Από τη στιγμή που ξέσπασε η κρίση, όλο και περισσότεροι θυμήθηκαν τη λέξη "παραγωγή" ενώ η "επιστροφή στο χωριό" φαντάζει σε πολλές περιπτώσεις ως σανίδα σωτηρίας για τον κόσμο που βρίσκεται από τη μια στιγμή στην άλλη φτωχός και σε πολλές περιπτώσεις άνεργος. Με αφορμή τις συζητήσεις που γίνονται και φέρνουν στην επιφάνεια το τεράστιο ζήτημα της πρωτογενούς παραγωγής, θα ήταν σκόπιμο να υπενθυμίσουμε στους τοπικούς παράγοντες ορισμένες επισημάνσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς από τη στήλη αυτή και μάλιστα σε εποχές που θριάμβευε ο "χαχαχουχισμός" ως πολιτική πρακτική.

"Με τις υπερβολές για τον τουρισμό οι τοπικοί παράγοντες ξεχνούν ότι υπάρχει και η παραγωγική βάση της περιοχής -κυρίως η αγροτική- η οποία αποδιοργανώνεται στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται. Και ότι από αυτή ζουν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι και ζεσταίνεται η αγορά. Αν ασχολούνταν με το ζήτημα αυτό όσο και με τον… τουρισμό, ίσως τα πράγματα να ήταν διαφορετικά" (4/3/2007).

"Οι διαπιστώσεις αυτές είναι χρήσιμες για να γίνει κατανοητό τι μπορούμε να περιμένουμε από τον τουρισμό, να σταματήσουμε να προσδοκούμε παραδείσους και να αντιληφθούμε ότι η καρδιά της οικονομίας είναι η παραγωγή. Η διογκούμενη στεφάνη υπηρεσιών γύρω από περιοχές που επενδύουν σε τουριστικά όνειρα δεν πρόκειται να δώσει λύσεις στα τεράστια προβλήματα της τοπικής οικονομίας. Κάποιες μονάδες οι οποίες ενδεχομένως δημιουργηθούν ασφαλώς και μπορούν να επιβιώσουν και να δώσουν ορισμένες θέσεις εργασίας. Τα τεράστια ζητήματα της απασχόλησης όμως παραμένουν ανοικτά και το μέλλον της αγροτικής οικονομίας είναι δυσοίωνο. Το μονομερές σχεδόν ενδιαφέρον των τοπικών παραγόντων προς τον τουριστικό τομέα και οι προσδοκίες που καλλιεργούνται, αποπροσανατολίζουν και αφήνουν τον αγροτικό τομέα και τις άλλες παραγωγικές δραστηριότητες στην τύχη τους. Οσο νωρίτερα μπορεί να γίνει αντιληπτό αυτό, τόσο περισσότερα μπορούμε να περισώσουμε" (15/7/2077).

"Από εκεί και ύστερα τίθεται το ερώτημα… τι γίνεται με την οικονομία. Ολοι έχουν κρεμάσει τις ελπίδες τους στον τουρισμό. Ομως πέρα από κάθε αμφισβήτηση η καρδιά της οικονομίας και της παραγωγής είναι η αγροτική οικονομία που περνάει δύσκολες εποχές και περιμένει τα χειρότερα […] Την ίδια ώρα κανένας τοπικός παράγοντας δεν ασχολείται με τον τομέα αυτό, κάποιες δράσεις στον τομέα των υποδομών έχουν αφεθεί στην καλή θέληση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και οι συνεταιριστικές οργανώσεις στη μεγάλη πλειοψηφία αποτελούν δυσκίνητους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς" (13/1/2008).

"Οι εξελίξεις αυτές δικαιώνουν αυτούς που επιμένουν μέσα σε ένα κλίμα εκστασιασμού για την τουριστική ανάπτυξη, να σημειώνουν ότι η περιφέρεια χωρίς δυναμικό τομέα στην πρωτογενή παραγωγή κινδυνεύει να αποδιοργανωθεί πλήρως. Η οικονομική κρίση στον ορατό τομέα δεν είναι αναστρέψιμη και η μόνη προσδοκία μπορεί να είναι η ανακατανομή τής όλο και ελαττούμενης τουριστικής πίτας υπέρ κάποιων περιοχών" (13/7/2008).

"Δίνουν και παίρνουν τα χωροταξικά σχέδια, αλλά σχέδιο για την ύπαιθρο δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα […]. Τα δύσκολα είναι στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας που βρίσκεται σε δυσμενέστατη θέση και γι’ αυτόν δεν υπάρχει κανένα σχέδιο […]. Δυστυχώς το αθηνοκεντρικό κράτος δείχνει να έχει ξεγράψει την αγροτική οικονομία. Δεν διαθέτει κανένα σχέδιο, σπέρνει κάποια έργα δεξιά και αριστερά, με καθυστέρηση ετών προβάλλει ως επιτυχία το αυτονόητο και με τη συνδρομή των τοπικών παραγόντων εξιλεώνεται για όσα δεν έχει κάνει για την ύπαιθρο" (5/10/2008).

Πρόκειται για μια μικρή συλλογή από κείμενα τα οποία δημοσιεύτηκαν σε ανύποπτο χρόνο και προειδοποιούσαν για τις εξελίξεις. Η κρίση δεν έκανε… προσφάτως την εμφάνισή της και κυρίως δεν ήταν ουρανοκατέβατη. Το κακό όμως είναι ότι πέρα από την επανάληψη της λέξης "παραγωγή" δεν έχει αλλάξει τίποτε μέχρι σήμερα και δεν υπάρχει κανένα απολύτως σχέδιο για την αγροτική οικονομία.

ilias.bitsanis@eleftheriaonline.gr