Αντί Ύμνων, μένει μόνον η ευκαιρία ενός θρήνου για την συντριβή και αποσύνθεση του μεσαίου χώρου.

Υπάρχει μια αδικία στην Ιστορία. Γράφτη­καν ύμνοι -κατά παραγγελίαν ή αυθόρ­μητοι- για τις ελίτ όλων των κοινωνικών σχηματισμών τής Ιστορίας. Γράφτηκαν λαϊκά έπη και για τους παρίες των κοινωνικών πυραμί­δων. Αλλά σχεδόν τίποτα, τίποτα για τις μεσαίες τάξεις. Δεν λέω, ενδεχομένως μπορεί να εκλη­φθούν ως έπος του μικρομεσαίου όλα τα ακα­λαίσθητα γλειψίματα, όλες οι άτσαλες κολακείες που έχουν εκστομίσει οι ψηφοθήρες τού δυτι­κού κόσμου τα τελευταία χρόνια για την πολιτική ισχύ τού μεσαίου χώρου. Αλλά στο ευαίσθητο πεδίο τής τέχνης δεν θυμάμαι τίποτε άλλο εκτός από αποκρουστικές ψυχογραφίες ασπόνδυλων μικρομεσαίων που διαγκωνίζονται για μια θέση στην οικονομική ελίτ και συντρίβονται τελικά στην ατελέσφορη προσπάθεια τους.

Α, ναι. Τώρα θυμήθηκα. Υπάρχει κι εκείνη η άνευ ανταπόκρισης στιχουργική έκκληση του «Λογό», τη δεκαετία του ’70, αν θυμάμαι καλά: «Γράψε κάτι που να πιάνει τη μεσαία τάξη, Γιάννη...» Εξ όσων θυμάμαι δεν γράφτηκε τελικά κάτι σχετικό. Ούτε από τον «Λογό». Υπάρχουν επίσης «Τα Μικροαστικά» του Κηλαηδόνη, σε στίχους του Νεγρεπόντη, βγαλμένα το 1973, ωδή στην πανελλήνια μικροαστική σιωπή για τη δικτατορία («ησυχία, τάξις και ασφάλεια»), αλλά κι αυτά δεν το έπος μιας τάξης που διεκ­δικεί την ηγεμονία στην πολιτική.

Ο Τζον Λένον, μας παρέδωσε στη δεκαετία του ‘70 τον τελευταίο ύμνο για τον «ήρωα της εργατικής τάξης». Για τους ήρωες της αστικής τάξης υπάρχει επίσης ένα πλήθος καλαίσθητων «αγιογραφιών»- σχοινοτενείς βιογραφίες και αυ­τοβιογραφίες, πληρωμένες ή όχι, πορτρέτα δια χειρός μεγάλων ζωγράφων, ανδριάντες, ιδρύμα­τα με τ’ όνομα τους, κτίρια που υπενθυμίζουν την ανθρωπιστική τους ή φιλότεχνη δράση τους. Αλλά, για τον ήρωα της μεσαίας τάξης, όσο κι αν στύβω το μυαλό μου, δεν μπορώ να θυμηθώ ένα τρυφερό τραγούδι, μια λογοτεχνική ματιά συμπάθειας, ένα μνημείο δημόσιας αναγνώρι­σης της προσφοράς του.

Τα κόμματα εξουσίας που οφείλουν τις εκλο­γικές τους επιτυχίες, ιδιαίτερα της τελευταίας δεκαετίας, εδώ, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, στην κολακεία προς το κοινωνικό συνονθύλευμα που αποκαλούν μεσαίο χώρο, έχουν υποχρέωση να αποκαταστήσουν αυτή την ιστορική αδικία. Ιδιαίτερα τώρα, που το είδος τελεί υπό εξαφά­νιση. 

Αναγνωρίζω, βεβαίως, τη δυσκολία τού πράγ­ματος. Ο ήρωας της μεσαίας τάξης βρίσκεται σε μια αέναη σχιζοφρένεια. Τα βράδια κοιμά­ται με το όνειρο της οικονομικής μεγέθυνσης. Στον βαθύ του ύπνο βλέπει τον εφιάλτη της φορολογικής δήλωσης. Και το πρωί ξυπνάει με την φρίκη των φουσκωμένων λογαριασμών από τις πιστωτικές κάρτες του που τον απειλούν με προλετα­ριοποίηση. Δεν υπάρχει τίποτε το ηρω­ικό σ’ αυτές τις τρεις διαστάσεις του.

Συμβαίνει εδώ, συμβαίνει στη μεγαλύτερη (προς το παρόν) οικονομία τού κόσμου, την αμερικανική, συμβαίνει στις ευρωπαϊκές οικονο­μίες, συμβαίνει στις χώρες που πλήττονται από διατροφικές κρίσεις, συμβαίνει στις χώρες τής αλματικής ανάπτυξης που παράγουν νεόπλου­τους και νεόπτωχους, συμβαίνει σχεδόν παντού και μ’ έναν θαυμαστό συγχρονισμό. Όπως κι αν αποφασίσουμε ν’ αποκαλέσουμε την κρίση που μαστίζει το οικονομικό μας σύμπαν -πετρελα­ϊκή, χρηματοπιστωτική, κρίση ρευστότητας, κρίση τροφίμων, κρίση προσφοράς ή ζήτησης, κρίση ακρίβειας, κρίση κυκλική ή του επιχειρη­ματικού κύκλου, ύφεση ή επιβράδυνση – είναι βέβαιο ότι διαλύει το κοινωνικό εκτόπλασμα στο οποίο, πρωτίστως, στηρίχθηκε εκλογικά ο νεοφιλελευθερισμός. Στη σοσιαλδημοκρατική ή στην αμιγώς δεξιά εκδοχή του.

Ο κοινωνικός χυλός που βαπτίστηκε μεσαίος χώ­ρος, που απέκτησε συνοχή και εικονική ταξική υπό­σταση στο πεδίο της απελευθέρωσης των αγορών, τώρα αποσυντίθεται. Ένα μικρό του μέρος έχει την τύχη να πάρει μέρος στο πάρτι της κερδοσκοπίας και τελικά να αποκτήσει το εισοδηματικό εισιτή­ριο για την είσοδο στο κλαμπ τής οικονομικής ελίτ. Μικρό, πολύ μικρό. Οι υπόλοιποι τρώνε πόρτα. Τα ονόματα τους εγγράφονται πλέον στο libra d’ oro των επισφαλών δανειοληπτών. Οι τράπεζες στα­ματούν να τους κλείνουν πονηρά το μάτι, φορούν το παγωμένο τους χαμόγελο και, όταν έλθει η ώρα, βγάζουν στο σφυρί τα πολύτιμα αποκτήματα της επίπλαστης ευημερίας. 

Οι κυβερνήσεις σταματούν να τους χαμογελούν με νόημα. Φοροαπαλλαγές, τέλος. Το μικρό απο­ταμιευτικό τους πλεόνασμα, από μαύρες, γκρίζες ή ολόλευκες δραστηριότητες, αξίζει πια μόνο ως φορολογητέα ύλη. Οι επιδοτήσεις; Αν πρόκειται το κράτος να νοθεύσει τον ιερό, ελεύθερο αντα­γωνισμό, δεν θα το κάνει για τους loser μικρομεσαίους. Θα το κάνει μόνο για τους «εθνικούς πρωταθλητές» και τους «εθνικούς προμηθευτές».

Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν το έχουν οι ίδιοι οι αφανείς ήρωες του μεσαίου χώρου, οι οποίοι στο κάτω-κάτω θα βρουν τρό­πους να διοχετεύσουν τον θυμό τους μαζί μετά συνήθη θύματα του καπιταλισμού-καζίνο που πνέει τα λοίσθια. Το μεγαλύτερο πρόβλημα το ... έχουν οι κατασκευαστές τού «μεσαίου μύθου» που αποτέλεσε το προσφιλές ιδεολογικό καταφύγιο των περισσότερων κομμάτων εξουσίας στη Γηραιά Ευρώπη και όχι μόνο. Η πολλά υπο­σχόμενη εκλογική πελατεία τού μεσαίου χώρου εξαντλήθηκε, κουράστηκε να περιμένει τη χρυ­σή ευκαιρία, δέχεται πια μόνο ξεγυρισμένα χα­στούκια, υποβαθμίζεται εισοδηματικά, αποσυ­ντίθεται κοινωνικά. Και, πολιτικά, γίνεται πλέον επικίνδυνη.

* Ο Βαγγέλης Πάλλας είναι δημοσιογράφος, Freelancer. Διαπιστευμένος στην Ε.Ε. - Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και βραβευμένος για άρθρα του από την Ε.Ε.

Pallas.eu@gmail.com

Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/stiles-sxolia/epistoles/item/46518-evrwpi-twn-perioxwn