Τις περασμένες ημέρες τέθηκε σε λειτουργία η ηλεκτρονική πλατφόρμα διαβούλευσης για τη Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΣΒΑΑ) στο Δήμο Καλαμάτας για την περίοδο 2021-2027, που συμπίπτει με το νέο ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Πρόκειται, όπως τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση, για συνέχεια «της ΣΒΑΑ της προηγούμενης περιόδου και την επικαιροποίησή της, βάσει των αναγκών που εντοπίστηκαν και της ανάλυσης των προκλήσεων, δυνατοτήτων, αδυναμιών και προοπτικών». Όμως, εδώ εγείρονται κρίσιμα ερωτήματα: Διέθετε άραγε έως σήμερα η Καλαμάτα πραγματική στρατηγική στο συγκεκριμένο ζήτημα; Ποια ήταν αυτή και ποιο το αποτέλεσμά της;
Αν δούμε τους άξονες που, υποτίθεται, ότι θα υλοποιούσε η «στρατηγική» αυτή (Βιωσιμότητα της οικονομίας και επιχειρηματικότητα, Κοινωνική βιωσιμότητα και δικαιοσύνη, Βιωσιμότητα στην πόλη και ποιότητα ζωής) αλλά και το τελικό αποτέλεσμα αυτής, θα διαπιστώσουμε την προφανή αναντιστοιχία μεταξύ λόγων και έργων. Και αυτό γιατί τα έργα που είχαν ενταχθεί και υλοποιήθηκαν με πολύ μεγάλη καθυστέρηση (επί της ουσίας έχει παραδοθεί μόνο η ανάπλαση της Πλαστήρα και το βόρειο πεζοδρόμιο της Ναυαρίνου) ήταν παρεμβάσεις παλαιάς κοπής χωρίς ουσιαστική προστιθέμενη αξία για την πόλη. Παρεμβάσεις είτε ημιτελείς (βλ. Αναγνωσταρά και «Ηλέκτρα») είτε αμφίβολης χρησιμότητας (βλ. 23ης Μαρτίου) αλλά και καθυστερήσεις που οδήγησαν σε σπατάλη πολύτιμων πόρων από το νέο ΕΣΠΑ για να ολοκληρωθούν ως «γέφυρες» παλιά έργα, αντί να σχεδιαστούν νέα.
Ακόμα και αν δεν διαθέτει κάποιος ειδικές γνώσεις και εμπειρία στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, εύκολα αντιλαμβάνεται ότι στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, το να χαρακτηρίζονται μερικές πλάκες και κυβόλιθοι σε πεζοδρόμια ως «Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη», υποτιμά τη νοημοσύνη του. Αυτό που προέχει λοιπόν ενόψει της νέας περιόδου είναι να υλοποιηθεί μια στρατηγική οριζόντιων και όχι τοπικά εντοπισμένων παρεμβάσεων που θα ωφελήσει δημότες, κατοίκους και επισκέπτες δημιουργώντας προϋποθέσεις ανάπτυξης με χαρακτηριστικά βιωσιμότητας. Συγκεκριμένα, η νέα ΣΒΑΑ επιβάλλεται:
- να συνδυάζεται αρμονικά και να αποτελέσει μέρους του Κλιματικού Συμβολαίου που θα συνάψει η πόλη στο πλαίσιο της συμμετοχής της στο Πρόγραμμα των «100 Κλιματικά Ουδέτερων Πόλεων έως το 2030». Κοινή προσέγγιση, κοινοί στόχοι και έργα μακράς πνοής.
-να αξιοποιεί πλήρως την ήδη συσταθείσα Ενεργειακή Κοινότητα Καλαμάτας, προκειμένου να συγχρηματοδοτηθούν παρεμβάσεις που θα μειώνουν το ενεργειακό κόστος του δημότη με έμφαση στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (π.χ φωτοβολταϊκό πάρκο στην περιοχή των τ. Δήμων Άριος, Αρφαρών και Θουρίας)
-να περιλαμβάνει μια ολιστική προσέγγιση για τις δημόσιες μεταφορές στο σύνολο του Δήμου Καλαμάτας, χρηματοδοτώντας αντίστοιχες παρεμβάσεις (επέκταση δικτύου ποδηλατοδρόμων και δημοτικά ενοικιαζόμενα ποδήλατα, επιδότηση για επαναλειτουργία του προαστιακού σιδηροδρόμου, δημοτική συγκοινωνία με minibus σε όλες τις γειτονιές, app για τα δρομολόγια των αστικών συγκοινωνιών, διαλειτουργικότητα αστικών και υπεραστικών συγκοινωνιών)
- να ενισχύει την αποδέσμευση της πόλης και ιδίως του κέντρου της από τα ρυπογόνα οχήματα (κυκλοφοριακή μελέτη, διαμόρφωση και έξυπνη διαχείριση χώρων στάθμευσης, κατασκευή έξυπνων φορτιστών για ηλεκτρικά οχήματα σε διάφορα σημεία της πόλης, πεζοδρόμηση Αριστομένους έως τη Βασιλέως Γεωργίου)
-να προωθεί τη διαμόρφωση και αξιοποίηση πόλων αναψυχής και πρασίνου στο περιαστικό περιβάλλον με συγκεκριμένες δράσεις (Περιβαλλοντικά Πάρκα Παμίσου και Νέδοντα)
-να υιοθετεί ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης για την υλοποίηση των όποιων παρεμβάσεων, χωρίς τον ασφυκτικό κλοιό και τις παθογένειες του δημοτικού μηχανισμού και με πολιτική ανεξαρτησία. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η ίδρυση μιας ανώνυμης εταιρίας ειδικού σκοπού με κοινής αποδοχής, τεχνοκρατική διοίκηση και προσέγγιση που θα συνεργάζεται αλλά δεν θα εξαρτάται από το Δήμο, στα πρότυπα του «Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης». Ο φορέας αυτός θα αναλάβει και την υλοποίηση των παρεμβάσεων του Κλιματικού Συμβολαίου της Πόλης. Εναλλακτικά, αυτό μπορεί να γίνει και με συνολική αναδιοργάνωση του ήδη υφιστάμενου Αναπτυξιακού Οργανισμού του Δήμου. Στην προσπάθεια πρέπει να συμμετέχουν με εκπροσώπους και οι αντιπροσωπευτικότεροι επιστημονικοί και επαγγελματικοί φορείς της πόλης.
Είναι προφανές ότι λόγω των περιορισμένων πόρων του προγράμματος, που θα ροκανιστούν ατυχώς και από τις αβελτηρίες της περασμένης περιόδου, δεν μπορεί να παρά να προκριθούν προς υλοποίηση κάποιες παρεμβάσεις με την ευρύτερη δυνατή επιρροή στην τοπική κοινωνία και οικονομία, καθώς η Καλαμάτα είναι πρωτίστως οι γειτονιές και τα χωριά της και όχι μόνο η κεντρική πλατεία και η παραλία.
Σημασία όμως έχει αυτές να εντάσσονται σε ένα μακρόπνοο, στρατηγικό σχεδιασμό για την πόλη και να υλοποιηθούν με τρόπο που να εξασφαλίζει τη μέγιστη αποτελεσματικότητά τους με υιοθέτηση καλών πρακτικών αλλά και αξιοποίηση των κατάλληλων προσώπων χωρίς παρωπίδες. Ευχή λοιπόν είναι να επικρατήσει μια νέα, θετική προσέγγιση που θα καταστήσει την Καλαμάτα μια πιο βιώσιμη αλλά κυρίως πιο ισόρροπα ανεπτυγμένη πόλη με απτά οφέλη για όλες και για όλους.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου.
Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr
