Ο ελληνικός λαός τα τελευταία χρόνια της κρίσης, αλλά και τα προηγούμενα, σε μικρότερη διάσταση, βιώνει αυτό, το οποίο στην πολιτική γλώσσα λέγεται κρίση των θεσμών. Καθημερινώς, είτε πληροφορείται είτε το βιώνει ο καθένας στην πραγματικότητα, παρουσιάζεται μία διάψευση ή και «υπολειτουργία» των θεσμών και των δομών του κράτους, με αποτέλεσμα να εξασθενεί το Κράτος Δικαίου και η αρχή της νομιμότητας.
Τι σημαίνει όμως Κράτος Δικαίου και πώς αυτό πρέπει να λειτουργεί;
Κράτος Δικαίου είναι εκείνο το σύστημα οργάνωσης μίας κοινωνίας, στο οποίο, η κρατική εξουσία και οι παράγοντές της είναι υπόλογοι έναντι του νόμου. Δηλαδή, η εξουσία τους περιορίζεται και ρυθμίζεται με κανόνες δικαίου. Οι νόμοι ισχύουν έναντι όλων και όλοι είναι ίσοι ενώπιόν τους. Η δικαιοσύνη αποδίδεται από ειδικά όργανα και όχι από την κρατική εξουσία.
Αυτές είναι οι γενικές και βασικές αρχές ενός Κράτους Δικαίου, οι οποίες πρέπει να ισχύουν απαρέγκλιτα και να μην γίνονται εκπτώσεις. Συνακόλουθο του Κράτους Δικαίου είναι η αρχή της νομιμότητας. Δηλαδή, όλες οι πράξεις του κράτους και των λειτουργών του θα πρέπει να μην αντίκεινται αλλά να είναι σύμφωνες με τους κανόνες δικαίου.
Τα στοιχεία αυτά και οι βασικές δομές του κράτους φαίνεται να ελλείπουν ή να υπολειτουργούν τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Παρατηρείται μία δράση κρατικών φορέων πέραν του νόμου, μία συνταγματική αταξία, μία έλλειψη ασφάλειας και τάξης, μία αδυναμία του κράτους να επιβάλει μέσω των οργάνων του την ισότητα, την ασφάλεια και την κανονικότητα. Ακόμη, αμφισβητείται σε μεγάλο βαθμό η διάκριση των εξουσιών, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Περιθωριακές ομάδες δημιουργούν μεγάλες εντάσεις, δίχως το κράτος να αντιδρά. Συνταγματικά κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Αρχές παραβλέπονται για χάριν των πολιτικών συμφερόντων. Εν τέλει, ελλείπει στην κεντρική πολιτική ζωή η ηθική και το ήθος των πολιτικών με αποτέλεσμα να αντικατοπτρίζονται όλες αυτές οι αδυναμίες στον πολίτη αλλά και στα όποια περιθώρια ανάπτυξης υπάρχουν.
Θεωρείται αδύνατο να γίνουν βήματα προς την ανάπτυξη όταν επικρατεί αυτή η κατάσταση στον κορμό οργάνωσης του κράτους. Οι πολυπόθητες επενδύσεις είναι απίθανο να «έρθουν», αφού δεν λειτουργεί ορθά το κράτος, δεν είναι δίκαιο και δεν μπορεί να εξασφαλίσει την ελάχιστη έννοια ασφάλειας και δικαιοσύνης. Οταν οι νόμοι θεσπίζονται με γνώμονα την εξυπηρέτηση ημετέρων, ουδείς αξιόπιστος επενδυτής πρόκειται να δραστηριοποιηθεί στη χώρα μας.
Επομένως, βασικός μοχλός ανάπτυξης, πέραν της οικονομίας, είναι η σωστή λειτουργία των κρατικών δομών, του κράτους δικαίου, της διάκρισης των εξουσιών, της ακεραιότητας της δικαιοσύνης και της ηθικής. Μόνο με αυτόν τον τρόπο το κράτος υπάρχει περίπτωση να στήσει βασικά θεμέλια οργάνωσης.
