Από προσωπική υποχρέωση, επισκέπτομαι συχνά ένα μικρό χωριό στη μεσσηνιακή πεδιάδα, με κατοίκους 15 ηλικιωμένους και μικροσυνταξιούχους, χωρίς τακτική συγκοινωνία, με τα παιδιά τους ξενιτεμένα, το καφενείο κλειστό και την καμπάνα να ηχεί μόνο για τις κηδείες. Τέτοια περίπου είναι η ζοφερή εικόνα στα χωριά της εγκατάλειψης, είτε βρίσκονται στη μεσσηνιακή πεδιάδα, είτε στον Ταΰγετο ή τον Πάρνωνα είτε στην ορεινή Αρκαδία. Αυτός ο κόσμος, της λεγόμενης τρίτης ή τέταρτης ηλικίας, παραμένει στο πατρογονικό χωριό από επιλογή ή από οικονομική αδυναμία μετοίκησης σε αστικό κέντρο, αναμένοντας τη στοιχειώδη και προφανώς την οφειλόμενη κρατική ή δημοτική συνδρομή.
Ομως, είναι οδυνηρή η διαπίστωση πως στα κοινωνικά θέματα, στην αναγκαία ‘’ομπρέλα’’ κοινωνικής προστασίας για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως οι ηλικιωμένοι, η χώρα μας πάσχει από έλλειψη αποτελεσματικής στρατηγικής υποστήριξης. Κι αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα, που δεν συνδέεται αναγκαστικά με οικονομική δυσπραγία. Ως φυσικό παρεπόμενο, λοιπόν, έρχεται η ελλιπής στήριξη ή και η εγκατάλειψη των ηλικιωμένων στα χωριά μας που ρημάζουν.
Σημειώνεται πως οι κύριες δομές κρατικής υποστήριξης σήμερα και για τους κατοίκους, που διαμένουν στα μικρά χωριά, είναι ο αγροτικός γιατρός κάποια ημέρα τη βδομάδα, το σωστό αλλά αδύναμο πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», ο ταχυδρόμος και η αραιή ή η ανύπαρκτη συγκοινωνία. Βέβαια, χρήματα από την Ε.Ε διατίθενται, δομές με κοινωνικό χαρακτήρα δημιουργούνται στα χαρτιά, πληθώρα διορισμών γίνεται (αυτό κυρίως), χωρίς όμως να υπάρχει το αντίστοιχο θετικό αποτέλεσμα για τον ευάλωτο κόσμο της υπαίθρου. Μάλιστα, στα πολλά μικρά χωριά μας έπαψαν να λειτουργούν και καφενεία, με βασική αιτία την ολιγανθρωπία αλλά και την κρατική φορολογική ανοησία, που ήταν οι μοναδικοί χώροι συνάντησης και κοινωνικής συναναστροφής των απομάχων της ζωής, αλλά και στοιχειώδους υποστήριξης των όποιων επισκεπτών.
Όπως τονίστηκε το θέμα δεν είναι κυρίως οικονομικό. Είναι θέμα κρατικής και αυτοδιοικητικής οργάνωσης, είναι θέμα αποτελεσματικότητας, είναι ζήτημα αποδοτικής αξιοποίησης εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, για τον συγκεκριμένο σκοπό που αυτοί διατίθενται.
Με κατεύθυνση, λοιπόν, την ελκυστική, ασφαλή και βιώσιμη διαμονή ατόμων της τρίτης ηλικίας, που ηθελημένα ή αθέλητα διαμένουν στα χωριά μας, επιβάλλεται άμεσα να γίνουν σωτήριες ρυθμίσεις, με μικρό οικονομικό κόστος, αλλά με σπουδαίο θετικό αποτύπωμα.
Αρχικά, επιβάλλεται να ενισχυθεί με προσωπικό και μέσα το εξαιρετικό πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», ώστε να αυξηθεί η πολύπλευρη υποστήριξη, ιδιαίτερα σε θέματα υγείας, πρόνοιας και καθημερινότητας. Παράλληλα, πρέπει να δημιουργηθούν εθελοντικές ομάδες, με την οικονομικοτεχνική υποστήριξη των δήμων και με δομή λειτουργίας ΚΟΙΝΣΕΠ, ώστε να ενδυναμωθεί η ‘’ομπρέλα’’ προστασίας των απομάχων της ζωής και όχι μόνο.
Κρίνεται επίσης ως απαραίτητο, να επανέλθει το πρόγραμμα «Συν+ Κοινωνία», με προγραμματικές συμβάσεις όλων των Δήμων με τα ΚΤΕΛ, ώστε να είναι δεδομένη η καθημερινή συγκοινωνία χωριού και αστικού κέντρου και με χαμηλή επιβάρυνση εισιτηρίου.
Προφανώς, το κάθε χωριό επιβάλλεται να ‘χει το καφενείο του, που να λειτουργεί χωρίς φορολογική επιβάρυνση και με δημοτική συνδρομή, ώστε να υποστηρίζεται η κοινωνικότητα, η ανθρώπινη επαφή, η συνοχή και η αλληλεγγύη. Χωριό, χωρίς καφενείο, δείχνει βέβαιη πορεία εξαφάνισής του.
Συμπερασματικά, υπάρχουν πολλοί τρόποι στήριξης των ηλικιωμένων στα χωριά μας, με την προϋπόθεση πως θα υπάρξει πρόνοια για νομοθετική ρύθμιση, διάθεση λίγων χρημάτων, αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας, οργάνωση, αποτελεσματικότητα και κυρίως διάθεση για ουσιαστική συμπαράσταση. Πρόκειται για ζήτημα σεβασμού, πολιτισμού, ανθρωπιάς και αναγνώρισης των αγώνων και της προσφοράς των απομάχων της ζωής στα χωριά μας, που δεν πρέπει να αισθάνονται λησμονημένοι, όπως σήμερα δυστυχώς συμβαίνει.
pan.e.nikas@gmail.com
