Που ήταν οι αναζητήσεις όταν οι αυταρχικές κοινωνίες επέβαλλαν έναν σκληρό τρόπο ζωής, που ήταν οι άνθρωποι ως σύνολο όταν τα συνθήματα δονούσαν την ατμόσφαιρα, όταν όλες οι προϋποθέσεις συντελούσαν στο να δημιουργηθούν κοιτίδες αντίστασης σε κάθε μορφή εξουσίας, όταν οι αγωνίες συνίσταντο στο αν η επόμενη μέρα φέρει νέα μηνύματα που ανέμενε κανείς με αγωνία, όταν τα πεζοδρόμια έτριζαν από τις δονήσεις των βημάτων ανθρώπων που κάποτε έμελλε να λησμονήσουν μια για πάντα την διέξοδο της σκέψης;
Που ήταν οι ποιητές και οι λογοπλάστες στιχουργοί για να συλλάβουν το ρυθμικό νόημα μιας πολυπληθούς ομάδας ανθρώπων που ζούσαν στους ρυθμούς του φαντασιακού και δεν έψαχναν μόνο να απαλλαγούν από τον χωροφύλακα και τον παπά και τον βλοσυρό δάσκαλο με τον χάρακα στο χέρι όταν το παιδί ακόμη έτρεμε μη τυχόν και το χτυπήσουν από την μια στιγμή στην άλλη;
Που ήταν οι περιηγητές του μεγαλειώδους και φιλόξενου φυσικού τοπίου όταν παιδιά και έφηβοι αναζητούσαν τα μονοπάτια αφιλόξενων βουνών που στέκονταν εκεί και κατασκόπευαν τις έξαλλες φωνές στους γκρεμούς και τα λαγκάδια, που κρύβονταν οι θιασώτες της όχι και τόσο νέας επανάστασης σε όλα τα επίπεδα, όταν η ματιά σάλευε στη δύση του ηλίου και οι σκέψεις ανάβλυζαν σαν το νερό που κυλούσε στα νυχτερινά ήσυχα ποτάμια;
Όταν ξεκινούσαν οι απόπειρες για προσέγγιση των βαθιών νοημάτων και ωρίμαζε ο καιρός για να περιηγηθεί κανείς στους σκεπτικούς λαβυρίνθους, όταν στα θολά νερά ένα αμυδρό φως έλαμπε κάπου στο βάθος και μέσα από τον ερωτισμό διέκρινε κανείς την ελπίδα για έναν πραγματικά νέο κόσμο ή τουλάχιστον ένα ευρύ κύκλο συνοδοιπόρων, που ήταν οι συνενώσεις εκείνες που θα κοσμούσαν και θα συνόδευαν την διαχέουσα ευτυχία με την ανατολή του ήλιου, που έχασκαν οι νυχτερινοί περιπατητές που άφηναν τις διαδρομές για την επόμενη νύχτα;
Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να λογοδοτήσει για τις υποσχέσεις και τις αθετήσεις στις συμφωνίες αρχών, για τον απλό λόγο του ότι οι αρχές αυτές καταπατούνται. Κανείς δεν απολογείται ποτέ για κακοπιστία και προδοσία, η ζωή η ίδια κατευθύνει σε διαφορετικά μονοπάτια την σκέψη. Ισχυρίζομαι εν προκειμένω ότι τα λόγια φεύγουν μακριά και δεν ξανάρχονται, χάνονται οι συνδέσεις και η δυναμική τους.
Όμως πως και από που να ξεφύγει κανείς από τις συνεχείς διερωτήσεις; Πως να μην αμφισβητήσει την κανονικότητα της εποχής, αυτή την επίπλαστη σοβαροφάνεια στις ανθρώπινες σχέσεις και να ενώσει τα κομμάτια της ψυχής ανθρώπων που εμπέδωσαν τον αρνητισμό και την καταπίεση και που επέλεξαν να αντιδράσουν αλλά στο τέλος ερωτεύθηκαν και εθίστηκαν στο μεθύσι της στείρας επιβολής; Αν οι άνθρωποι ήξεραν την πορεία τους θα άλλαζαν σίγουρα δρόμο, η πορεία όμως τελικά άλλαξε το ίδιο όπως η παράδεισος και η κόλαση.
Πού όμως βρίσκονται τα ίχνη και οι πατημασιές των νεανικών χρόνων όπου ο πάθημα δεν είχε ακόμη γίνει μάθημα; Που ήταν οι ντελάληδες εκείνοι που φωνασκούσαν μέσα στη νύχτα των μηνυμάτων ελευθερίας που τα εξαφάνιζε η μέρα των μη εμπεδωτικών κανόνων; Και τελικά γιατί να πρέπει πάντα να ξημερώνει και πάλι από την αρχή, λες και το όνειρο πρέπει πάντα να χαθεί;
Οι κοινωνίες αλλάζουν γιατί χανόμαστε εμείς σαν προσωπικότητες γιατί η ίδια η κοινωνική τελμάτωση τρέφεται από την μετάλλαξη και τον ιδιομορφισμό κάκιστης ποιότητας. Αν γυρίσει ο χρόνος πίσω δεν απομένει παρά να σκεφθεί κανείς τι πήγε στραβά. Αν δηλαδή υπήρχαν όντως όνειρα και επιδιώξεις, στόχοι και ανατροπές στην κανονικότητα.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να ψάξει κανείς βαθιά για να ακούσει ξανά τα κελαρύσματα του υγρού στοιχείου, τις φωνές των πουλιών και τις κραυγές των κατοικίδιων για να ανακαλύψει αν όλα αυτά ήταν προσδοκίες ή φρούδες ελπίδες του φαντασιακού.
Τα χρόνια περνούν και οι στάσεις αλλάζουν. Μαζί με την αλλαγή εμφανίζεται και η προσαρμογή. Αν οι νόμοι ήταν προς ανανέωση λόγω παλαιότητας, οι αδικίες θα ελαττώνονταν μαζί με την εφηβική ανταρσία.
Αν οι κοινωνίες πρόσφεραν απλόχερα την γνώση, ο τόπος θα ανέβλυζε πολιτισμό. Δεν είναι όμως έτσι. Δεν ήταν. Και για να είναι κάτι στο μέλλον θα πρέπει να αλλάξει η διαδρομή. Τουτέστιν οι στόχοι να εστιαστούν αλλού.
Τα εφηβικά περάσματα έκλεισαν, οι στιγμιαίες εξάρσεις χάθηκαν. Η φύση η ίδια εξολοθρεύθηκε από την τεχνική που μπόλιασε μανιωδώς τα τεχνοκρατικά μυαλά.
Κάτι όμως μένει σταθερό και καλεί σε εγρήγορση. Για το πείσμα και την ποιητικότητα του γνωσιακού εμπειρικού όντος ομιλώ. Για τις ανασυνθέσεις στα μονοπάτια της σκέψης, μιας και η φειδώ των αποριών και των καίριων ερωτημάτων έχει με τα χρόνια μεγιστοποιηθεί.
Και όταν παύουν τα ερωτήματα, παύουν και οι πιθανότητες εξεύρεσης απαντητικών διόδων.