Εχουμε το προνόμιο να ζούμε σε μια χώρα που η κάθε σπιθαμή του εδάφους της μαρτυρεί πολιτισμό και Ιστορία.
Η Αρχαία Θουρία είναι ένας τόπος ευλογημένος. Τόπος γεμάτος με ελαιόδεντρα, με αυτό το ευλογημένο δέντρο, την ελιά που επί αιώνες τώρα, ακούραστα και υπομονετικά συνδέει το απόμακρο παρελθόν με το παρόν και το μέλλον του τόπου μας. Και εκεί, όπου κι αν περπατήσεις προβάλλουν αρχιτεκτονικά μέλη, κίονες, επιστύλια, γείσα και άλλα πολύ σημαντικά ευρήματα.
Μνημεία σημαντικά που έρχονται στο φως συνέχεια και αποκαλύπτουν την Ιστορία τους, την ομορφιά τους, αποκαλύπτουν τη σχέση τους με τον κόσμο.
Γύρω από κάθε μνημείο υπάρχουν άνθρωποι. Τα μνημεία είναι αλληλένδετα με τους ανθρώπους.
«Τα μνημεία έχουν ανάγκη τους ανθρώπους για να βγουν από την μοναξιά, στην οποία είναι βυθισμένα…». Απλά ή επιβλητικά, ταπεινά ή μεγαλοπρεπή, στέκουν σιωπηλά και μας υπενθυμίζουν ποιοι είμαστε και από πού ερχόμαστε.
Ενα από αυτά, το Ασκληπιείο, το λαμπρό αυτό ιερό που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, μετά από μακροχρόνιες επίμονες ανασκαφικές έρευνες, είναι μοναδικό.
Ενας ναός αφιερωμένος στον Ασκληπιό και την Υγεία, δύο θεότητες, ιδιαίτερα αγαπητές στη Μεσσηνία. Ενα μνημείο το οποίο με την παρουσία του δηλώνει ότι εκτός από θρησκευτικό, θα πρέπει να ήταν και σπουδαίο πολιτικό κέντρο της πόλης στην οποία ανήκε.
Κάθε ανασκαφική περίοδος φαίνεται να είναι αποκαλυπτική. Κατά τη διάρκεια, μάλιστα, των ανασκαφών που διενεργήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι στην Αρχαία Θουρία, αποκαλύφθηκε το αρχαίο θέατρο της Θουρίας, άγνωστο έως σήμερα.
Οι δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές που πραγματοποιήθηκαν, έφεραν στο φως τα πρώτα σαφή κατάλοιπα αρχαίου θεάτρου. Η ανακάλυψή του, όπως τονίζει η διευθύντρια των ανασκαφών, αποτελεί κορυφαίο γεγονός για την αρχαία Ιστορία της Μεσσηνίας αλλά και σημαντικό νέο κεφάλαιο στην επιστήμη της αρχαιολογίας.
Ο θεατρικός χώρος είναι μια αγκαλιά ανοιχτή στον ουρανό, στον κόσμο ολόκληρο, στον άνθρωπο, όπως με ευστοχία και ποιητική διάθεση υπογραμμίζουν διακεκριμένοι μελετητές. «Κοίλο, ορχήστρα, σκηνή αποτελούν μια ολότητα, μια μήτρα η οποία ‘εγκολπώνει’ ένα ολόκληρο σύμπαν». Κάθε χώρος θέασης και ακρόασης, μάλιστα, λειτούργησε από την αρχή της σύλληψής του ως θεσμός δημοκρατίας.
Μια ολόκληρη πόλη αποκαλύπτεται σιγά-σιγά στην περιοχή των Ελληνικών, στη Θουρία, η Αρχαία Θουρία.
«Για μας του αρχαιολόγους, κάθε τι που βγαίνει στο φως είναι πολύ σημαντικό. Ιδιαίτερα στη Θουρία, που ξέρουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια ολόκληρη αρχαία πόλη, κάθε ένα τμήμα της που αποκαλύπτεται είναι για μας σαν να αποκαλύπτεται ένα κομματάκι από ένα τεράστιο παζλ, με το οποίο συμπληρώνεται συνεχώς η εικόνα για την καθημερινή ζωή και τη δημόσια ζωή των αρχαίων κατοίκων» αναφέρει η ανασκαφέας.
Η συγκίνηση δε, κάθε φορά, όλων των εκτελεστών της ανασκαφής είναι μεγάλη. Η συγκίνηση δεν κρύβεται ούτε από τους εργάτες των ανασκαφών, οι οποίοι αποτελούν την ψυχή της ανασκαφής, γιατί χωρίς αυτούς δεν υπάρχουν ανασκαφές, όπως αναφέρει η κ. Αραπογιάννη.
Στις ανασκαφές παίρνουν μέρος, επίσης, φοιτητές μας από το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών της Καλαμάτας, του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ως εκπαιδευόμενοι καθώς και φοιτητές από ξένα Πανεπιστήμια.
Η ανασκαφή όπως γνωρίζουμε, για τρεις μήνες απασχολεί αρκετό κόσμο της περιοχής, μάλιστα είκοσι οικογένειες ενισχύονται οικονομικά από την απασχόληση. Πέραν της προσφοράς της ανασκαφής στον επιστημονικό τομέα θα πρέπει να εξάρουμε και την κοινωνική προσφορά της, η οποία, όπως φαίνεται, είναι μεγάλη.
Οι άνθρωποι της περιοχής, και όχι μόνον, έχουν αγκαλιάσει το ανασκαφικό έργο και έχουν σκύψει με σεβασμό στα μνημεία που έρχονται στο φως συνεχώς, βλέποντας την περιοχή τους να αλλάζει όψη, να αναβαθμίζεται πολιτιστικά, να μιλούν όλοι για ένα θησαυρό τόσο κοντά στην Καλαμάτα, για ό,τι σημαίνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα για την τοπική κοινωνία αλλά και την ιστορία του τόπου μας.
Αισθάνονται υπερήφανοι, όπως όλοι μας, θεωρώ, γιατί πιστεύουν ότι η αρχαιολογική σκαπάνη της αρχαιολόγου, των συνεργατών της επιστημόνων και των εργατών της ανασκαφής, θα εμπλουτίσουν την ιστορικότητα όχι μόνον της περιοχής της Θουρίας αλλά και όλης της χώρας μας.
Οι τοπικές κοινωνίες, συνειδητοποιώντας τη σημασία των μνημείων του τόπου τους, πρέπει να μετέχουν στην προστασία και την πολιτιστική λειτουργία τους.
Η προστασία των έργων του πολιτισμού, ιδίως αυτών του παρελθόντος, επιβάλλεται για λόγους ηθικής σημασίας αλλά και ως πηγή πλουτισμού. Η ηθική τους σημασία επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι αυτά αποτελούν το επιστέγασμα της ιστορικής διαδρομής ενός λαού και λειτουργούν ως μέσο εθνικής αυτογνωσίας αλλά και ως πηγή πλουτισμού, ως πόλος έλξης μεγάλου αριθμού επισκεπτών και ως προϋπόθεση οικονομικής ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών και συνολικά της εθνικής οικονομίας.
Τα μνημεία είναι εθνική περιουσία και καύχημα ενός λαού. Αποτελούν τεκμήρια, θα λέγαμε, μιας σημαντικής ανταλλαγής ανθρώπινων αξιών και παρέχουν μια εξαιρετική μαρτυρία μιας πολιτισμικής παράδοσης ή ενός πολιτισμού που ζει ακόμα. Είναι άμεσα συνδεδεμένα με σημαντικά στάδια της ανθρώπινης ιστορίας και για το λόγο αυτό έχουν εξέχουσα οικουμενική αξία.
Η Αρχαιολογία, άλλωστε, είναι μία θελκτική αναζήτηση της γνώσης γύρω από τον άνθρωπο και το παρελθόν του. Μας προσφέρει μια πιο σαφή εικόνα από έναν λίγο έως πολύ μακρινό και αποσπασματικά γνωστό σε εμάς κόσμο. Ενα επίτευγμα που δεν είναι αυτονόητο και πρέπει να της το αναγνωρίσουμε!
* Η Γιώτα Σβερκούνου-Τσαούση
είναι Φιλόλογος – Συγγραφέας
Αντιπρόεδρος της Εταιρείας
Φίλων της Αρχαίας Θουρίας
