Κυριακή, 15 Ιουνίου 2025 20:40

Ο πειρατής Ντε Κρεβελιέ

Γράφτηκε από τον

Ο πειρατής Ντε Κρεβελιέ

Του Γιάννη Α. Μπίρη

Από τον δέκατο πέμπτο έως τον δέκατο ένατο αιώνα η Μεσόγειος και το Αρχιπέλαγος βρίσκονταν στο έλεος πειρατών και κουρσάρων. Έλληνες, Οθωμανοί, Τυνήσιοι, Άγγλοι, Πορτογάλοι Γάλλοι, Ολλανδοί, Μαλτέζοι, Βενετοί έκαναν ρεσάλτα σε εμπορικά πλοία και έσπερναν τον τρόμο στις ακτές. 

Μια σοβαρή εμπλοκή στα «πράγματα» της Μάνης αλλά και την πειρατεία της εποχής είχε και ένας διαβόητος και θηριώδης Γάλλος πειρατής, που έδρασε το τελευταίο τέταρτο του δέκατου έβδομου αιώνα κυρίως στο Αιγαίο Πέλαγος. Αυτός ήταν ο Hugo de Crevilliers (Ούγκο ντε Κρεβελιέ) που διαδέχθηκε τον Ισπανό πειρατή Alonso de Contreras (Αλόνσο ντε Κοντρέρας) στην κυριαρχία σε μεγάλο μέρος του Αρχιπελάγους.

Ο Κρεβελιέ ξεκίνησε τη δράση του με έναν μικρό στόλο από δώδεκα γαλιότες. Η γαλιότα ήταν ελαφρύ κωπήλατο, οπλισμένο σκάφος, πολύ διαδεδομένο εκείνη την εποχή. Έφερε δύο μικρούς ιστούς με δύο βοηθητικά τριγωνικά ιστία και δεκαπέντε κουπιά ανά πλευρά. Αφού ο Γάλλος πειρατής είχε ήδη γίνει ιδιαίτερα γνωστός για τα του κατορθώματά του στα παράλια της Ασίας και Αφρικής και επειδή για να παραμείνει εκεί έπρεπε να βρίσκεται διαρκώς σε εγρήγορση, αφού τον κυνηγούσαν στρατιωτικά αποσπάσματα, έβαλε ως στόχο του και επιχείρησε να καταλάβει νησιά του Αιγαίου.

Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους το 1669 και την επέκτασή τους στη Μάνη, ο Κρεβελιέ το καλοκαίρι του 1673, συμμετείχε με τέσσερα πλοία του στην προσπάθεια των Μανιατών για την απελευθέρωση της πατρίδας τους από τους έξι χιλιάδες Τούρκους υπό τον Khaze Ali-pasha που με αρκετό πυροβολικό και παρά τις αρχικές συμφωνίες με τον πρώτο «μπέη» της Μάνης Λυμπεράκη Γερακάρη, από το 1670, είχαν κάνει απόβαση εκεί. Οι Μανιάτες έστειλαν, με ένα διερχόμενο πλοίο του Κρεβελιέ, τον πρόκριτο της Μάνης Κοσμά Γερακάρη, στη Μάλτα για να ζητήσει βοήθεια από τους Ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη που έδρευαν εκεί. Ο Κρεβελιέ προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει κι αυτός, έχοντας ως απώτερο στόχο του να γίνει τελικά κύριος της Πελοποννήσου. Ο Κοσμάς Γερακάρης είχε υποσχεθεί ότι πέντε ως έξι χιλιάδες Μανιάτες θα κυριεύσουν το φρούριο της Ζαρνάτας σε τρεις ημέρες. Έτσι, όπως αναφέρει σε έκθεσή του προς το δόγη της Βενετίας ο provveditor της Ζακύνθου A. Barbaro, απέπλευσαν από τη Μάλτα επτά γαλέρες και τέσσερα πειρατικά ιστιοφόρα του Κρεβελιέ και έφθασαν στη Μάνη τις πρώτες ημέρες του Σεπτέμβρη. Εκεί αποβίβασαν πεντακόσιους ένοπλους άνδρες και σαράντα τηλεβόλα και πήραν μέρος στην πολιορκία. Όμως στην πολιορκία, αντί για πέντε ως έξι χιλιάδες Μανιάτες που είχε υποσχεθεί ο Κοσμάς Γερακάρης, έπαιρναν μέρος μόνο οκτακόσιοι!
Η μάχη που ακολούθησε στη Ζαρνάτα ήταν καταστροφική και ο Κρεβελιέ αφού έχασε πολλούς άνδρες του, αποχώρησε παίρνοντας μαζί του και πολλούς Μανιάτες. Αυτή ήταν η και πρώτη μαζική αποχώρηση πληθυσμού από τη Μάνη προς τη Δύση. Κάποιοι από αυτούς έγιναν διαβόητοι πειρατές, οι περισσότεροι υπό Μαλτέζικη σημαία. Ο Μιχάλης (Μιχελής) Μανιάτης έγινε αργότερα το πρωτοπαλίκαρο του Κρεβελιέ και εξελίχθηκε σε φόβητρο της Νάξου και της Σαντορίνης.
Μετά την αποτυχημένη εκστρατεία στη Μάνη, ο Κρεβελιέ συνέχισε την πειρατεία στα νησιά του Αιγαίου. Ο στόλος του είχε φτάσει πια τα είκοσι πλοία. Για τουλάχιστον δεκατέσσερα χρόνια ακόμα ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος στο Αρχιπέλαγος. Τα νησιά που καταλάμβανε του κατέβαλαν φόρο υποτέλειας.

Μία από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις του Κρεβελιέ γινε στις 12 Μαρτίου 1676 στην Πέτρα της Λέσβου. Εκεί, κατά τη διάρκεια της νύκτας, οκτακόσιοι άνδρες του μπήκαν αθόρυβα και αιφνιδίασαν την τουρκική φρουρά της πόλης. Στη συνέχεια, ακολούθησε πλιάτσικο. Οι πειρατές σε λίγες ώρες άρπαξαν ότι μπορούσαν να πάρουν μαζί τους καθώς και περίπου πεντακόσιους άνδρες για τα κάτεργα στα πλοία τους ή και για τα σκλαβοπάζαρα. Ανάλογα είχαν συμβεί και έναν χρόνο νωρίτερα, στην Ιεράπετρα. Τότε οι Τούρκοι καταδίωξαν τον στόλο του Κρεβελιέ χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τη λαφυραγωγία της Πέτρας ακολούθησαν κι άλλες ανάλογες στη Σάμο και την Τήλο.

Η Άνδρος αρνήθηκε την υποταγή της στον Κρεβελιέ καθώς και την καταβολή ετήσιου φόρου. Τότε ο Κρεβελιέ επιτέθηκε στο νησί και κατέλαβε το κάστρο της. Στη συνέχεια λεηλάτησε τη Χώρα, και οι κάτοικοί της, για να γλυτώσουν τη ζωή τους, κατέφυγαν στην ενδοχώρα, σε μικρά οχυρά της υπαίθρου. Στη Χώρα έμειναν απροστάτευτοι, μόνο λίγοι ναυτικοί και ψαράδες. Ο πειρατής και το τσούρμο του είχαν επικηρυχτεί από τους Τούρκους, χωρίς όμως αποτέλεσμα μέχρι το 1678.

Τότε εντελώς απρόσμενα ο Κρεβελιέ στην Αστυπάλαια, επιβαίνοντας στη ναυαρχίδα του, έχασε τη ζωή του από έκρηξη στην πυριτιδαποθήκη του πλοίου του, που προκλήθηκε εκδικητικά από έναν δικό του νεαρό αξιωματικό. Ο Κρεβελιέ τον είχε προσβάλει παρουσία του πληρώματος ραπίζοντάς τον δημόσια. Καταστρώνοντας σχέδιο επίθεσης σε τουρκικό στόλο που κατευθυνόταν από την Κωνσταντινούπολη στην Αλεξάνδρεια, ο Κρεβελιέ έπεσε θύμα δολιοφθοράς με έκρηξη που κατέκαψε το πλοίο του, που ήταν κατάφορτο από λάφυρα των προηγούμενων επιχειρήσεών του μαζί με περίπου διακόσιους άνδρες του. Ο νεαρός θιγμένος αξιωματικός σώθηκε, αφού μετά το άναμμα του φυτιλιού, είχε προλάβει να πέσει στη θάλασσα.

Έτσι αυτός ο φόβος και ο τρόμος του Αρχιπελάγους, έμελλε να ξεβραστεί μισοκαμμένος στα νερά της Αστυπάλαιας.