Βεβαίως ο καιρός αμέσως μετά ζεσταίνει, αλλά με την ευκαιρία, μια αναδρομή στην ιστορία και πάμε πίσω στο 1931, όταν χιονίζει “σκληρά” στις 28 Μαρτίου και η “Βραδυνή” (29/3/1931) αναλαμβάνει να εξηγήσει με τη χρήση μετεωρολογικού χάρτη τι είχε συμβεί. Εποχή “πρωτόγονη” για μια επιστήμη που και σήμερα πέφτει πολλές φορές έξω, και η περιγραφή από την επίσκεψη στο Αστεροσκοπείο, χαρακτηριστική για την εποχή:
«Τι λέει ο πίνακας αυτός; Δεν είνε σανσκριτικά, ούτε καβαλλιστικά. Προσέξατε. Και για να το πούμε όπως οι πλανώδιοι ιμπρεσάριοι των περιέργων της οδού Αθηνάς: “εδώ κύριοι βλέπετε”: Μιαν περιοχήν περικλειομένην σε καμπύλες. Γράφει “αντικυκλών”. Περιλαμβάνει ένα μέρος από την Γιουγκοσλαβία, από την Αυστρία, την Τσεχοσλοβακία, την Γερμανία. Τι τρέχει τώρα μέσα εις τον, ας τον πούμε έτσι, κύκλον αυτόν του αντικυκλώνος; Οχι και σπουδαία πράγματα για βόρεια κλίματα. Βρέχει, χιονίζει, φυσάει βορηάς, κάνει κρύο. Ας ρίψωμε τώρα και μια ματιά προς τα νοτιοανατολικά, προς τα δικά μας μέρη. Βλέπουμε μια άλλη γραμμή, στις άκρες της οποίας σημειώνεται ο αριθμός 760 (ας μην εξετάσωμεν τι σημαίνει). Τι τρέχει τώρα μέσα εις τον κύκλον αυτόν, που περιλαμβάνει τα νοτιώτερα του Αίμου, τη Μικρασία, τη Συρία, ένα μέρος από την Αφρική; Στο μεγάλο αυτό κύκλο υπήρχαν χαμηλαί ατμοσφαιρικαί πιέσεις, υπήρχε θερμότερος καιρός. Ο καιρός αυτός εγίνετο τόσον θερμότερος όσον πλησιάζαμε προς τας ακτάς του Αίμου. Αυτό σημειώνεται άλλωστε σ’ ένα άλλο κύκλο που γράφει μέσα “ύφεσις”. Από τη μια μεριά λοιπόν αντικυκλών, από την άλλην ύφεσις. Ο αντικυκλών, τα ψυχρά δηλαδή ρεύματα αέρος, αρχίζουν να τραβούν προς τα μέρη όπου υπάρχουν θερμά ρεύματα αέρος. Εις το σημείον όπου θα τα συναντήσουν, ο καθένας το καταλαβαίνει, θα προκαλέσουν ψύξιν της ατμόσφαιρας και μεταβολήν του καιρού. Αυτό έγινε και στην Ελλάδα. Εψύγη η ατμόσφαιρα, έρριξε χιόνι και η Αθήνα μας μετεφέρθη στη Σιβηρία χωρίς να το καταλάβουμε».
Ομως ο καιρός προκαλεί τρομακτικές ζημιές καθώς πέφτει πάγος και καταστρέφει τη σταφιδοπαραγωγή. Ενα από τα πρώτα δημοσιεύματα είναι χαρακτηριστικό: «Είναι αδύνατον να φαντασθή κανείς το μέγεθος των προξενηθεισών ζημιών εις τας σταφιδαμπέλους του νομού. Υπολογίζεται όμως εκ των ληφθέντων εις την Νομαρχίαν τηλεγραφημάτων ότι αι ζημίαι υπερβαίνουν τα 90% και 75%. Ούτω κατά τας επισήμους πληροφορίας μας κατεστράφησαν πλήρως αι σταφιδοκαλλιέργεια των Κοινοτήτων Δωρίου, Κλεισούρας, Πηδήματος, Χωματάδας, Αγριλιάς, Βαλύρας, Αμμου, Στρέφι, Σιάμου, Λυκοτράφου, Λαμπαίνης, Κρεμμυδίων, Αιθαίας, Νερομύλου, Φίλια, Κωνσταντίνων, Τσουκαλέικων, Πολίχνης, Εύας, Χατζή, Σολακίου, Καλαμαρά, Στενυκλάρου, Θουρίας, Ανεμομύλου, Σκάλας και Λουτρού. Επίσης οπωσδήποτε σοβαράς καταστροφάς υπέστησαν και αι σταφιδάμπελοι των Κοινοτήτων Μερόπης, Γαργαλιάνων, Ζαχάρως, Ρωμυρίου, Χανδρινού, Ανθούσης, Γκρούστεσι, Οιχαλίας, Καλοχωρίου, Διοδίων, Μηλιώτη, Αριοχωρίου, Βρωμοβρύσεως, Παπαφλέσσα, Μελιγαλά, Αρφαρών, Αριος, Πλατύ, Διαβολιτσίου, Καλλιθέας, Μαυρομματίου (Ιθώμης), Κατσαρού, Μαντζαρίου, Μάλτας, Φίλια, Ανδρούσης, Ελληνοκκλησιάς, Μαγγανιακού, Τρικόρφου, Κυνηγού (Αριστομένους), Σωληναρίου και Ψάρι [...] Κατά τας ιδιαιτέρας πληροφορίας μας τας οποίας συλλέξαμε εξ επισήμων τηλεγραφημάτων και εκ συνομιλιών μας μετά σταφιδοπαραγωγών ελθόντων ενταύθα χθες το εσπέρας, αι προξενηθείσαι κατά επαρχίας ζημίαι έχουν ως εξής: Επαρχία Καλαμών 75%, επαρχία Μεσσήνης 85%, επαρχία Πυλίας 75%, επαρχία Ολυμπίας 95%, επαρχία Τριφυλίας 80-95%» (“Σημαία” 29/3/1931). Αμέσως οργανώνονται συλλαλητήρια για αποζημιώσεις σε Μεσσήνη, Μελιγαλά, Ζευγολατιό, Αρι, Διαβολίτσι, ακολουθούν πολλά ακόμη τόσο στη Μεσσηνία όσο και στην Ηλεία, οι σταφιδοπαραγωγοί σε απελπισία πληρώνονται με... υποσχέσεις.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες αποφασίζεται η οργάνωση συλλαλητηρίου στην Καλαμάτα, η διεξαγωγή του οποίου απαγορεύεται και έρχονται μόνον επιτροπές, αλλά η πόλη στρατοκρατείται: «Προχθές καθ' όλην την ημέραν η πόλις μας παρουσίασε όψιν περιοχής εν πολέμω καταστάσει ευρισκομένης. Αστυνομικοί και στρατιώται με πλήρη οπλισμόν και άλλοι μεμονωμένοι εις ωρισμένας τοποθεσίας και άλλοι να φρουρούν την πόλιν η οποία εις την φαντασίαν ωρισμένων ενυπνιαζομένων, ηπειλείτο υπό ενόπλου καθόδου των παγετόπληκτων Μεσσηνίων. Συσκέψεις των αρμοδίων αρχών έλαβον χώραν το εσπέρας του παρελθόντος Σαββάτου και ελήφθησαν αποφάσεις όπως τεθούν εις ενέργειαν και οπλοπολυβόλα. Και πράγματι από βαθείας πρωίας της Κυριακής όλον το ενταύθα Σύνταγμα και η δύναμις της Χωροφυλακής είχον κινητοποιηθή και λάβη τας καταλλήλους θέσεις προς αποτελεσματικήν αντιμετώπισιν κατά του... απουσιάζοντος και ανυπάρκτου εχθρού. Το πεδίον των ασκήσεων είχε φρουρηθή εκτάκτως υπό διπλοσκοπών οι οποίοι απηγόρευον εις πάντα ιδιώτην να διέλθη εκείθεν. Επίσης υπό μεγάλης δυνάμεως ανδρών χωροφυλακής και του στρατού εφρουρούντο αι γέφυραι του Νέδοντος και όλα τα επίκαιρα σημεία απ όπου θα ηδύνατο να εισβάλη ο... καθ' υπόθεσιν εχθρός. Αφ' ετέρου περίπολοι πάμπολλοι διέτρεχον την πόλιν, τας πλατείας και τας οδούς, παρόδους, συνοικίας. Τα έκτακτα αυτά μέτρα, ως και ανωτέρω γράφομεν, ελήφθησαν διότι ελέχθη ότι θα εισέβαλλον εις τας Καλάμας οι παγετόπληκτοι Μεσσήνιοι, ενόπλως μάλιστα. Αλλ' οι τελευταίοι αυτοί μολονότι διερχόμενοι μιαν περίοδον κρίσιμον, ζώντες ημέρας τρομεράς, κυριολεκτικώς λιμοκτονούντες, ουδέ καν εσκέφθησαν παρόμοιον διάβημα απλούστατα διότι δεν υπάρχει ο εχθρός των εις τας Καλάμας [...] Αυτή είναι η πραγματική κατάστασις εν Μεσσηνία την οποίαν ωρισμένοι, αρεσκόμενοι να ονειρεύονται κινήματα και ανατροπάς, επιχείρησαν να παρουσιάσουν εξωφρενικήν. Το λυπηρόν απ' όλην αυτήν την υπόθεσιν είναι το γεγονός ότι από τας ψευδολογίας και τα αποκυήματα της φαντασίας των ανθρώπων αυτών παρεσύρθησαν πρώται αι στρατιωτικαί αρχαί της πόλεως» (“Θάρρος” 21//4/1931).
Πέρασαν μήνες και μήνες, συγκροτήθηκαν επιτροπές επί επιτροπών, έγιναν μεγάλες περικοπές στις εκτιμήσεις των ζημιών, αλλά αποζημιώσεις δεν έρχονταν. Και τον Οκτώβριο γίνεται ίσως το μεγαλύτερο συλλαλητήριο που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στη Μεσσηνία: «Χθες την πρωίαν συνεκροτήθη το παμμεσσηνιακόν συλλαλητήριον των παγετοπλήκτων. Από των πρώτων πρωινών ωρών η πόλις των Καλαμών παρουσίαζεν όψιν πολιορκουμένης από το στρατό πόλεως. Τα καταστήματα, αι Τράπεζαι και ιδιαιτέρως το Ταχυδρομείον εφρουρούντο υπό μεγάλου αριθμού χωροφυλάκων. Εις όλα τα σημεία της πόλεως είχον τοποθετηθή χωροφύλακες. Πυκναί εξ άλλου περίπολοι στρατού διέτρεχον την πόλιν. Η υπόλοιπος δύναμις του ενταύθα συντάγματος είχε κατανεμηθή από του τόπου όπου θα συνεκροτείτο το συλλαλητήριον μέχρι του χωρίου Ασπρόχωμα του οποίου ο σταθμός είχεν ορισθή ως τόπος συγκεντρώσεως των σταφιδοπαραγωγών. Από της 7ης πρωινής ήρχισαν να καταφθάνουν αι πρώται ομάδες των σταφιδοπαραγωγών με μαύρας σημαίας. Με ολίγον ο χώρος του σταθμού είχε μεταβληθεί εις πραγματικόν στρατόπεδον. Ολόκληραι κωμοπόλεις είχον ερημωθεί. Οι κάτοικοι συνοδευόμενοι από τς γυναίκας και τα παιδιά των είχον εγκαταλείψει τας οικίας των και εβάδισαν προς το Ασπρόχωμα. Χιλιάδες χωρικών εξεκίνησαν από του μεσονυκτίου του Σαββάτου και πεζοπορούντες δι' όλης της νυκτός κατέφθασαν εις Ασπρόχωμα. Μετά δύο ώρας το χωρίον Ασπρόχωμα έδιδε την εικόνα αληθούς ανθρωποθαλάσσης. Και εν τω μεταξύ δεν έπαυσαν να προστίθενται και νέαι ομάδες χωρικών, αι οποία ηνούντο με τας άλλας. Την 9.30 διακρίνονται προς την οδόν Μεσσήνης σύννεφα σκόνης. Ησαν τριακόσιοι και πλέον έφιπποι αγρόται της Πυλίας με επί κεφαλής τον κ. Λούλην Τσικλητήραν. Τα αστυνομικά όργανα κατόπιν οδηγιών των αξιωματικών παρέμενον μακράν και δεν επενέβαινον εις τας εκδηλώσεις των σταφιδοπαραγωγών και συκοπαραγωγών. Οι συγκεντρωθέντες συνετάχθησαν κατά τετράδας και προπορευομένης της οργανωτικής επιτροπής εξεκίνησαν διά τας Καλάμας. Οι πλείστοι έφερον μαύρας σημαίας, επί των οποίων υπήρχον αι επιγραφαί “Πεινάμε-πεινάμε”, “Ζήτω το Αγροτικόν Κόμμα” κλπ.
Ηκολούθουν οι τριακόσιοι έφιπποι φέροντες επίσης μαύρας σημαίας. Τα γυναικόπαιδα διετάχθησαν παρά των ιδίων χωρικών να μην ακολουθήσουν. Αι πρώται τετράδες των σταφιδοπαραγωγών είχον ήδη φθάσει εις τας Καλάμας, ενώ ακόμη δεν είχον εκκινήσει από Ασπρόχωμα, απέχον μιαν ώραν των Καλαμών, χιλιάδες χωρικών. Εν τω μεταξύ η πόλις των Καλαμών είχεν και αυτή τον συναγερμόν της. Χιλιάδες άνθρωποι πάσης τάξεως, έμποροι, επαγγελματίαι και εργάται είχον συρρεύσει και παραταχθέντες ένθεν και ένθεν στης οδού Ασπρόχωμα-Καλαμών υπεδέχοντο με ζητωκραυγάς και συγκινητικάς εκδηλώσεις τους σκλάβους της γης» (“Θάρρος” 12/10/1931).
Η συγκέντρωση στην πόλη είχε απαγορευτεί και επιτράπηκε να γίνει στο γήπεδο του “Απόλλωνα” (σημερινό Δημαρχείο) και στη συνέχεια έγινε πορεία στη Νομαρχία η οποία κατά τις περιγραφές, όταν οι πρώτοι έφθαναν στην Αριστομένους, η “ουρά” βρισκόταν ακόμη στο γήπεδο. Οι “καρατομημένες” αποζημιώσεις άρχισαν να δίνονται στο τέλος του χρόνου. Ηταν μια από τις χειρότερες χρονιές για τη Μεσσηνία και τους ανθρώπους της...
