Όταν έχεις ζήσει την καταστροφή του 2007 και την τραγωδία του 2018 δεν μπορείς να είσαι ανεκτικός και συγκαταβατικός με όσα συμβαίνουν φέτος με τις πυρκαγιές. Δεν μπορείς να ανεχθείς ότι μετά από τόσα χρόνια και μετά τις προηγούμενες καταστροφές έχουμε επανάληψη των ίδιων καταστάσεων. Η αλήθεια είναι ότι φέτος δεν είχαμε απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Στο σχεδιασμό μπήκε αυτή η σημαντική παράμετρος, γιατί όντως η ζωή είναι αυτό που δεν αντικαθίσταται – παραμένει όμως το ζήτημα της προστασίας περιουσιών και του φυσικού περιβάλλοντος.
Η επανάληψη δικαιολογιών είναι επίσης ενοχλητική, «στρατηγός άνεμος» το 2007, μεγάλη ταχύτητα της φωτιάς το 2018, υψηλές θερμοκρασίες τώρα. Οι δικαιολογίες δεν αλλάζουν την ουσία, που είναι η αδυναμία αντιμετώπισης των πυρκαγιών από τον κρατικό μηχανισμό. Η καραμέλα των «συμφερόντων» που καίνε δήθεν τη χώρα μας αποτελεί φτηνό άλλοθι. Οι φωτιές δεν αλλάζουν, εδώ και χρόνια, το χαρακτηρισμό των δασικών εκτάσεων, ενώ οι δασικοί χάρτες, το κτηματολόγια και το δασολόγιο έχουν θέσει οριστικά τέλος στους περιβόητους… οικοπεδοφάγους. Οι θεωρίες συνωμοσίας και τα πρακτοριλίκια είναι ο φερετζές των άχρηστων. Το φετινό κοσκινάκι με τα «συμφέροντα» των ανεμογεννητριών αποτελεί άλλη μια επανάληψη των ανοησιών που διακινούνταν και παλιότερα, όπως ότι την Ηλεία την έκαψαν το 2007 για να κάνουν αυτοκινητόδρομο και επενδύσεις! Μην είδατε τους επενδυτές και τους δρόμους; Παραμύθια της Χαλιμάς, τα οποία ανακυκλώνονται και χρησιμοποιούνται ως άλλοθι συγκάλυψης των πραγματικών ευθυνών.
Τον άνεμο δεν μπορούμε να τον δαμάσουμε, ούτε την κλιματική αλλαγή και την αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη να αποτρέψουμε με έκδοση ψηφισμάτων και καταγγελιών. Εμπρηστές υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, παρότι οι περισσότερες φωτιές οφείλονται σε ατύχημα ή απροσεξία. Σε κάθε περίπτωση αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσαρμόσουμε την αντίδρασή μας στα νέα δεδομένα. Και αυτό είναι ζήτημα πολιτικής. Οι φωτιές γίνονται ανεξέλεγκτες πυρκαγιές όταν κάνει ζέστη και φυσά αέρας. Αυτό είναι το φυσιολογικό. Όταν βρέχει και έχει άπνοια η φωτιά σβήνει μόνη της ή δεν επεκτείνεται. Ένα σύστημα που σέβεται τον εαυτό του έχει σχέδιο αντίδρασης στις ακραίες συνθήκες, όχι σε συνθήκες κανονικότητας.
Με βάση λοιπόν την κλιματική αλλαγή που έχει συντελεστεί και πλέον δεν αλλάζει, με βάση τους δρόμους και τους οικισμούς που έχουμε, με βάση τα μέσα που διαθέτουμε, πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε. Η λύση αντιμετώπισης ενός προβλήματος καθορίζεται από τις παραμέτρους του, αν δεν υπήρχαν αυτές δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Να τελειώνει λοιπόν η μετατόπιση των ευθυνών και να δούμε την ουσία του προβλήματος. Οι πυρκαγιές καθίστανται καταστροφικές όταν ξεφύγουν από τον έλεγχο, και ξεφεύγουν από τον έλεγχο όταν υποτιμηθούν οι συνθήκες και η δυναμική τους. Όταν υπάρχει σωστή εκτίμηση υπάρχει και χρόνος αντίδρασης για να σωθούν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες. Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να ξεφεύγει μια πυρκαγιά από αναζωπύρωση, αυτό είναι ένδειξη κακού σχεδιασμού ή ανικανότητας.
Μετά το 2007 υποτίθεται ότι έχει υπάρξει καλύτερη οργάνωση και εξοπλισμός. Και συστήματα πρόληψης και συντονισμού αγοράστηκαν και περισσότερα μέσα κατάσβεσης έχουν αποκτηθεί και καλύτερα σχέδια έχουν εκπονηθεί. Στην αρχή κάθε περιόδου γίνονται πλέον συσκέψεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων όπου γίνεται αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης και εκπονείται σχέδιο αντίδρασης μεταξύ των ανθρώπων που την ώρα της κρίσης θα πάρουν αποφάσεις δύσκολες και κρίσιμες. Όλα αυτά όμως φαίνεται πως δεν αρκούν, γιατί υπάρχουν παράγοντες που δεν λαμβάνονται υπόψη και οδηγούν σε καταστροφές.
Είναι εξοργιστικός ο ισχυρισμός ότι όλα έγιναν καλά σε μια πυρκαγιά όταν έχουν καεί χιλιάδες στρέμματα, γιατί τώρα δεν κάηκαν άνθρωποι. Είναι προκλητικό, ταυτόχρονα, αυτοί που τους έτυχε «στραβή στη βάρδια τους» και μετρούσαν δεκάδες νεκρούς να κουνάνε τώρα το δάχτυλο. Χρειάζεται λιγότερη οίηση από όλες τις πλευρές, και μεγαλύτερη κατανόηση ότι το πρόβλημα δεν είναι η μικροκομματική μεταβίβαση ευθυνών. Οι πολίτες έχουν καταλάβει ότι για να σβήσουν οι φωτιές χρειάζεται μια ολοκληρωτικά διαφορετική πολιτική, τόσο στην πρόληψη όσο και στην κατάσβεση. Δεν φταίει μόνο ένας παράγοντας, αλλά το σύνολο των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και φορέων κεντρικής διοίκησης και αυτοδιοίκησης.
Το καλοκαίρι έχει ακόμα δρόμο, και σε περιοχές όπως η δική μας τα πράγματα παραμένουν δύσκολα. Ο παρατεταμένος καύσωνας έχει δημιουργήσει συνθήκες πάρα πολύ επικίνδυνες, μια σπίθα μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε ανεξέλεγκτη πυρκαγιά, ακόμα και σε καλλιεργούμενες εκτάσεις. Οι τοπικοί φορείς χρειάζεται να ανασκουμπωθούν και να δουν από την αρχή πώς και τι μπορούν να διορθώσουν.
Είναι δεδομένο ότι με το τέλος της φετινής περιπέτειας χρειάζεται μια σοβαρή αποτίμηση και στη συνέχεια βαθιές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε Δασαρχεία και Πυροσβεστική, αλλά και ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων σε τοπική αυτοδιοίκηση και κεντρική κυβέρνηση. Δεν αρκεί το 112, αλλά όπως αυτό έσωσε ζωές, με τον ίδιο τρόπο του χρόνου θα πρέπει να βρεθεί ο τρόπος να σβήνουν έγκαιρα και αποτελεσματικά οι πυρκαγιές. Και οι πυρκαγιές θα σβήνουν όταν θα υπάρχει υπηρεσιακός υπεύθυνος και υπόλογος για το πού πάνε τα αεροπλάνα και πώς διατάσσονται οι δυνάμεις, ο οποίος θα κρίνεται από το αποτέλεσμα και όχι από το αν φύσαγε ή είχε καύσωνα.
panagopg@gmail.com
