Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν επιστροφή στο πολιτικό σκηνικό που είχε δημιουργηθεί πριν από το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών. Μένουν τρεις εβδομάδες μέχρι τις εκλογές και ένα τυχαίο γεγονός μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα, ενώ και η προεκλογική στρατηγική των κομμάτων σίγουρα θα παίξει ρόλο στην τελική διαμόρφωση του αποτελέσματος. Με βάση τις δημοσκοπήσεις, υπάρχει ένα πολύ σημαντικό ποσοστό ανθρώπων που δεν έχουν αποφασίσει τι θα ψηφίσουν, αλλά και αν θα φτάσουν μέχρι την κάλπη. Η στάση αυτών των ανθρώπων θα διαμορφώσει το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα.
Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν βασικές τάσεις του εκλογικού σώματος. Οι προβλέψεις για τη σειρά των κομμάτων και τα βασικά μεγέθη κατά κανόνα επιβεβαιώνονται. Θα αποτελέσει τεράστια έκπληξη και σκάνδαλο μεγατόνων να διαψευστούν σε λίγες ημέρες όλες οι δημοσκοπικές εταιρείες της χώρας. Η αμφισβήτησή τους έχει να κάνει με το περιθώριο του στατιστικού λάθους, το οποίο αφήνει περιθώρια για πολιτικό παιχνίδι. Το «λάθος» μπορεί να είναι πραγματικό, αλλά μπορεί να υποκρύπτει και σκοπιμότητα. Κανένας δεν μπορεί να πείσει για το ένα ή το άλλο και όπως συνηθίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις οι θεωρίες συνωμοσίας πάντα κερδίζουν.
Στο περιθώριο του στατιστικού λάθους των δημοσκοπήσεων παίζεται όλο το παιχνίδι της προεκλογικής περιόδου. Άλλο μετεκλογικό σκηνικό διαμορφώνεται με το πρώτο κόμμα κάτω από 30%, το δεύτερο 2 μονάδες πίσω του, το τρίτο στο 14% και στη Βουλή άλλα 4 κόμματα με ποσοστά από 3 έως 7%. Οι δημοσκοπήσεις που βλέπουν τώρα το φως της δημοσιότητας θα παραμένουν εντός του πλαισίου της έγκυρης πρόβλεψης, αλλά θα υπάρχει ένα εντελώς διαφορετικό σκηνικό. Στο σημείο αυτό βρίσκεται η ουσία όλης της κριτικής κατά των δημοσκοπήσεων. Το ζήτημα δηλαδή είναι ο τρόπος που «διαβάζονται» οι δημοσκοπήσεις και τα συμπεράσματα που προκύπτουν μέσα από αυτές.
Οι δημοσκοπήσεις επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά μιας σημαντικής μερίδας ψηφοφόρων που βρίσκονται στη δεξαμενή των αναποφάσιστων και συνηθίζουν να πηγαίνουν με το νικητή. Το γιατί συμβαίνει αυτό έχει να κάνει με τον παλαιοκομματικό τρόπο οργάνωσης του κράτους, το οποίο χρησιμοποιείται ως λάφυρο από την εκάστοτε κυβέρνηση.
Το ζήτημα των δημοσκοπήσεων είναι μέρος του πολιτικού παιχνιδιού μιας και δεν χρησιμοποιούνται μόνο ως εργαλεία ανάγνωσης των τάσεων της κοινωνίας αλλά και ως στοιχείο εκλογικής στρατηγικής. Οι δημοσκοπήσεις παίζουν ταυτόχρονα κυρίαρχο ρόλο στην πολιτική επικοινωνία, όποιος τις αγνοεί με αφορισμούς και θεωρίες συνωμοσίας βρίσκει την απάντηση στην κάλπη. Η σωστή ανάγνωση των δημοσκοπήσεων καθορίζει το πλαίσιο της πολιτικής επικοινωνίας. Ο τρόπος ανάδειξης των ευρημάτων τους διαμορφώνει την πολική ατζέντα. Όποιος κομματικός μηχανισμός αξιοποιεί τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων επικρατεί εκλογικά.
Η πρόσφατη επίσκεψη Μητσοτάκη στην Καλαμάτα, για παράδειγμα, είχε ως κύριο στόχο την επιβεβαίωση της συμπόρευσης με Σαμαρά. Δεν αγάπησε ξαφνικά ο Μητσοτάκης τον Σαμαρά, ούτε ο δεύτερος που απουσίαζε επιδεικτικά από τις προηγούμενες επισκέψεις του Μητσοτάκη στη Μεσσηνία θυμήθηκε τώρα να τον πάει για… γουρνοπούλα στον «Θίασο». Η ανάγνωση των δημοσκοπήσεων έδειξε ότι η προσέγγιση των δύο θα ήταν ωφέλιμη εκλογικά και προφανώς μέσα από προσεγγίσεις και συμφωνίες εκτιμήθηκε ότι το κοινό συμφέρον όλων είναι να κάνουν ό,τι μπορούν για να βγει ξανά η Ν.Δ.
Τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων προσπαθούν να τα αξιοποιήσουν και τα άλλα κόμματα, χωρίς επιτυχία. Δεν έχουν όμως καταφέρει να επιβάλουν έναν συγκεκριμένο τρόπο ανάγνωσης των ευρημάτων. Το σημαντικότερο, δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τα στοιχεία τους για να προσδιορίσουν πολιτική ατζέντα, την οποία «ακούει» το εκλογικό σώμα των αναποφάσιστων. Στην πολιτική επικρατεί πάντα αυτός που καταφέρνει να βάζει την ατζέντα.
Η Ν.Δ. έχει καταφέρει να διαβάζονται οι δημοσκοπήσεις με έναν τρόπο που τη βολεύει, ενώ χρησιμοποιεί επικοινωνιακά τα ποιοτικά τους ευρήματα. Το πόσο είναι η διαφορά του πρώτου κόμματος από το δεύτερο έχει μικρότερη αξία από το πόσο απέχει το ποσοστό του πρώτου από την επίτευξη αυτοδυναμίας. Το να συζητάμε όμως το ένα και όχι το άλλο είναι επιτυχία. Όπως επιτυχία είναι να συζητάμε μια βδομάδα τώρα για τη συνάντηση Σαμαρά - Μητσοτάκη στην Καλαμάτα, ενώ ο Τσίπρας ήρθε μια Παρασκευή απόγευμα και ο απόηχος της επίσκεψής του δεν έφτασε ούτε μέχρι Σάββατο μεσημέρι. Για όσους γνωρίζουν τα βασικά στην πολιτική επικοινωνία καταλαβαίνουν έτσι αυτό που δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, οι οποίες λειτουργούν τελικά ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες.
panagopg@gmail.com
