Ψάχνοντας, λοιπόν, πάνω στον μεγάλο πάγκο με την λογοτεχνία, διαπίστωσα δίπλα μου ένα ζευγάρι έτοιμο για μάχη. Κοιτάζοντας λοξά και στήνοντας προσεκτικά το αυτί μου, διαπίστωσα ότι ο κύριος δίπλα μου ήθελε να αγοράσει την ‘Βάρδια’ του Νίκου Καββαδία, ένα από τα ελάχιστα μυθιστορήματα του Κεφαλονίτη ποιητή, όμως η κυρία του αντιδρούσε με το που γύρισαν στο οπισθόφυλλο όπου υπήρχε το αυτοκόλλητο με το ISBN και την τιμή. Η ένσταση αφορούσε το αλμυρό του θέματος, και προφανώς η κυρία που συνόδευε τον βιβλιόφιλο δεν γνώριζε ότι η ‘Αγρα’ (μαζί με τον ‘Γκούντεμπεργκ’) είναι εκδοτικός οίκος που δεν ρίχνει τις τιμές του καλού βιβλίου με τίποτα. Πριν απομακρυνθούν από το υπόγειο βιβλιοπωλείο, η γυναίκα πιάνοντας αγκαζέ τον δικό της την άκουσα να του λέει κάπως απρόσεκτα. «Με αυτά τα λεφτά θα ψωνίσουμε και θα φάμε όλη η οικογένεια μεσημέρι – βράδυ».

Κατανοητό, νομίζω, το επιχείρημα, καθώς η κρίση χτύπησε (και) το βιβλίο. Βιβλιοπωλεία με παράδοση, πληρότητα και αξιοπιστία, κλείνουν το ένα μετά το άλλο στην Αθήνα (και φοβάμαι και στην περιφέρεια). Μετά την ιστορική ‘Εστία’, είδαμε την σημαντική αλυσίδα βιβλιοπωλείων ‘Ελευθερουδάκης’ να συρρικνώνεται σε χώρους, ενώ προχθές, έβαλε λουκέτο ο ‘Παπασωτηρίου’, μην αντέχοντας την κρίση. Να σταθώ λίγο στην περίπτωση του ‘Παπασωτηρίου’, που κάποιο φεγγάρι προσπάθησε να στεριώσει και στην Καλαμάτα με συμπαθητικό κατάστημα στον πεζόδρομο της Αριστομένους ψηλά. Δεν τα κατάφερε. Οπως δεν τα είχε καταφέρει να αντέξει πριν λίγα χρόνια ο δυναμικός εκδοτικός οίκος ‘Ελληνικά Γράμματα’, που ο Σταύρος Ψυχάρης τον έκλεισε αφήνοντας εκατό εργαζόμενους στον δρόμο και πλήθος συγγραφέων (και μεταφραστών) να ψάχνουν τα έργα τους και τα δικαιώματά τους. 

Θα έλεγε κάποιος ότι τόσο τα ‘Ελληνικά Γράμματα’, όσο και ο ‘Παπασωτηρίου’ που ανήκαν ουσιαστικά στον Ομιλο του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, πλήρωσαν τις αστοχίες και την έλλειψη στρατηγικής εκείνου ο οποίος ‘κληρονόμησε’ τον Χρήστο Λαμπράκη. Το ότι το Mega δεν έχει βάλει ακόμη λουκέτο, οφείλεται στο γεγονός ότι εκτός του ΔΟΛ, υπάρχουν ο Μπόμπολας και -κυρίως- ο Βαρδινογιάννης με το μετρητό, την Τράπεζα Πειραιώς, την Μότορ Οϊλ κλπ.

Να επανέλθω στην κρίση που αντιμετωπίζει το βιβλίο και να αναφέρω ότι είναι μια μεγάλη ευκαιρία να γίνει ξεσκαρτάρισμα και τα μέτρια προϊόντα να μείνουν στο περιθώριο. Και φυσικά να παραμείνουν στον χώρο τα σοβαρά ‘μαγαζιά’ που κάνουν προσεκτικές κινήσεις και εκδίδουν βιβλία που είναι βέβαιο ότι θα διαβαστούν. Οσο για τις τιμές; Η εποχή των παχέων αγελάδων έχει τελειώσει για τα καλά. Οι μεγαλοεκδότες ό,τι κέρδισαν- κέρδισαν. Κατάφεραν να στήσουν επιχειρήσεις με κτήρια – μεγαθήρια, την στιγμή που ελάχιστοι συγγραφείς (για τους επιτυχημένους μιλάω) μπόρεσαν να πλουτίσουν. Εχω κατά νου τον αγαπητό μου Γιάννη Ξανθούλη. Τριανταπέντε χρόνια παλεύει, όλα του τα βιβλία αξίζουν, εντούτοις μόλις πρόσφατα βραβεύτηκε για πρώτη φορά για το τελευταίο του βιβλίο στην ‘Διόπτρα’ ("Την Κυριακή έχουμε γάμο"). Ο Ξανθούλης κέρδιζε άλλοτε αρκετά χρήματα (με την συγγραφή, την αρθρογραφία του στην "Ελευθεροτυπία" κλπ.), όμως πλούσιος δεν έγινε. Τον βλέπω συχνά στα ιατρεία του ΕΔΟΕΑΠ να περιμένει την σειρά του για να του γράψουν την συνταγή του με τα φάρμακα. Θα μου πείτε «πόσο πλούσιος θα μπορούσε να γίνει ρε φίλε;». 

Θα έλεγα όσο ο αρχηγός της Νουδού Κυρ. Μητσοτάκης, ο οποίος με ελάχιστα ένσημα, κατάφερε να αποκτήσει δεκαεννιά σπίτια!

Είπατε τίποτα;