Καθηγητής ιστορίας, ο Μπαρτοσέφσκι εργάστηκε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του για τη συμφιλίωση ανάμεσα στους Πολωνούς, τους Εβραίους και τους Γερμανούς, τρεις λαούς που ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δίχασε πολύ βαθιά.
“Ο Μπαρτοσέφσκι είναι ιστορικός. Αλλά είναι επίσης ένας άνθρωπος που έγραψε ιστορία. Κανένας άλλος δεν διαδραμάτισε τόσο σημαντικό ρόλο στο να υπάρξει διάλογος ανάμεσα στους Πολωνούς και τους Γερμανούς από τη μια, κι ανάμεσα στους Πολωνούς και τους Εβραίους από την άλλη”, έλεγε για αυτόν ο ιερέας Άνταμ Μπονιέτσκι, αρχισυντάκτης της καθολικής επιθεώρησης της Κρακοβίας Tygodnik Powszechny, με την οποία ο Μπαρτοσέφσκι συνεργάστηκε επί σειρά ετών.
Γεννημένος στη Βαρσοβία την 19η Φεβρουαρίου 1922, γόνος οικογένειας δημοσίων λειτουργών, ο Μπαρτοσέφσκι θυμόταν: “παιδί, ζούσα δίπλα στη μεγαλύτερη συναγωγή της Βαρσοβίας, την Τλομάτσκι, και πολύ κοντά σε μια φυλακή. Αυτά τα δύο στοιχεία, η συναγωγή και η φυλακή, αργότερα θα σημάδευαν την ενήλικη ζωή μου”.
Παρότι υπήρξε μέλος της πολωνικής αντίστασης, ο αντιφρονών διανοούμενος Μπαρτοσέφσκι πέρασε εξαιτίας της άρνησής του να συμμορφωθεί προς τις εντολές του κομμουνιστικού καθεστώτος της Πολωνίας 6,5 χρόνια στις φυλακές.
Αλλά την πιο φρικτή φυλάκιση τη βίωσε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1940, 18 ετών, συνελήφθη σε μια έφοδο των κατοχικών δυνάμεων στη Βαρσοβία και στάλθηκε από τους Γερμανούς στο Άουσβιτς.
Ο Μπαρτοσέφσκι, ο κρατούμενος υπ' αριθμόν 4427 P, απελευθερώθηκε ως εκ θαύματος έπειτα από έξι μήνες καταναγκαστικά έργα, χάρη στις προσπάθειες του Ερυθρού Σταυρού, του οποίου ήταν μέλος.
Μόλις αποφυλακίστηκε, εντάχθηκε, το φθινόπωρο του 1942, στη Ζεγκότα, έναν πυρήνα που είχε δημιουργήσει η αντίσταση για την διαφυγή των Εβραίων από τα γκέτο και την ένταξή τους σε οικογένειες που αναλάμβαναν να τους φιλοξενούν και να τους κρύβουν από τους ναζί.
Για τον ρόλο του στον πυρήνα Ζεγκότα έλαβε το 1966 τον τιμητικό τίτλο του Δικαίου των Εθνών, που απονέμει το ισραηλινό ίδρυμα για το Ολοκαύτωμα Γιαντ Βασέμ.
Πιστός καθολικός, ο Μπαρτοσέφσκι έλεγε ότι προτιμούσε να “βοηθά τους πιο καταπιεσμένους, παρά να συμμετέχει στον αγώνα με το όπλο στο χέρι”. Αυτό δεν τον εμπόδισε ωστόσο να συμμετάσχει στην Εξέγερση της Βαρσοβίας το 1944 εναντίον των Γερμανών κατακτητών, όταν τουλάχιστον 200.000 κάτοικοι της πολωνικής πρωτεύουσας έχασαν τη ζωή τους.
Είχε συλληφθεί για τελευταία φορά το 1981 και φυλακίστηκε μαζί με πολλές χιλιάδες μέλη του αντικομουνιστικού συνδικάτου Αλληλεγγύη.
“Γνώριζα ότι η σοβιετική αυτοκρατορία θα πέσει, αλλά δεν πίστευα ότι θα συνέβαινε κατά τη διάρκεια της ζωής μου”, είχε παραδεχθεί ο Μπαρτοσέφσκι σε μια συνέντευξή του.
Μετά την πτώση του κομμουνισμού στην Πολωνία, σε ηλικία πλέον 68 ετών, ο Μπαρτοσέφσκι άρχισε μια λαμπρή καριέρα διπλωμάτη. Διορίστηκε αρχικά πρεσβευτής της Πολωνίας στην Αυστρία. Ανέλαβε αργότερα υπουργός Εξωτερικών, αρχικά από το 1990 ως το 1995, μετέπειτα από το 2000 ως το 2001.
Ακούραστος, ο Μπαρτοσέφσκι συνέχιζε να υπηρετεί ακόμη και στα 86 του χρόνια στην κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ, εν έτει 2007, όταν ανέλαβε υφυπουργός αρμόδιος για τις —δύσκολες— σχέσεις με τη Γερμανία.
“Δεν ξεχνάμε τίποτα, τείνουμε όμως το χέρι στους παλιούς μας εχθρούς για να προχωρήσουμε”, έλεγε.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
