Στο κέντρο της Αθήνας, στη διασταύρωση της λεωφόρου Πατησίων με την οδό Γλάδστωνος, υπάρχει μια προτομή με μια λιτή πλάκα στη βάση της. Είναι η προτομή του αποταχθέντος βενιζελικού αξιωματικού της αεροπορίας, Κώστα Περρίκου και στήθηκε εκεί για να θυμίζει μια από τις κορυφαίες αντιστασιακές πράξεις κατά των κατακτητών.
Η Π.Ε.Α.Ν. (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) ήταν μια αντιστασιακή οργάνωση την περίοδο της Κατοχής με σχετικά λίγα μέλη. Αρχηγός της ήταν ο Κώστας Περρίκος που διατηρούσε δεσμούς με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και το Εθνικό Ενωτικό Κόμμα του.
Από τον Μάρτιο του 1942, η Π.Ε.Α.Ν. είχε ξεκινήσει δολιοφθορές και σαμποτάζ, κυρίως στον Πειραιά. Μια ομάδα της οργάνωσης, ο Ουλαμός Καταστροφών, είχε βάλει στο στόχαστρο τις δωσιλογικές οργανώσεις, την «Οργάνωση Εθνικοσοσιαλιστικών Δυνάμεων Ελλάδος» (ΟΕΔΕ) και την «Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση» (ΕΣΠΟ). Η ΕΣΠΟ επιδίωκε να γίνει ελληνική εθνικοσοσιαλιστική κίνηση με σκοπό τη συγκρότηση ελληνικών μαχητικών τμημάτων για τη βοήθεια των γερμανικών δυνάμεων της Βέρμαχτ στο Ανατολικό Μέτωπο.
Η Π.Ε.Α.Ν. είχε στην κατοχή της εκρηκτικά που είχε «απαλλοτριώσει» από έργα οδοποιίας. Το πρώτο χτύπημα του Ουλαμού καταστροφών έγινε στην επέτειο του τορπιλισμού της «Έλλης», στις 15 Αυγούστου 1942. Ανατίναξαν τη γερμανική Λέσχη Αξιωματικών του Υγειονομικού, στη γωνία Πατησίων και Βασιλέως Ηρακλείου, κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Στις 22 Αυγούστου έγινε το δεύτερο χτύπημα. Ανατίναξαν τα γραφεία της ΟΕΔΕ στην Ομόνοια!
Περίπου έναν μήνα αργότερα, την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 1942, ήρθε η σειρά της ΕΣΠΟ. Το μεσημέρι, για να αποφύγουν αθώα θύματα διερχομένων, στη συμβολή των οδών Γλάδστωνος και Πατησίων, στην έδρα της φιλοναζιστικής οργάνωσης που τότε συνεδρίαζε, έγινε το μεγαλύτερο μέχρι τότε σαμποτάζ κατά των δυνάμεων του Άξονα στην Ευρώπη. Με δέκα οκάδες δυναμίτη, που μετέφεραν στον τόπο της επιχείρησης η Ιουλία Μπίμπα και ο Αντώνης Μυτηλιναίος, παγιδεύτηκε το κτήριο. Τριγύρω βρίσκονταν ο Κώστας Περρίκος, ο Νίκος Μούρτος και οι φοιτητές Τάκης Μιχαηλίδης (Χημείας), Σπύρος Γαλάτης (Νομικής), Νίκος Λάζαρης (Νομικής), Σπύρος Στανωτάς (ΑΣΟΕΕ) που περιπολούσαν στους γύρω δρόμους. Το χτύπημα ήταν καίριο. Η ΕΣΠΟ διαλύθηκε αφού μαζί με 20 Γερμανούς χάθηκε η ηγετική ομάδα της.
Πριν από λίγα χρόνια, ο Σωτήρης Στανωτάς γιος του συμμετέχοντα στην επιχείρηση Σπύρου Στανωτά, δημοσίευσε το ιστορικό των γεγονότων γραμμένο από τον πατέρα του:
Σύντομο ιστορικό της Αντιστασιακής Οργάνωσης ΠΕΑΝ ( Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων )
«…..Το καλοκαίρι του 1941 ιδρύθηκε η αντιστασιακή Οργάνωση «Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών». Από αυτή την Οργάνωση τα περισσότερα στελέχη της απεχώρησαν και ίδρυσαν την ΠΕΑΝ.
Ιδρυτής κυρίως ήταν ο απόστρατος Άεροπόρος Κώστας Περρίκος πού ήταν και Αρχηγός της Οργάνωσης και επικεφαλής του Ουλαμού Καταστροφών της που ησχολείτο με τις δολιοφθορές κατά των Γερμανών. Πολλά ήταν τα κατορθώματα της Οργάνωσης με επιστέγασμα την ανατίναξη της προδοτικής Οργάνωσης ΕΣΠΟ (Ελληνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις).
Η ΕΣΠΟ ήταν μια οργάνωση που δημιούργησαν οι Ναζί για να συγκεντρώσει -εκμεταλλευόμενη την πείνα και δυστυχία του Ελληνικού Λαού- εθελοντές που θ΄αποτελούσαν ένα στρατιωτικό τμήμα που θα πολεμούσε στο πλευρό των Γερμανών.
Την 20η Σεπτεμβρίου 1942 ομάδα ψυχωμένων αγωνιστών του ουλαμού καταστροφών της ΠΕΑΝ με επικεφαλής τον Αρχηγό Κώστα Περρίκο και εκτελεστάς τους 1)Αντώνιο Μυτιληναίο 2)Σπύρο Γαλάτη 3)Νίκο Μούρτο 4)Σπύρο Στανωτά 5)ιουλία Μπίμπα 6) Νίκο Λάζαρη, μέρα μεσημέρι Κυριακής ανετίναξαν το κτήριο που στέγαζε την ΕΣΠΟ στην γωνία Γλάδστωνος και Πατησίων με 11 οκάδες δυναμίτη.
Το 3όροφο κτίριο κατέρρευσε και σκοτώθηκε ο αρχηγός της ΕΣΠΟ και αρκετά στελέχη της με αποτέλεσμα την τέλεια διάλυσή της. Επίσης σκοτώθηκαν και περίπου 20 Γερμανοί Αξιωματικοί πού είχαν Λέσχη στον τρίτο όροφο του κτιρίου.
Οι ραδιοσταθμοί του Λονδίνου και της Μόσχας μίλησαν θριαμβευτικά για το σαμποτάζ αυτό και το χαρακτήρισαν το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην τότε κατεχόμενη Ευρώπη.
Αποτέλεσμα: Από όλα τα κράτη της Ευρώπης Μόνον η Ελλάς δεν έστειλε ποτέ στρατιωτικό τμήμα στο πλευρό των Γερμανών….»
Αυτό που εντυπωσιάζει επίσης είναι η απάντηση του Σπύρου Στανωτά στον γιο του, γιατί δεν είχε πει ποτέ για αυτό το κατόρθωμα είναι ενδεικτική του ήθους και του χαρακτήρα του:
-¨Ε δεν έγινε και τίποτε. Απλώς κάναμε ότι έπρεπε…
Όμως πάντοτε υπάρχουν και οι προδότες. Στις 11 Νοεμβρίου 1942 ένας χωροφύλακας τους κατέδωσε. Ο Περρίκος και άλλα 12 μέλη της οργάνωσης συνελήφθησαν από τους Γερμανούς. Τέσσερις εκτελέστηκαν στις αρχές Ιανουαρίου 1943. Ο Κώστας Περρίκος εκτελέστηκε στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, στις 4 Φεβρουαρίου 1943. Η Ιουλία Μπίμπα καρατομήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου, στη Γερμανία, με πέλεκυ.
Η μοναδική, από την αρχή της κατοχής μέχρι τον Ιούνιο του 1943, εκτέλεση προδότη από το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα, ήταν αυτή του χωροφύλακα Πολύκαρπου Νταλιάνη από μέλη των αντιστασιακών οργανώσεων ΠΕΑΝ και «Όμηρος» στις 17 Δεκέμβρη 1942.
Αξίζει Δόξα και Τιμή στους ήρωες της ΠΕΑΝ και σε όλους τους αγνούς πατριώτες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.
Κυριακή, 09 Φεβρουαρίου 2025 20:53
Η Π.Ε.Α.Ν. κι ο Κώστας Περρίκος
Του Γιάννη Α. Μπίρη
Κατηγορία
Απόψεις