Στις 28 Οκτωβρίου 1942 οι διαδηλωτές ήταν αρκετά περισσότεροι και τα στρατεύματα κατοχής που είχαν αποκλείσει το μνημείο πυροβόλησαν για να διαλύσουν το πλήθος (χωρίς επιτυχία).

Δύο μόλις μήνες μετά την απελευθέρωση της Αθήνας (12 Οκτωβρίου), η πρωτεύουσα μετατράπηκε σε πεδίο εμφύλιας σύγκρουσης (Δεκεμβριανά) που έκλεισε έναν κύκλο βίας που είχε ξεκινήσει από το 1943. Τα γεγονότα επισκίασαν την χαρά της απελευθέρωσης. Επιλέχθηκε να εορτάζεται μια ημερομηνία που συνδέεται με ηρωικές στιγμές, παρά μία άλλη που συνδέθηκε με τη διαίρεση της ελληνικής κοινωνίας.

Το ίδιο ισχύει και για μια άλλη επέτειο. Η Ευρώπη εορτάζει την 8η Μαΐου, ημερομηνία λήξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τον Μάιο του 1945, ενώ η Ευρώπη πανηγύριζε, η Ελλάδα διολίσθαινε σε έναν νέο κύκλο πόλωσης, που οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο. Ενώ στην Ευρώπη ο πόλεμος είχε τελειώσει, στην Ελλάδα ένας νέος πόλεμος ξεκινούσε. 

Σωτήρης Θεοδωρόπουλος