θέλησα να μιλήσω κι εγώ γι’ αυτές τις διαδρομές που κάνει ο άνθρωπος μέσα του μέχρι να λυτρωθεί».
- Δύσκολη επιλογή για καλοκαίρι;
«Επειδή κάθε καλοκαίρι έχουμε κείμενα και από την πλευρά της τραγωδίας και πολιτικά κείμενα ή ακόμα και κείμενα απλά κωμικά που περνάμε ελαφριά την ώρα μας, το να ασχοληθείς με την "Ασκητική" εμπεριέχει ένα πολύ μεγάλο τόλμημα, να κωδικοποιήσεις όλη αυτή τη γραφή του Καζαντζάκη και να μιλήσεις μέσα από τη φιλοσοφία και την ποίηση που ο ίδιος έχει. Να μιλήσεις γι’ αυτό που δεν μιλάει κανένας πια. Για τον άνθρωπο. Εχουμε ξεχάσει να μιλάμε για το ποιοι είμαστε, ποιος είναι ο προορισμός μας εδώ. Εχουμε αφήσει έξω αυτή τη γλώσσα που είναι γλώσσα των προγόνων μας. Εγώ παρομοιάζω τον Καζαντζάκη ως έναν σύγχρονο Ηράκλειτο, ως έναν σύγχρονο Πυθαγόρα, ως έναν σύγχρονο Αριστοτέλη. Εμπεριέχει όλη αυτή τη σοφία και την διαδρομή αυτών των μεγάλων που φώτισαν την οικουμένη. Ηταν λοιπόν πολύ σημαντικό να βγούμε μ’ αυτό το κείμενο το φετινό καλοκαίρι να ξαναμιλήσουμε στον κόσμο σε πρώτο χρόνο για το ποιοι είμαστε».
- Πρόκειται για δυσνόητο κείμενο;
«Είναι ένα κείμενο εξαιρετικής γραφής και εξαιρετικών ελληνικών, ιδιότυπων ελληνικών μάλιστα, είναι ωστόσο πάρα πολύ λαϊκό. Δηλαδή είναι απόλυτα εύληπτο. Πολλοί λένε ότι πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο κείμενο. Εννοιολογικά ναι, είναι. Αλλά γι’ αυτό το σωματοποιεί ο ηθοποιός ώστε να μεταφέρει αυτήν την εμπειρία του Καζαντζάκη και από έναν άλλον δρόμο, από έναν σωματικό δρόμο, πέρα από το φιλοσοφικό κομμάτι που θα μπορούσε να είναι μια διάλεξη γύρω από την Ασκητική. Εμείς καλούμαστε να σωματοποιήσουμε όλη την εμπειρία που κουβαλάει ο ίδιος μέσα από το γραπτό».
- Σκηνοθετικά πως είναι δομημένο;
«Εχει ένα φορμάτ πολύ συγκεκριμένο. Η παράσταση φτάνει να είναι μια ιεροτελεστία, ένα ιερούργημα, έχοντας πολύ αδρές και καθαρές γραμμές σε σχέση και με την κινησιολογία στην οποία μας δούλεψε πολύ η Μαρλέν Καμίνσκι. Ο Αγγελόπουλος που το σκηνοθέτησε, έχει δουλέψει πολλά χρόνια πάνω σ’ αυτό το κείμενο ξέροντας πια πολύ καλά τη λειτουργία του, ποια είναι η ουσία του κειμένου. Καταλήξαμε λοιπόν σε μια φόρμα δωρική και καθαρή ώστε να μπορέσει να περάσει αυτή η εμπειρία η σωματική και οι δονήσεις που δημιουργεί ο λόγος του Καζαντζάκη και ταυτόχρονα χωρίς να υπάρχουν τερτίπια και θεατρινισμοί και σκηνοθετικές πιρουέτες. Σεβαστήκαμε απόλυτα το τι φέρει αυτό το κείμενο από μόνο του, που έχει εν γένει ένα βαθμό δυσκολίας γιατί αυτό το τεράστιο πνεύμα που είναι ο Καζαντζάκης, δεν είναι δυνατόν να αποκωδικοποιηθεί πλήρως. Κάθε μέρα το ανακαλύπτουμε κι εμείς. Είναι τόσο υπέροχο πνευματικό πόνημα στο οποίο μπορείς να τοποθετηθείς ανάλογα με την ψυχή σου, με τη διάνοιά σου και με το σώμα σου κάθε φορά. Και έχει απαντήσεις σχεδόν για όλα τα ερωτήματα, αυτό είναι ένα ακόμη συγκλονιστικό στοιχείο της "Ασκητικής"».
-Η "Ασκητική" δίνει συγκεκριμένες διαδρομές ή ο καθένας ακολουθεί τις διαδρομές που εκλαμβάνει με βάση το κείμενο;
«Οχι, είναι πάρα πολύ ακριβής. Ξεκινάει με διάφορα χρέη που ο καθένας οφείλει στον εαυτό του, στην αναζήτησή του και στη σχέση του μ’ αυτό που λέγεται σύμπαν και Θεός, στη σχέση του με τον πνευματικό του κόσμο. Σε σχέση με το τι τρέφει και με το τι αφήνει σε ατροφία. Είναι τα χρέη του καθένα απέναντι σε μια πανανθρώπινη διαδρομή. Στη συνέχεια, περνάει στην ανθρωπότητα, στη ράτσα, στο όραμα, στο Θεό, σε κεφάλαια που αποτελούν τα ερωτηματικά, τις ανησυχίες και τους στοχασμούς όλων μας, για να φτάσει στην πράξη που είναι η σχέση του Θεού και του ανθρώπου. Καταλήγει στη σιγή, μετά την "Ασκητική", μετά τη διαδρομή δηλαδή όλης αυτής της άσκησης που κάνει κανείς ως άνθρωπος. Είναι ένα οικουμενικό κείμενο λοιπόν, που δεν επιδέχεται τέτοιου τύπου παρερμηνεία. Ομως, μπορεί επειδή είναι τόσο άριστα γραμμένο, αν τονίσεις μια λέξη αλλιώς ή αν κόψεις νοηματικά κάπου αλλού, μπορεί να προσδώσεις νοηματικά και μια άλλη μεριά κρυφή, μια δεύτερη ανάγνωση».
- Στην πνευματική ένδεια ο ρόλος της τέχνης ποιος είναι;
«Ο ρόλος της τέχνης είναι να εισάγει "κοινά δαιμόνια" έτσι ώστε να μπορέσει και στο πνευματικό και στο ψυχικό κομμάτι να παρασύρει, να κινήσει έναν κόσμο απ’ αυτήν την απόλυτη αφασία, το τέλμα, την ένδεια. Να ξαναθυμίσει μια εμπειρία που είναι κοιμισμένη. Να λειτουργήσει σαν τον ευχάριστο δαίμονα που δεν σ’ αφήνει σε ησυχία και σε περνάει στο στάδιο της ουσιαστικής ανησυχίας, της ουσιαστικής ζωής. Γιατί έχουμε χαθεί μέσα στα μνημόνια, τους οικονομικούς συσχετισμούς, στους ανήθικους ανθρώπους, στις ανήθικες πράξεις, στην ασχήμια. Δεν φανερώνεται η αξιοπρέπεια, η ομορφιά, ο αξιακός κώδικας, η ταυτότητά μας».
- Σε προσωπικό επίπεδο έχεις επιλέξει να κάνεις πια, θεατρικές δουλειές που αφυπνίζουν;
«Ναι, είναι προσωπική επιλογή. Πριν, είχα ένα μεγάλο διάστημα αποχής από το θέατρο καθώς τα γυρίσματα για το "Νησί" είχαν κρατήσει πολύ και γιατί είχα γυρίσματα και για ταινίες, αλλά πάντα οι θεματικές που επιλέγω έχουν ένα ιστορικό, πολιτικοκοινωνικό υπόβαθρο, ενώ εδώ περνάμε καθαρά σε ένα φιλοσοφικό, ποιητικό, πνευματικό και αισθητικό υπόβαθρο που είναι ακόμα πιο βαθύ. Εχει να κάνει με τη ρίζα της ανθρώπινης φύσης και για το ποιοι είμαστε».
- Γιατί ένας ολόκληρος λαός υπομένει όλα τα δεινά που του επιβάλλονται;
«Εχω περισσότερα ερωτηματικά παρά απαντήσεις. Σκέφτομαι όμως καθημερινά, τελικά τι ζώο είναι ο άνθρωπος βρε παιδί μου; Και μπλέκει καθημερινά με την ασχήμια, τη βία, με αλλότρια συμφέροντα, με κομματικούς μηχανισμούς, με συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, αλλά και με την ομορφιά και τα συναισθήματα από την άλλη. Ο,τι και να δώσεις σαν απάντηση, δεν είναι αρκετή αν δεν έχεις απαντήσεις για την ανθρώπινη φύση τελικά. Καταληκτικά τι είναι αυτό που κουβαλάει ο άνθρωπος και γίνεται τόσο σαρωτικό και τον ρίχνει στην ένδεια και στην αφασία από τη μια, στην μεγαλοπρέπεια και στο μεγαλειώδες από την άλλη. Προς το παρόν πάντως η χώρα τραβάει την απόλυτή της πτώση, χωρίς δίχτυ ασφαλείας και ο κόσμος αντιδρά οπαδικά».
Στην παράσταση παίζουν επίσης: Θάλεια Αργυρίου, Σοφία Κομηνέα, Δημήτρης Γρηγοριάδης, Χρηστος Καπενής, Βάνα Αλή και ο Γιώργος Κολιοβέτας.
Η θεατρική προσαρμογή και η σκηνοθεσία είναι του Πάνου Αγγελόπουλου, η μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου, τα σκηνικά και τα κοστούμια της Mάϊρας Βαζαίου και η κίνηση της Μαρλέν Καμίνσκι.
Οι παραστάσεις θα δοθούν στις 10 και 11 Ιουλίου στο αμφιθέατρο του Κάστρου Καλαμάτας, στις 9.15 μ.μ., με γενική είσοδο 12 ευρώ.
