Σάββατο, 21 Μαρτίου 2020 20:40

Για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης (21η Μαρτίου): Περί Ποιήσεως ο λόγος

Γράφτηκε από την

 

Της Γιώτας Σβερκούνου-Τσαούση

Φιλολόγου – Συγγραφέως

 

«…Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος όπου ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – και τι θα γινόμασταν, αν η πνοή μας λιγόστευε;» αναφέρει για την ποίηση ο νομπελίστας ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης.

Πόση αλήθεια κρύβουν τούτα τα λόγια!

Η ποίηση ταυτίζεται με τον άνθρωπο και τη ζωή του. Οι στίχοι ενός ποιήματος είναι, το απαραίτητο για τη ζωή μας, οξυγόνο. Το ποίημα δημιουργείται από τον ίδιο τον άνθρωπο, από την αναπνοή του ανθρώπου και είναι η αναπνοή του.

Είναι η πρώτη νεότητα της γλώσσας, ποιητικά είναι τα πρώτα κείμενα, η ποίηση είναι η αρχή των πάντων. Είναι συνυφασμένη με τον εσωτερικό, διανοητικό, φανταστικό κόσμο του ανθρώπου, αλλά και με τα βιώματα, τις προσδοκίες, τα οράματα, το στοχασμό, τις ενέργειες, τις προκλήσεις, την ηθική ή την μη ηθική του. Είναι απαραίτητη στον άνθρωπο, είναι αυτή που τον αφυπνίζει, τον σοκάρει, τον συντροφεύει, τον θυμώνει, τον περιπαίζει, τον δελεάζει, τον πείθει, τον εξαπατά, τον απενοχοποιεί, τον κάνει να αναμετρηθεί με τον εαυτό του, με όσα αρνήθηκε, όσα δεν τόλμησε, όσα φοβήθηκε, όσα αγάπησε.

Μία απλή περιδιάβαση στα έργα των μακρινών μας προγόνων είναι αρκετή για να διαπιστώσουμε πώς είδαν εκείνοι το ρόλο της ποίησης ειδικά και της τέχνης γενικότερα.

Ο Πλάτωνας, σε σχόλιό του για τον Ομηρο, γράφει ότι «πεπαίδευκεν την Ελλάδα», ενώ για τον ποιητή πιστεύει ότι είναι σε κατάσταση θεοζαλιάς, όταν κάθεται στον τρίποδα της μούσας, και ότι η ποίηση έρχεται από Θεού ως Θεία Χάρις.

Ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι η ποίηση είναι «φιλοσοφικότερον και σπουδαιότερον της Ιστορίας», ενώ στον περίφημο περί τραγωδίας ορισμό του στέκεται κυρίως στο λυτρωτικό ρόλο της τέχνης.

Την παιδαγωγική της δύναμη αναγνωρίζει ακόμη και ο Αριστοφάνης όταν στους «Βατράχους» αποκαλεί τους ποιητές δασκάλους των εφήβων.

Η ποίηση αποτελεί εξειδικευμένο μέσο για να διεισδύσουμε στην ψυχή του ανθρώπου.

Με τη λέξη «ποίημα» χαρακτηρίζουμε σήμερα οτιδήποτε αγγίζει τα όρια της τελειότητας. Οι νεότερες, μάλιστα, αισθητικές τάσεις ταυτίζουν την ποίηση με την πεμπτουσία της τέχνης.

Για όλα αυτά η ποίηση ακόμη και σ’ αυτούς τους χαλεπούς καιρούς ανθεί, γιατί είναι η αποτύπωση του ωραίου, του μεγάλου και του αληθινού.

Μπορεί «κανένας στίχος σήμερα» να μην «κινητοποιεί τις μάζες / κανένας στίχος σήμερα» να μην «ανατρέπει καθεστώτα», όπως ποιητικώς, πικραινόμενος, δηλώνει ο Μανώλης Αναγνωστάκης, απευθυνόμενος ή αναφερόμενος στον ομότεχνο και φίλο του Τίτο Πατρίκιο, αλλά αποδεσμεύει τέτοιες δυνάμεις, που ανατρέπουν εντός μας την κάθε τυραννία, υπαρξιακή, πολιτική, κοσμική.

Ανθεί «γιατί ποτέ δεν είναι οι μέρες ποιητικές και ακριβώς γι’ αυτό χρειάζεται η ποίηση», «και όσο λιγότερο ποιητικές είναι τόσο πιο κόντρα πρέπει να πηγαίνεις».

Ετσι θα φέρουμε την ποίηση πιο κοντά στον άνθρωπο και στη ζωή, ξορκίζοντας το κακό με τα δικά της φάρμακα και θα μπορούμε να πούμε, όπως ο Καβάφης:

«…Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως / που κάπως ξέρεις από φάρμακα· / νάρκης του άλγους, δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω /…Τα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως / που κάμνουνε – για λίγο – να μη νιώθεται η πληγή».