“Κάποιο παράθυρο έχει φως
κάποιον τον καίει ο πυρετός
μας φεύγει βήμα βήμα
Κάποιο καράβι στ’ ανοιχτά
με χίλια βάσανα βαστά
να μην το πιει το κύμα
...
Κι εμείς χορτάτοι, μα το ναι
κάνουμε γλέντια ρεφενέ
Βρε δε βαριέ-, βρε δε βαριέσαι αδερφέ”
Οι αλληγορικοί αυτοί στίχοι του γνωστού τραγουδιού της Σώτιας Τσώτου από το 1968 περιγράφουν -ίσως πιο εύγλωττα από οτιδήποτε άλλο- την κατάσταση που επικρατεί στην παγκόσμια κοινότητα εν μέσω της πανδημίας που βιώνουμε. Σα να μη διδάχθηκε τίποτα από τις μεγάλες κρίσεις του παρελθόντος, η ανθρωπότητα, όπως εκφράζεται ιδίως από τις ηγεσίες των ισχυρών κρατών, αδυνατεί να αντιμετωπίσει την πρόκληση των καιρών με συνεργασία, συνέργεια και αποφασιστικότητα. Ολοι κοιτούν να σώσουν τους εαυτούς τους αδιαφορώντας για τους άλλους. Ωστόσο, οι λεγόμενες αναπτυγμένες χώρες, από τις ΗΠΑ μέχρι την Ιταλία, απέτυχαν να διαχειριστούν με επιτυχία την έκτακτη υγειονομική κατάσταση και υφίστανται ήδη τις οδυνηρές συνέπειες των παραλείψεών τους. Πολλοί μιλούν μάλιστα για μια νέα παγκόσμια τάξη που θα αναδυθεί με το τέλος της πανδημίας και με υποχώρηση της πρωτοκαθεδρίας της Δύσης, καθώς το υφιστάμενο μοντέλο διαχείρισης κρίσεων αμφισβητείται έντονα και το νέο οικονομικό κραχ είναι προ των πυλών. Θα υπάρξει άραγε γρήγορη ανάσταση μετά το Γολγοθά μας;
Η Ευρώπη της πανδημίας: επιστροφή των εθνικών μονοδρόμων;
Κι αν σε διεθνές επίπεδο τα πράγματα είναι ανησυχητικά, η κατάσταση στην Ευρώπη προκαλεί εύλογη απογοήτευση. Ειδικά η Ευρωπαϊκή Ενωση αδυνατεί να αντιληφθεί το μέγεθος της κρίσης και τις συνέπειές της. Μονομερές κλείσιμο συνόρων, κατάσχεση υγειονομικού υλικού που προορίζεται για το γείτονα, εθνικές πολιτικές χωρίς συντονισμό. Τα «μέτρα» που ελήφθησαν στο Eurogroup για τη στήριξη της οικονομίας της Ευρωζώνης μόνο θυμηδία μπορούν να προκαλέσουν. Ελάχιστα χρήματα και αυτά υπό μορφή δανεισμού με αύξηση του δημοσίου χρέους, light μνημόνια και αυθαίρετα όρια, προκλητική αδιαφορία για κάθε ανάληψη κοινής ευθύνης εντός μιας -υποτίθεται- οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Ο προτεσταντικός κυνισμός στο απόγειό του, κόντρα σε κάθε λογική. Το χάσμα Βορρά-Νότου μοιάζει πιο αγεφύρωτο από ποτέ. Υπάρχει άραγε μέλλον για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα;
Το ελληνικό παράδοξο: η «χρυσή» ευκαιρία για την εθνική μας αναγέννηση
Μέσα στο γενικότερο ορυμαγδό, η πατρίδα μας, ευτυχώς, πρωτοτύπησε θετικά. Η έγκαιρη λήψη μέτρων από την Πολιτεία, η καλή λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και η εντυπωσιακή -για τα δεδομένα μας- συμμόρφωση της κοινωνίας στα μέτρα προστασίας από την πανδημία εξέπληξαν ευχάριστα ακόμα και τους επικριτές μας. Ο δρόμος όμως μπροστά μας είναι ανηφορικός και δύσβατος. Η οικονομία μας είναι εξαρτημένη από τρίτους και, κατά βάση, μη παραγωγική, οι ελλείψεις στον υγειονομικό τομέα χρόνιες και σοβαρές, οι απειλές για την εθνική μας ασφάλεια οξύνονται διαρκώς. Μπορούμε να τα καταφέρουμε; Η κρίση έδειξε πως ναι. Η διαφορά μας άλλωστε από την πλειοψηφία των δυτικών κοινωνιών είναι η πίστη μας στο θεό, στην οικογένεια και τελικά στον άνθρωπο και τις δυνατότητές του. Εξ άλλου, ο χριστιανισμός πρεσβεύει ότι το πάθος της σταύρωσης ακολουθεί ο θρίαμβος της ανάστασης. Για να αναστηθούμε όμως χρειάζεται ενότητα, αποφασιστικότητα, αξιοκρατία και όραμα. Με παραγωγική και αυτάρκη οικονομία, αποτελεσματικότερο κράτος, καλύτερη παιδεία και υγεία και ισχυρότερη διεθνή θέση. Χρέος μας ως κοινωνίας και ως έθνους είναι ν’ αδράξουμε την ευκαιρία για την εθνική μας αναγέννηση. Αυτή τη φορά λοιπόν ας αντιτάξουμε την πίστη στο φόβο, αν θέλουμε ν’ αναστηθούμε αληθινά.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr
