Πολλά ερωτήματα εγείρονται και θλιβερές σκέψεις γενούν κάποια περιστατικά, που σημάδεψαν την 20η Ιουλίου του 1974, πρώτη μέρα εισβολής του τουρκικού στρατού στην Κύπρο,  όπως:

Δύο σύγχρονα , για την εποχή εκείνη, υποβρύχια του Πολεμικού μας Ναυτικού, το «Γλαύκος» και το «Νηρεύς», που έπλεαν νότια της Ρόδου, έλαβαν εντολή από το ΓΕΝ , στις 05.15 το πρωί της 20ης Ιουλίου, να κατευθυνθούν αμέσως προς την Κύπρο και να βυθίσουν τα Τουρκικά πολεμικά πλοία που βρίσκονταν ανοιχτά της Κυρήνειας. Όμως , ενώ πλησίαζαν τις Κυπριακές ακτές, ξαφνικά τα δύο υποβρύχια άλλαξαν ρότα και επέστρεψαν ανοιχτά της Ρόδου. Ποιος και γιατί έδωσε αυτή την εντολή; Ή μήπως εμποδίστηκαν τα ελληνικά υποβρύχια και από ποιόν, να φθάσουν στις ακτές της Κυρήνειας; Ποια ήταν η αποστολή των Βρετανικών πολεμικών σκαφών και υποβρυχίων που έπλεαν περιμετρικά της Κύπρου;

Τα ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη, τα προβλεπόμενα από τα επιχειρησιακά σχέδια για την άμυνα της Κύπρου, ήταν πανέτοιμα στο αεροδρόμιο του Καστελίου Κρήτης από το πρωί της 19ης Ιουλίου. Οι πιλότοι είχαν φορτώσει τα πυρομαχικά και με αναμμένες τις μηχανές περίμεναν την διαταγή απογείωσης για την Κύπρο. Η διαταγή αυτή ΠΟΤΕ δεν δόθηκε. Γιατί;

Η 35η Μοίρα Καταδρομών

Το μεσημέρι της 20ης Ιουλίου, η 35η Μοίρα Καταδρομών μεταφέρεται στη βάση της Σούδας στη Κρήτη. Και αργά το απόγευμα της Κυριακής 21η Ιουλίου , οι Έλληνες Καταδρομείς , με υψηλό ηθικό και έτοιμοι για πόλεμο, επιβιβάζονται σε 15 μεταγωγικά αεροσκάφη Noratlas, τα οποία απογειώνονται,  με προορισμό την Κύπρο. Η αποστολή ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη. Έχει χαρακτηρισθεί και δικαίως , ως αποστολή αυτοκτονίας.

Τα μεταγωγικά αεροσκάφη πετούσαν ανυπεράσπιστα, χωρίς την κάλυψη μαχητικών, με μόνο σύμμαχό τους το σκοτάδι. Πετούσαν πολύ χαμηλά , λίγα μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και με τα φώτα τους σβηστά , προκειμένου να αποφύγουν τα τουρκικά ραντάρ.  

Δύο από αυτά έχασαν τον προσανατολισμό τους και προσγειώθηκαν στη Ρόδο! Τα υπόλοιπα 13 συνέχισαν κανονικά τη πτήση τους για την Λευκωσία. Λίγο πριν προσγειωθούν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, τα 3 προπορευόμενα μεταγωγικά δέχονται καταιγιστικά πυρά, από τις ελληνοκυπριακές δυνάμεις(!!) , που είχαν παραταχθεί εκατέρωθεν του αεροδρομίου. Τα εξέλαβαν για Τουρκικά!! Ποιος ηλίθιος ή προδότης στρατιωτικός δεν ενημέρωσε για την προσέγγιση των Ελληνικών μεταγωγικών αεροσκαφών; Ωστόσο , μεγάλο ερωτηματικό παραμένει και η στάση των Βρετανών στρατιωτών, που είχαν την ευθύνη της φύλαξης τμήματος του αεροδρομίου της Λευκωσίας. Πάντως, από τα 3 προπορευόμενα μεταγωγικά, το πρώτο κατερρίφθη από τα φιλικά(;) πυρά! Μόνος διασωθείς ο καταδρομέας Αθανάσιος Ζαφειρίου,  που πρόλαβε και πήδηξε από το αεροσκάφος, πριν αυτό συντριβή στο έδαφος μαζί με τους 29 συναδέλφους του που ακαριαίως βρήκαν το θάνατο. Τα επόμενα δύο κατάφεραν να προσγειωθούν, αλλά με σοβαρές  απώλειες. Τα υπόλοιπα 10 επέστρεψαν στην Ελλάδα.

Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛΔΥΚ). Το στρατόπεδο  της ΕΛΔΥΚ το πρωί της 20ης Ιουλίου,  δέχτηκε σφοδρή αεροπορική επίθεση  από τουρκικά μαχητικά και εκεί έπεσαν (έχασαν τη ζωή τους) και οι πρώτοι Έλληνες  στρατιωτικοί και στρατιώτες. Παρά τις βαριές  απώλειες,   η ΕΛΔΥΚ κατόρθωνε να ανασυγκροτηθεί  και με ηρωισμό και αυταπάρνηση  να επιχειρήσει  επίθεση  κατά του Κιόνελι που είχαν οχυρωθεί τουρκοκύπριοι στρατιώτες. Οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ εξουδετέρωσαν αρκετούς από τους Τούρκους αλεξιπτωτιστές που προσπαθούσαν  να δημιουργήσουν ένα προγεφύρωμα στην περιοχή του Κιόνελι, ώστε να διευκολύνουν την επίθεση του τουρκικού  Στρατού προς τη Λευκωσία. Η επίθεση της ΕΛΔΥΚ στο Κιόνελι, παρότι ανεπιτυχής τελικά, εντούτοις  ήταν  η σημαντικότερη επιχείρηση ανάσχεσης του Τούρκου εισβολέα στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974.

Το Αρματαγωγό  «ΛΕΣΒΟΣ»:  Το πρωί της 20ης  Ιουλίου 1974  το Α/Γ «ΛΕΣΒΟΣ»,  βρισκόταν 40 ναυτικά μίλια από την Πάφο και μετέφερε στην Ελλάδα  450 στρατιώτες και αξιωματικούς  της ΕΛΔΥΚ, που είχαν αντικατασταθεί από ισάριθμους συναδέλφους τους.

‘Όμως, έχει εκδηλωθεί η τουρκική εισβολή, ο Κυβερνήτης πλωτάρχης Λ. Χανδρινός πήρε διαταγή να κινηθεί ανατολικά και να αποβιβάσει στη Λεμεσό τους ΕΛΔΥΚάριους, όπως και έπραξε. Γράφει στην αναφορά του: «Ιδιαιτέρως εθαύμασα το θάρρος των επαναπατριζομένων οπλιτών του Στρατού Ξηράς, οίτινες καίτοι είχον συνειδητοποιήσει ότι επέστρεφον εις τας οικίας των, με έξαλλον ενθουσιασμόν και αλλαλαγμούς χαράς εδέχθησαν την, από του στόματός μου, πληροφορίαν περί της επανόδου των εις Κύπρον, προς ενίσχυσιν των μαχομένων συναδέλφων των εναντίον των εχθρών του γένους».  Αρκετοί  από αυτούς τους ηρωικούς ΕΛΔΥΚάρους έμειναν  για πάντα στη Κύπρο, αφού κατεγράφησαν,  είτε στους καταλόγους  των νεκρών, είτε των αγνοουμένων της Κυπριακής τραγωδίας, του αιμοδιψούς   ΑΤΤΙΛΑ 1 και 2 (ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1974).

Τι επέδρασε όμως, κατά τρόπο καταλυτικό, στην επιτυχημένη απόβαση στην Κύπρο του Τουρκικού στρατού που επέφερε τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα για τον κυπριακό ελληνισμό;  Ειδικά, κατά την πρώτη φάση της αποβατικής ενέργειας των τούρκων; Πολλές αναλύσεις έχουν γίνει από σοβαρούς στρατιωτικούς και καταθέσεις στρατιωτικών .που είχαν ενεργό συμμετοχή στα γεγονότα (ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ) του 1974 στην Κύπρο.

Σταχυολογούμε από αυτά, εκείνα που συμπίπτουν  και με την άποψη του γράφοντος, που ασχολούμαι  για δεκαετίες με το κυπριακό.

Ως πρώτη αιτία,  είναι η ατολμία και  η αναποφασιστικότητα και του Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων (ΑΕΔ) της Ελλάδας , αλλά κα του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς ( ΓΕΕΦ) της Κύπρου, που μείωσε την επιχειρησιακή ικανότητα των Μονάδων,   που είχαν ως κύρια αποστολή την άμυνα της Κύπρου.

Ο Δεύτερος παράγοντας που είχε καταλυτική επίδραση,  ήταν η αποδιοργάνωση που είχε επέλθει στη Εθνική Φρουρά εξαιτίας του Πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου, η καταπόνηση και  οι σοβαρές απώλειες σε ανθρωπινό δυναμικό και πυρομαχικά των Μονάδων που συμμετείχαν στο Πραξικόπημα και η διάσπαση της  ψυχικής  ενότητας ελλήνων  και ελληνοκυπρίων  στρατιωτικών και ΛΑΟΥ,  με συνακόλουθο  τη πτώση του ηθικού των στρατιωτών-μαχητών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, κάποιες από τις Μονάδες που μετείχαν στο Πραξικόπημα, όταν έγινε η τουρκική εισβολή και η Διοίκηση ζήτησε να εφαρμόσουν τα πολεμικά σχέδια, αυτοδιαλύθηκαν, λόγω απροθυμίας των διαιρεμένων σε αντίπαλα «ιδεολογικά πεδία» στελεχών και στρατιωτών να συγκροτήσουν ένα αξιόμαχο σύνολο ...

Και τρίτον, η απροθυμία της Χούντας των Αθηνών, να στείλει αμέσως τις προβλεπόμενες από τα επιτελικά σχέδια ενισχύσεις,  για την άμυνα της Κύπρου.

Ο ρόλος του Κίσινγκερ: Καθοριστικός των γεγονότων που έγιναν στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974 και που συντάραξαν τον Ελληνισμό, είναι ο ρόλος του Υπουργού των Εξωτερικών των  ΗΠΑ Χ. Κίσινγκερ. Ο πανίσχυρος επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Χ. Κίσινγκερ ενθάρρυνε το πραξικόπημα της Χούντας του Ιωαννίδη εναντίον του Μακαρίου,  αλλά και  προέτρεψε την Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο.  Ο  ιδρυτής και πρώην πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Ινστιτούτου (ΑΗΙ) Ευγένιος Ρωσσίδης στο βιβλίο του «Ο Κίσινγκερ και η Κύπρος: Μία μελέτη για την ανομία»,  χαρακτηρίζει τον Κίσινγκερ «εγκληματία πολέμου» για τον ρόλο του πριν και κατά την εισβολή του Αττίλα.

(Το επόμενο Σάββατο το 4ο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος).