«Κι είν’ η συνείδησίς μου ήσυχη για το αψήφιστο της εκλογής...»
Κ.Π. Καβάφη , Ας φρόντιζαν, 1930
Τον περασμένο Οκτώβριο ο γράφων διαπίστωσε ότι η σημερινή Νέα Δημοκρατία έχει σταδιακά υποστεί πλήρη ιδεολογική μετάλλαξη με πρότυπο το «εκσυγχρονιστικό» ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη. Και πλην αλέκτωρ λαλήσει τρις, τα ανωτέρω γραφόμενα επιβεβαιώθηκαν πλήρως με αφορμή την απώλεια του εκλιπόντος πλέον πρώην πρωθυπουργού, καθώς ο σημερινός κάτοχος του αξιώματος- και φυσικά το πανίσχυρο μηντιακό και διαδικτυακό του apparatus-ξεκίνησαν αμέσως τις «αγιογραφίες» προς το πολιτικό πρότυπό του με αποκορύφωμα τον εκφωνηθέντα επικήδειο λόγο στην εξόδιο ακολουθία του. Ομοίως και η (φερόμενη σαν υπάλληλος του πρωθυπουργού και) απερχόμενη πλέον αρχηγός του κράτους.
Όσο όμως και αν επιχείρησαν να ωραιοποιήσουν τα πολιτικά επιτεύγματα του Σημίτη οι εντός της Μητρόπολης Αθηνών, η εικόνα έξω από αυτήν αποτύπωνε ανάγλυφα την πραγματικότητα: ο λαός που εξέλεξε το Σημίτη δύο φορές πρωθυπουργό με πλέον του 40 %, έλαμψε διά της απουσίας του από την κηδεία του. Την ίδια στιγμή βέβαια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλημμύρισαν και με ύβρεις και αφορισμούς για την πολιτική διαδρομή του Σημίτη, ενδεικτικό της αμφιλεγόμενης θητείας του. Όσο όμως και αν επικρίνει κανείς σημαντικές πολιτικές επιλογές της διακυβέρνησής του, ένα είναι βέβαιο: ότι η Ελλάδα επί Σημίτη υπήρξε από πολλές απόψεις ίσως και ποιοτικά ανώτερη από τη σημερινή. Για όσους έχουμε ζήσει την εποχή αυτή τα παραδείγματα είναι αδιάσειστα.
- Στον τομέα των θεσμών και της πολιτικής, η κυβέρνηση Σημίτη είχε να αντιμετωπίσει σοβαρή αξιωματική αντιπολίτευση, με τη Νέα Δημοκρατία του Κώστα Καραμανλή να κερδίζει όλες τις εκλογές (αυτοδιοικητικές και ευρωεκλογές) της περιόδου πλην των εθνικών εκλογών του 2000 που οριακά κέρδισε ο Σημίτης ελέω… Χρηματιστηρίου ( έγκλημα το οποίο σκόπιμα αποσιωπούν οι «αγιογράφοι» του, προσβάλλοντας βάναυσα τη νοημοσύνη μας). Η αντιδιαστολή όμως με τη σημερινή περίοδο που χαρακτηρίζεται από την πρωτοφανή απουσία θεσμικών αντιβάρων και ουσιαστικής εναλλακτικής στο πολιτικό πεδίο είναι πασιφανής.
- Στον τομέα των μέσων ενημέρωσης υπήρχαν μεν ισχυρά και διαπλεκόμενα εκδοτικά συγκροτήματα και κανάλια που στήριζαν φανατικά το Σημίτη αλλά συνυπήρχαν και σοβαρές αντιπολιτευόμενες εφημερίδες και ανεξάρτητες φωνές. Υπήρχαν δε και πολύ δημοφιλείς σατιρικές τηλεοπτικές εκπομπές που «κατακρεουργούσαν» το ατσαλάκωτο πολιτικό προφίλ του πρωθυπουργού, τουλάχιστον στην αρχή της διακυβέρνησής του. Η σημερινή δυστοπία και η παντελής απουσία ερευνητικής δημοσιογραφίας και ουσιαστικής κριτικής προς την κυβέρνηση -ειδικά στα συστημικά ΜΜΕ- συνιστά προφανή οπισθοδρόμηση σε σχέση με την περίοδο εκείνη.
-Τέλος, επί Σημίτη η ελληνική κοινωνία υιοθέτησε υψηλούς εθνικούς και διακομματικούς στόχους που επετεύχθησαν, παρά τους αστερίσκους ως προς τα αποτελέσματα. Η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 άφησε «προίκα» στη χώρα σημαντικό γεωπολιτικό όφελος αλλά κυρίως μεγάλα έργα ειδικά στην Αττική (Μετρό, Αττική Οδός, Αεροδρόμιο Σπάτων) αλλά και -λιγότερο-στην Περιφέρεια (πχ. Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου), παρά την αδιαφάνεια και τις υπερκοστολογήσεις. Η χώρα μας μπήκε στην Ευρωζώνη και υιοθέτησε το ισχυρό Ευρώ, έστω και με ανεπάρκειες και με την αποδεδειγμένη χρήση εν μέρει πλαστών στοιχείων. Ενώ η Κύπρος κλείδωσε την ένταξή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια, παρά τις απαράδεκτες δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Ελσίνκι για την Τουρκία και του Σχεδίου Ανάν για το Κυπριακό, που -ευτυχώς- αναίρεσε στην πράξη η διάδοχη κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή. Η αντιπαραβολή όμως των ανωτέρω μεγάλων εθνικών στόχων με το «Ελλάδα 2.0» και τα «1500 Ευρώ μέσος μισθός το 2027» του σημερινού πρωθυπουργού είναι συντριπτική. Εν κατακλείδι: επί Σημίτη η ελληνική κοινωνία ήταν σχετικά ισορροπημένη και πλειοψηφικά αισιόδοξη για το μέλλον, σε αντίθεση με τη σημερινή.
Είναι προφανές ότι ο Σημίτης δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε «ηγέτης», όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου, ούτε «statesman» όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Υπήρξε όμως προσωπικά μετρημένος και αξιοπρεπής αλλά και πολιτικά ικανός και ευφυής διαχειριστής για όσα πίστευε ως ορθά. Επεδίωξε όμως να χαρακτηριστεί και «εκσυγχρονιστής», παρ’ ότι εκσυγχρόνισε εν μέρει μόνο την επιδομή αλλά όχι και τη βάση της χώρας, αφήνοντας άλυτα βασικά προβλήματα (παραγωγικό μοντέλο, ασφαλιστικό σύστημα κλπ). Ο σημερινός πρωθυπουργός επικαλείται μάλιστα κι αυτός συχνά ότι πρεσβεύει το «φιλελεύθερο εκσυγχρονισμό» ως γνήσιο πολιτικό τέκνο του Σημίτη. Τα αποτελέσματα της πολιτικής του όμως δείχνουν μάλλον ότι καταδικάζει μακροπρόθεσμα τη χώρα σε ένα μείγμα μεταξύ ακροκεντρώου ορμπανισμού και προσωπικού ναρκισσισμού. Όταν ο Κώστας Σημίτης ως πρωθυπουργός «στριμωχνόταν» στις συνεδριάσεις της Βουλής από τον ανώτερο στη ρητορική Κώστα Καραμανλή για τα πενιχρά αποτελέσματα της κρατικής μηχανής σε διάφορες κρίσεις, αναφωνούσε με ρεαλισμό και κάπως αυτοκριτική διάθεση: «Αυτή είναι η Ελλάδα…». Ας είναι αυτή τουλάχιστον η τελευταία παρακαταθήκη του εκλιπόντος προς το «υπερήφανο» πολιτικό του τέκνο.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr
