Το έγραψε στο περιοδικό «Ιθώμη» το οποίο εξέδιδε ο Σύλλογος προς Διάδοσιν των Γραμμάτων αλλά διαβάστηκε από ελάχιστους. Και γιατί το περιοδικό είχε μικρή κυκλοφορία σε έναν κύκλο αναγνωστών αλλά και γιατί ο τίτλος δεν παρέπεμπε στα συγκλονιστικά γεγονότα καθώς έγραφε «Επιβιβάσεις από το λιμάνι της Καλαμάτας».
Μετά από 17 χρόνια, το 1994, στήθηκε το μνημείο και άρχισαν να πραγματοποιούνται ετήσιες εκδηλώσεις, μετά από τις συναντήσεις που είχαν οι αείμνηστοι Παναγής Κουμάντος Δήμαρχος Καλαμάτας, Εντουιν Χόρλιγκτον ιδρυτής και πρόεδρος της Αδελφότητας των βετεράνων της Ελληνικής Εκστρατείας 1940-1941 και Νίκος Ζερβής συγγραφέας. Ο οποίος μετά από 8 χρόνια, το 2002, στον πρώτο τόμο της σειράς «Καλαμάτα-Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση», ο αείμνηστος Νίκος Ζερβής παρουσίασε στοιχεία για τα όσα συνέβησαν εκείνες τις ημέρες στην Καλαμάτα. Η ετήσια εκδήλωση σταδιακά έγινε απλώς μια «ρουτίνα» για το Δήμο Καλαμάτας και η γνώση από το βιβλίο του Νίκου Ζερβή έμεινε στον κύκλο των ανθρώπων που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εκείνη την ιστορική περίοδο. Ολο αυτό το διάστημα (αλλά και νωρίτερα) κυρίως στην Αυστραλία αλλά και τη Νέα Ζηλανδία γράφτηκαν (και συνεχίζουν να γράφονται) άρθρα και βιβλία που αναφέρονται στα ιστορικά γεγονότα και μαρτυρίες ανθρώπων ή για ανθρώπους που τα έζησαν. Ενώ κάθε χρόνο φθάνουν στην πόλη συγγενείς των ανθρώπων που συμμετείχαν στο Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα, οι οποίοι πολλές φορές αναζητούν τρόπο να μάθουν που έγιναν αυτά τα γεγονότα, σε ποια σημεία είχαν στρατοπεδεύσει οι δικοί τους, από πού έφυγαν ή που οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι. Ενώ στην υπόθεση της ενημέρωσης μπήκαν και νεότεροι άνθρωποι μέσα από διαφορετικούς δρόμους, πρόθυμοι να υποστηρίξουν την προσπάθεια ανάδειξης αυτής της ιστορικής περιόδου.
Εκρινα αναγκαίο να γίνει αυτή η αναδρομή στη μνήμη των ανθρώπων που έφεραν στην επιφάνεια το γεγονός που πλέον θεωρείται από όλους ως σημαντικό (και) για την ιστορία της πόλης. Αλλά και για να θυμηθούμε τη διαδρομή μέχρι τις ημέρες μας, μέσα από την οποία προκύπτει η αναγκαιότητα να αναδειχθεί ευρύτερα και καλύτερα αυτό που προσλαμβάνεται πλέον ως «μάχη της Καλαμάτας» ή «ελληνική Δουνκέρκη».
Πριν λίγες ημέρες έκλεισε ο (μικρός) κύκλος των εκδηλώσεων για την 83η επέτειο από τη μάχη της 28ης Απριλίου 1941, οι οποίες αυξάνονται με το χρόνο μέσα από διάφορες πρωτοβουλίες. Μετά την ολοκλήρωση των εκδηλώσεων έγραψα ένα κείμενο στην «κοινωνική δικτύωση» το οποίο έκρινα ότι θα έπρεπε να παρουσιάσω και γραπτά καθώς η έντυπη ενημέρωση έχει το δικό της κοινό, σημαντικό μέρος του οποίου δεν ασχολείται με το διαδίκτυο και τα όσα αναρτώνται σε αυτό. Εγραψα λοιπόν τρεις «παρατηρήσεις» (προσδιορισμός… ευγενείας), τρεις προτάσεις και τρεις «υποδείξεις».
Πάμε λοιπόν με τις παρατηρήσεις:
1. Στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι λαοί της Ευρώπης πολέμησαν με τον γερμανικό ναζισμό και τον ιταλικό φασισμό. Η θολούρα περί «ολοκληρωτισμού» αποτελεί «ιδεολογική επινόηση» με ψυχροπολεμική αφετηρία και επιχειρείται να επιβληθεί ως «επίσημο αφήγημα». Αφήνοντας ουσιαστικά στο απυρόβλητο το φασισμό και το ναζισμό ως ιδεολογικά ρεύματα με συγκεκριμένο περιεχόμενο και καταστροφική πρακτική εφαρμογή.
2. Η λέξη «Παλαιστίνος» προκαλεί… ρίγη κατά τη χρήση της και ως εκ τούτου επιλέγεται η ιστορική παραχάραξη (ακόμη και στην ειλικρινή προσπάθεια ελιγμού από την «παγίδα» της ευθυγράμμισης με τη «σωστή πλευρά της ιστορίας»). Στο Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα ιστορικά συμμετείχαν Παλαιστίνιοι με την γεωγραφική έννοια του όρου το 1941 για μια περιοχή που αποτελούσε τμήμα της «βρετανικής αποικιοκρατίας» (όπως και η Κύπρος αλλά εκεί λέμε… Κύπριοι). Και οι Παλαιστίνιοι ήταν μωαμεθανοί, εβραίοι και χριστιανοί. Ισραηλινοί δεν υπήρχαν γιατί πολύ απλά δεν υπήρχε… Ισραήλ. Ιστορικά ορθή είναι μόνον η λέξη «Παλαιστίνιοι» με την αναγκαία διευκρίνιση που προανέφερα. Θα ήθελα να σημειώσω μάλιστα για εκείνους που γίνονται «βασιλικώτεροι του βασιλέως» ότι στην εκδήλωση που έγινε στο Πολεμικό Μουσείο όταν αναφέρθηκα σε αυτή την διευκρινιστική φράση, ο στρατιωτικός ακόλουθος της Βρετανικής Πρεσβείας συγκατένευσε θετικά.
3. Στις εκδηλώσεις (και ιδιαίτερα αυτές στις οποίες υπάρχει «διακοπτόμενη» μετάφραση), πρέπει να απευθύνει χαιρετισμό ο οικοδεσπότης και (τυχόν) επίσημοι προσκεκλημένοι που εκπροσωπούν είτε ανώτατους Πολιτειακούς θεσμούς, είτε αντιπροσώπους ξένων χωρών. Οι υπόλοιποι κατά το γνωστό «παραβρίσκονται και χαιρετίζουν» απλώς αναφέρονται ονομαστικά. Φυσικά άπαντες οφείλουν να είναι άκρως λακωνικοί για να αφήνουν χρόνο προκειμένου να γίνει εκδήλωση και όχι… παρέλαση επισήμων. Εννοείται πως όταν μιλούν για πράγματα που δεν γνωρίζουν «εκφωνούν» λογύδρια που τους εκθέτουν για την άγνοιά τους.
Πάμε και στις προτάσεις:
1. Να πραγματοποιηθεί έρευνα προκειμένου να πιστοποιηθεί ότι τα οστά του ομαδικού τάφου στην εκσκαφή πολυκατοικίας στην οδό Κρήτης ανήκουν σε νεκρούς της μάχης από το Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα (οι Γερμανοί έθαψαν τους δικούς τους στο νεκροταφείο που δημιούργησαν τότε στην Αγία Τριάδα μπροστά από τις μετέπειτα εργατικές κατοικίες), κάτι για το οποίο υπάρχει σχεδόν βεβαιότητα. Και αν επιβεβαιωθεί κάτι τέτοιο να τοποθετηθούν σε ειδικό χώρο-μνημείο στο νεκροταφείο.
2. Να δημιουργηθεί με πρωτοβουλία του Δήμου Καλαμάτας μια ψηφιακή εφαρμογή «εικονικής ξενάγησης» στη μάχη της Καλαμάτας καθώς γνωρίζουμε και υπάρχουν εικόνες από την πορεία των στρατευμάτων, τα σημεία και τη διάταξη των δυνάμεων στη μάχη και πολλά ακόμη που μπορούν να υποστηρίξουν ένα τέτοιο εγχείρημα.
3. Να δημιουργηθεί ένα ντοκιμαντέρ με βάση το υλικό που υπάρχει και την αφήγηση που άφησαν πίσω τους γραπτά άνθρωποι που έζησαν τα γεγονότα, άλλοι που έχουν (δικές τους ή οικογενειακές) μνήμες, κάποιοι που γνωρίζουν αυτό που περιγράφεται ως «μάχη της Καλαμάτας». Ένα οπτικό υλικό που θα βάλει την ιστορία στον κρίσιμο χώρο των σχολείων για να χτιστεί με τα «σπαράγματα» που διασώθηκαν, η συλλογική μνήμη μιας εποχής που «εξαφανίστηκε» γιατί δεν χώραγε στο μετεμφυλιακό ιδεολογικό αφήγημα.
Αντε και τρεις «υποδείξεις»:
1. Η πρωτοβουλίες του δήμου πρέπει να «απελευθερωθούν» από τη λογική της «αγγαρείας» που αποτυπώνεται στην στερεότυπα επαναλαμβανόμενη ετήσια τελετή μνήμης, να μπουν στην πόλη και να βρουν θέση στο Πνευματικό Κέντρο ή το Μέγαρο Χορού, σε χώρους που μπορούν να υποστηρίξουν μεγάλες εκδηλώσεις.
2. Οσοι θέλουν να «παραβρίσκονται και χαιρετίζουν» καλά θα είναι πριν το κάνουν να κατεβάσουν το βιβλιαράκι για τη μάχη της Καλαμάτας που είναι… τσάμπα, να το εκτυπώσουν (… τσάμπα) στα πολυπληθή μηχανήματα που διαθέτουν οι υπηρεσίες που προΐστανται πολιτικά και να ρίξουν καμιά ματιά πριν μιλήσουν. Το διάβασμα κάνει καλό και τα βιβλία γράφονται για να διαβάζονται (και) από εκείνους που θέλουν να κάνουν δημόσιες παρεμβάσεις.
3. Προσωπικά έχω εξαντλήσει κατά έναν τρόπο την ενασχόληση με το θέμα με πολλές βοήθειες (όπως τα βιβλία του αείμνηστου Νίκου Ζερβή και τις μεταφράσεις του καλού συναδέλφου και φίλου Βασίλη Μπακόπουλου, αλλά και τις μνήμες που άφησαν άνθρωποι οι οποίοι έζησαν τα γεγονότα σκόρπιες σε βιβλία και περιοδικά). Στη βάση αυτή γράφτηκε ένα βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή που μπορεί να το διαβάσει ο καθένας στο διαδίκτυο, μίλησα σε σχολεία για το θέμα, συμμετείχα σε ιστορικούς περιπάτους και εκδηλώσεις, μίλησα στο podcast των φοιτητών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Είμαι πάντα «ανοικτός» σε προτάσεις αλλά θεωρώ ότι προέχει η «εκπαίδευση» νέων ανθρώπων ώστε να συνεχίσουν την προσπάθεια γνωριμίας των μαθητών, με τις άγνωστες στιγμές της τοπικής ιστορίας.
Γνωρίζω ότι οι «παρατηρήσεις» και οι «υποδείξεις» δυσαρεστούν πολλές φορές και οι προτάσεις… αρχειοθετούνται. Στο δημόσιο λόγο όμως αποτελούν στοιχεία δημοκρατικής λειτουργίας όταν διατυπώνονται με τρόπο που αντιστοιχεί στη σημασία τους και με «θετικό πρόσημο» υπό την έννοια ότι έχουν σκοπό να βελτιώσουν τα πράγματα και όχι να θίξουν πρόσωπα. Με την ελπίδα ότι μπορούν να γίνουν πολύ περισσότερα, και του χρόνου να είμαστε καλά!
