Μία εργατική εξέγερση είναι πάντα “ενοχλητική” για την καθεστωτική σκέψη, καθώς μπορεί να λειτουργήσει “αφυπνιστικά” σε εποχές που τα κοινωνικά προβλήματα συσσωρεύονται εκρηκτικά. Από την άλλη πλευρά, το συνδικαλιστικό κίνημα περιορίζεται σε τυπική επανάληψη αναφορών στα γεγονότα και σε μια “βόλτα” μέχρι του σημείου που έχει στηθεί το μνημείο των πεσόντων. Ετσι με την πάροδο του χρόνου η μνήμη αδυνατίζει, οι άνθρωποι που “άκουσαν” για το μακελειό από εκείνους που το έζησαν φεύγουν και η ανάγκη της “υπενθύμισης” γίνεται όλο και περισσότερο έντονη.
Με τον κόσμο να συγκλονίζεται από τις κοινωνικές συγκρούσεις και την τοπική οικονομία σε βαθιά κρίση, από τις αρχές του 1933 άρχισε απεργία των λιμενεργατών που ζητούσαν να μη λειτουργήσει το σιλό των κυλινδρόμυλων «Ευαγγελίστρια», για να μη μείνουν χωρίς δουλειά ή να αποζημιωθούν αυτοί που θα απολυθούν. Στις 26 Απριλίου 1934 γίνεται σύσκεψη με την παρουσία εκπροσώπου του υπουργείου Εργασίας, στην οποία συζητείται ένα σχέδιο μείωσης των λιμενεργατών, από 340 άτομα σε περίπου 140, με την ίδρυση ταμείου σύνταξης για εκείνους που ήταν μεγαλύτεροι των 40 χρόνων και θα αποχωρούσαν. Σημειώνεται σοβαρή διαφωνία για το ποσό αποζημίωσης που ζητούσαν οι λιμενεργάτες αναδρομικά από το 1928, λόγω λειτουργίας του σιλό.
Οι ημέρες περνούν και φθάνουμε στις 8 Μαΐου, όταν η Παραλία νεκρώνει από την απεργία που έχει κηρυχθεί από τους εργάτες του λιμανιού και στην οποία συμμετέχουν οι επαγγελματίες κλείνοντας τα καταστήματα.
Τα γεγονότα της 9ης Μαΐου περιγράφει η αθηναϊκή εφημερίδα «Ανεξάρτητος» σε ανταπόκριση από την Καλαμάτα που δημοσιεύεται στο φύλλο της 10ης Μαΐου: «Η χθεσινή ημέρα ανέτειλε υπό το καθεστώς αυτό της απίστευτης στρατοκρατίας και τρομοκρατίας, διά να βαφή με το αίμα αθώων εργατών, βληθέντων δολίως και ατίμως υπό των ατυχών στρατιωτών οι οποίοι διετάχθησαν να ρίψουν στο ψαχνό!
Αυτήν την όψιν παρουσίαζον αι Καλάμαι, όψιν πόλεως τελούσης εις κατάστασιν πραγματικής επαναστάσεως, με τους λιμενεργάτας και μυλεργάτας από το ένα μέρος εις απεργίαν ευνοουμένην από ολόκληρον τον λαόν, και από το άλλο μέρος τον στρατόν και την χωροφυλακήν επιτιθεμένην και τρομοκρατούσαν...
...Η πρώτη αιματηρά συμπλοκή εγένετο την 9ην πρωινήν. Κατ’ εκείνην την ώραν πολυάριθμος ομάς απεργών λιμενεργατών επεχείρησεν έφοδον εις τον λιμένα διά να παρεμποδίση την λειτουργίαν του απορροφητικού μηχανήματος, το οποίον είχε τεθεί εις κίνησιν. Συγχρόνως τμήμα της ομάδος αυτής επέβη λέμβου και επροχώρησεν προς το ατμόπλοιον "Λίμνη" προς τον αυτόν σκοπόν.
Τότε ο στρατός, κατόπιν διαταγής των ανωτέρων του, ήρχισε να βάλλη πυρά ομαδόν. Εναντίον της λέμβου και των εις τον λιμένα εργατών εχρησιμοποιήθη και οπλοπολυβόλον. Η συμπλοκή σκληρά και πεισματώδης, διήρκεσε περί τα 20’ της ώρας με αποτελέσματα απεριγράπτως τραγικά. Εκ των εργατών εφονεύθησαν πέντε και ετραυματίσθησαν δέκα... ο αριθμός των ριφθέντων πυροβολισμών δι’ όπλων και οπλοπολυβόλου είναι αδύνατον να καθορισθή...
...Ευθύς ως κατέπαυσαν οι πρώτοι πυροβολισμοί, οι εργάται εν εξάλλω καταστάσει παρέλαβον τα πτώματα των φονευθέντων συναδέλφων των και ήρχισαν να τα περιφέρουν ανά τας οδούς της Παραλίας και τας κεντρικάς πλατείας, κραυγάζοντες και καταρώμενοι τους δολοφόνους... αι γυναίκαι των εργατών αγνοούσαι τα ονόματα των θυμάτων έσπευδον εν αλλοφροσύνη πλησίον των νεκρών...
…Οι ζωηρότεροι των απεργών συνεννοηθέντες με άλλους εργάτας και πολίτας, αντί να πτοηθούν από τα ενταθέντα νέα έκτακτα στρατιωτικά μέτρα εγένοντο μαχητικώτεροι και ήρχοντο εις νέαν σύγκρουσιν περί την 10.30 εξ ίσου αιματηράν με την πρώτην, τα αποτελέσματα της οποίας ήσαν και πάλιν να αφήσουν επί του πεδίου της μάχης δύο νεκρούς και τρεις σοβαρώς τραυματισμένους.
...Οι εργάται έχοντες δύο πτώματα φονευθέντων, ανεχώρησαν εκ της Παραλίας και διά της οδού Αριστομένους ανήρχοντο προς την πόλιν. Καθ’ οδόν ελιθοβόλησαν την Τράπεζαν Αθηνών και κατόπιν ομάς εξ αυτών ανελθούσα εις την οικίαν του κυριωτέρου μετόχου του Κυλινδρόμυλου, κ. Πάστρα, έθραυσε τα εν αυτή έπιπλα και παν ό,τι ευρίσκετο εντός. Εν συνεχεία εσταμάτησαν ένα τραμ, του οποίου έσπασαν με ξύλα τα τζάμια. Επετέθησαν και κατά του ανθυπολοχαγού κ. Παναγιωτάκου και της φρουράς που ήτο επικεφαλής, τραυματίσαντες τινάς εξ αυτών. Κατόπιν τεράστια διαδήλωσις από εργάτας και πολίτας σχηματισθείσα μετά την δεύτερη συμπλοκή επεχείρησε να περιέλθη τας οδούς αλλά ημποδίσθη και διελύθη παρ’ εφίππου χωροφυλακής και στρατού. Μεταξύ των νεκρών της 10.30 π.μ. συγκαταλέγεται και μία γυναίκα φονευθείσα εντός του περιπτέρου του συζύγου της ονομαζομένου Γ. Γκριζέπη... Λέγεται ότι εις λοχίας και δύο στρατιώται έρριψαν τα όπλα αρνηθέντες να πυροβολήσουν.
Αι αλλεπάλληλαι συμπλοκαί έληξαν περί την 12.30. Από της 1 μ.μ. ήρχισε να επικρατεί σχετική ησυχία χωρίς να σταματήση η έξαψις...
Εν τω μεταξύ τα πτώματα παρέμειναν εκτεθειμένα εις τους δρόμους, απηγορεύθη δε να παραληφθούν...».
Και ο ανταποκριτής συνεχίζει:
«Ο λαός έχει ταχθή εις το πλευρόν των απεργών, τα αιτήματα των οποίων αναγνωρίζει ως δίκαια. Οι επαγγελματίες της Παραλίας από της Τρίτης το απόγευμα έκλεισαν τα καταστήματα εις ένδειξιν αλληλεγγύης. Επίσης σήμερον Τετάρτην ο Δικηγορικός Σύλλογος κυκλοφόρησε 2.000 προκηρύξεις, διά των οποίων καταγγέλλει τας στρατιωτικάς αρχάς ως υπαιτίους των σκηνών.
Ο Εισαγγελεύς των Πρωτοδικών καλέσας παρ’ αυτώ τον διοικητήν του Συντάγματος Καλαμών, συνταγματάρχην Α. Παναγόπουλον, του έκαμε δριμείας παρατηρήσεις...
...Προς κατευνασμόν των πνευμάτων, διετάχθη η απομάκρυνσις του σιτοφορτίου ανασταλείσης της λειτουργίας του σιλό... ενώ ο Φρούραρχος Καλαμών εζήτησε στρατιωτικάς ενισχύσεις από τας φρουράς Ναυπλίου και Τριπόλεως.
...Εις το υπουργείον των Στρατιωτικών ελήφθη τηλεγράφημα του συνταγματάρχου Καλαμών Παναγοπούλου. Εις αυτό αναφέρει ότι, επειδή η χωροφυλακή δεν διέθετεν επαρκή δύναμιν διά την τήρησιν της τάξεως εν Καλάμαις, διετέθη προς ενίσχυσιν δύναμις 120 ανδρών εξ ων οι 30 ήσαν παλαιοί στρατιώται και οι 90 νεοσύλλεκτοι. Το τηλεγράφημα προσθέτει ότι ο επικεφαλής της στρατιωτικής δυνάμεως ανθυπασπιστής Παπαδόπουλος ετραυματίσθη διά λίθου εις την κεφαλήν...».
Στον τόπο των συγκρούσεων σκοτώθηκαν οι λιμενεργάτες Αντώνης Μαραγκουδάκης, Ανδρέας Σπάλας, Παναγιώτης Μπλίκος, Γιάννης Κολιτσιδάκης και Βασίλης Γιαρετσινός. Τραυματίστηκε βαριά και υπέκυψε αργότερα ο Βασίλης Καπετανέας.
Τραυματίστηκαν οι Δ. Καρβέλας, Ανδρέας Πετρόπουλος, Αναστάσιος Μπάμπος, Σταύρος Πολίτης, Θανάσης Ελιάς, Μιλτιάδης Μπαμπούκας, Αναστάσιος Γιαννιτζόγλου, Λούλα Μπασούρου, Θανάσης Γαϊτάνος, Ιωάννης Σαρακηνός, Μιχάλης Φουρίδης, Μαρία Κριτσέπη, Γιάννης Γαμπαρόλης.
Η εφημερίδα «Θάρρος» επιτίθεται σκληρά κατά των υπευθύνων και αποτυπώνει την αίσθηση στην κοινή γνώμη της πόλης: «Μετά τον πρώτον συγκλονισμόν εκ των προχθεσινών κανιβαλισμών της Παραλίας η κοινή γνώμη δοκιμάζει ήδη την μεγαλυτέραν κατάπληξιν. Οι δήμιοι του άοπλου λαού, που αιματοκύλισαν την πόλιν και έβαψαν τους δρόμους της με το τιμημένο αίμα του πολυπαθούς εργατικού και προσφυγικού στοιχείου, σε αποστολή του "ηθικού ρυθμού" δεν δεικνύουν ούτε αισθήματα εντροπής ούτε καν συναισθήσεως. Και με κυνισμόν που υπερβαίνει τα τολμηρότερα όρια διακηρύσσουν με εντατικά έργα και με αναίσχυντους λόγους ότι κατόρθωσαν να επιβάλουν την τάξιν. Και είναι ήσυχοι δι’ αυτό. Είναι ήσυχοι διότι πιστεύουν πιθανώς ότι η εργατική μάζα κατόπιν του αιματηρού μαθήματος δεν θα τολμήση πλέον να ενοχλήση τας υψηλάς των προσωπικότητας και να παρέχη πράγματα εις τας εξοχότητάς των. Αλλά λοιπόν η τραγωδία ετελείωσεν εκεί; Το ζήτημα συνεκαλύφθη μετά τας αρειμανίους περιπόλους που εξαπέλυσαν εις τους δρόμους και με τα μυδραλιοβόλα που έστησαν εις τα πλουτοκρατικά προπύργιά των; Τίνος λοιπόν είναι αι ευθύναι; Ποιος είναι ο υπαίτιος του τερατώδους αιματοκυλίσματος της Παραλίας;».
Κανένας από εκείνους που είχαν την ευθύνη της δολοφονικής επίθεσης εναντίον άοπλων εργατών, δεν τιμωρήθηκε. Αντίθετα το δικαστήριο τον Ιανουάριο του 1935 καταδίκασε το Χρ. Νιάρχο (34 χρονών λιμενεργάτη από του Μπάλα - Ταξικά Συνδικάτα) σε φυλάκιση 18 μηνών και 2 χρόνια εξορία στον Αγιο Ευστράτιο, τον Στάθη Σταθάκο (από την Καλαμάτα - Εργατικό Κέντρο) σε φυλάκιση 10 μηνών και τους Π. Αντώνακα (λιμενεργάτη από την Καλαμάτα - Ταξικά Συνδικάτα) και Γ. Ξενάκη (34 χρονών τσαγκάρη από του Μίλα - Ταξικά Συνδικάτα) σε φυλάκιση 7 μηνών. Ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης ταγματάρχης Παπαευσταθίου όχι μόνον δεν τιμωρήθηκε, αλλά ήταν αυτός που την επόμενη χρονιά, στις Αυγούστου 1935 ματοκύλησε τους σταφιδεργάτες στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Τα λιμενεργατικά της Καλαμάτας αποτέλεσαν κορυφαία εκδήλωση της κοινωνικής αγανάκτησης για τη βαθιά οικονομική κρίση. Και προάγγελο της μεγάλης εξέγερσης των σταφιδοπαραγωγών την επόμενη χρονιά. Συγκλόνισαν την πόλη και τη χώρα και χρειάζεται να αναδειχθούν ως ένα σημαντικό στοιχείο της ιστορίας της με ό,τι συνεπάγεται αυτό.
