Κυριακή, 15 Ιανουαρίου 2023 22:27

Γκανιότα ή βιδάνιο

Γράφτηκε από τον
Γκανιότα ή βιδάνιο

Το μακρινό 1972, στα δυο κανάλια της τότε κρατικής τηλεόρασης εμφανιζόταν συχνά-πυκνά μια διαφήμιση:

«Διάλεξε και όλα πάρτα, δείξε μόνο, δείξε μόνο, δείξε μόνο ΕΘΝΟΚΑΡΤΑ. Η πιστωτική κάρτα της Εθνικής τραπέζης της Ελλάδος κάνει την υπογραφή σας χρήμα. Κάντε τις συναλλαγές σας χωρίς μετρητά δείχνοντας μόνο την προσωπική σας εθνοκάρτα. Είναι μια τράπεζα τσέπης».
Και κάπως έτσι με τα χρόνια το πλαστικό χρήμα μπήκε στη ζωή μας.
Τον ίδιο καιρό, πολλοί μαζεύονταν στα καφενεία, κάποιοι πιο φανατικοί και σε λέσχες και η χαρτοπαιξία έδινε κι έπαιρνε. Κουμ-καν, Θανάσης ή πόκα ήταν τα «παιχνίδια» που κυριαρχούσαν. Όμως στην τσόχα κυκλοφορούσε χρήμα, Μερικές φορές κάποια πιο «σοβαρά» τραπέζια βρίσκονταν σε πιο «πριβέ» χώρους, ειδικά διαμορφωμένους ώστε, λόγω του παράνομου του τζόγου, να αποφεύγονται τα αδιάκριτα βλέμματα. Για όλη αυτή την «εξυπηρέτηση» των χαρτοπαιχτών έπρεπε όμως να αποζημιώνεται και ο καφετζής. Έτσι σε κάθε παρτίδα που τελείωνε, ο κερδισμένος έβγαζε από τα κέρδη του    το ποσοστό του καφετζή, την γκανιότα ή το βιδάνιο. Το ίδιο γινόταν σε όλες τις παρτίδες. Έτσι ο καφετζής χωρίς να συμμετέχει στον τζόγο είχε σίγουρο κέρδος αφού το ποσοστό του ήταν εξασφαλισμένο. Αν το παιχνίδι κρατούσε όλη τη νύχτα, το πρωί ένα καλό μερτικό από τα χρήματα που είχαν συνολικά παιχτεί βρισκόταν στην τσέπη του καφετζή.   
Σε ένα πρόσφατο οικογενειακό ταξίδι στη Σκωτία, για οκτώ ημέρες κανείς μας δεν ακούμπησε ή είδε χαρτονομίσματα. Παντού, από έναν καφέ ή μια μπύρα ή σάντουιτς ακόμα και στο υπαίθριο χριστουγεννιάτικο παζάρι οι συναλλαγές γίνονταν με κάρτες. Και βλέποντας την κίνηση του λογαριασμού σε κάθε συναλλαγή που γινόταν, βλέπαμε να αφαιρείται επιπλέον και συμπληρωματικά σε κάθε συναλλαγή τουλάχιστον ένα ευρώ. Σαν το καφενείο.
Δηλαδή πέρα από το αναμφισβήτητο κέρδος των τραπεζών λόγω της συναλλαγματικής ισοτιμίας που η κάθε μία ορίζει κατά το δοκούν, υπάρχει και επιπλέον προμήθεια για τις ίδιες σε κάθε συναλλαγή. Και δεν ήταν μόνο αυτό. Αν θελήσεις να πάρεις στο χέρι μετρητά, με ανάληψη από τον λογαριασμό σου, αυτό γίνεται απαγορευτικό λόγω των εντελώς ασύμφορων, σχεδόν ληστρικών προσφερόμενων ισοτιμιών.
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, η οικονομία για να λειτουργήσει, απαιτεί ένα ποσοστό διαθέσιμων μετρητών. Τα μετρητά θεωρητικά είναι ακόμα το κυρίαρχο μέσο πληρωμής εντός της ζώνης του ευρώ, καθώς κατά το μεγαλύτερο μέρος τους οι καθημερινές πληρωμές μας γίνονται με χαρτονομίσματα ή κέρματα. Τα μετρητά είναι απαραίτητα για την συμμετοχή στην αγορά και των πολιτών από κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι ή όσοι έχουν χαμηλό εισόδημα. Τα μετρητά είναι νόμιμο χρήμα που διαφυλάσσει την ιδιωτική ζωή και η χρήση τους είναι εύκολη. Διασφαλίζουν ακόμα την ελευθερία και την αυτονομία του ατόμου μιας και δεν απαιτούν ειδικό εξοπλισμό ή παροχή ρεύματος και πρόσβαση στο ίντερνετ.
Κι αφού τελικά, δεν καταφέραμε να δούμε αν βγήκε καινούργια σειρά νομισμάτων με τον βασιλιά Κάρολο, περπατώντας στο Χόλυρουντ και σκεπτόμενος τον καφετζή, τις τράπεζες και την γκανιότα, είδα πεσμένο στο πεζοδρόμιο ένα εικοσάπενο. Έσκυψα και το πήρα. Έτσι για να πω ότι σε αυτό το ταξίδι «ακούμπησα» βρετανικό νόμισμα.


NEWSLETTER