Εκείνο που δεν μπορούν να χωνέψουν είναι πώς γίνεται να υπάρχει επίσημη εκτίμηση για μείωση της παραγωγής κοντά στο 40% και οι τιμές να μένουν καθηλωμένες στα περσινά περίπου επίπεδα. Φυσικά οι εξηγήσεις είναι απλές στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία και ειδικά σε έναν κλάδο όπου πολλά εξαρτώνται από την παραγωγή μιας χώρας, αυτή της Ισπανίας.
Ας παρακολουθήσουμε καλύτερα τα στοιχεία από την πρόσφατη έκθεση της ΠΑΣΕΓΕΣ σχετικά με το ελαιόλαδο που δίνουν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα. Σε σχέση με τη διαμόρφωση των τιμών σε αυτή σημειώνονται τα εξής: «Σε γενικές γραμμές οι τιμές παραγωγού για το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο ακολούθησαν τις τάσεις στις αγορές της Ευρωπαϊκής Ενωσης την περίοδο 2010/11, δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν κατά μέσο όρο τα 2,01 ευρώ το κιλό. Στη συνέχεια την περίοδο 2011/12 μειώθηκαν ακόμη περισσότερο φθάνοντας κατά μέσο όρο μόλις μετά βίας τo 1,90 ευρώ το κιλό, ενώ από τα τέλη Σεπτεμβρίου 2012 άρχισαν να ανακάμπτουν φθάνοντας το Νοέμβριο 2012 τα 2,40 ευρώ το κιλό. Τελικά οι τιμές για την περίοδο 2012/13 κατά μέσο όρο κυμάνθηκαν στα 2,40 ευρώ το κιλό. Σύμφωνα με τις προβλέψεις για την περίοδο που διανύουμε 2013/14 οι τιμές παραγωγού θα κυμανθούν κατά μέσο όρο στα επίπεδα των 2,60 ευρώ το κιλό, αυξημένες κατά 8% σε σχέση με τον μέσο όρο της προηγούμενης περιόδου».
Αυτή την πορεία θα πρέπει να την συνδυάσουμε με την εξέλιξη της παραγωγής για την οποία η έκθεση αναφέρει: «Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσαν οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις περιόδους 2012/13 και 2013/14, όπου παρατηρούμε την μεγάλη σχετική διακύμανση της ισπανικής παραγωγής η οποία την περίοδο 2012/13 ήταν λιγότερο και από το μισό των προηγούμενων περιόδων και σύμφωνα με τις προβλέψεις, την περίοδο 2013/14 θα ανακάμψει και θα φθάσει τους 1.500.000 τόνους περίπου. Σημειώνουμε ότι η ισπανική παραγωγή λόγω του μεγέθους της επηρεάζει έντονα την αγορά ελαιολάδου τόσο ενδοκοινοτικά όσο και διεθνώς. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η πρόβλεψη πτώσης της παραγωγής στην Ελλάδα η οποία αναμένεται να φθάσει το -40% περίπου. Οπως είναι γνωστό το γεγονός οφείλεται στα αντίξοα καιρικά φαινόμενα που επικράτησαν στις αρχές Μαΐου του 2013».
Ενα τρίτο στοιχείο της έκθεσης είναι απαραίτητο για να ερμηνεύσουμε τη διακύμανση των τιμών σε σχέση με την παραγωγή και αυτό έχει να κάνει με τις εξαγωγές: «Οι εξαγωγές την περίοδο 2012/13 παρουσίασαν σημαντικότατη αύξηση της τάξης του 50% και έφθασαν τους 150.000 τόνους. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους, την δραματική μείωση της παραγωγής στην Ισπανία που άγγιξε το -145% και την αυξημένη σχετικά παραγωγή που παρουσίασε η χώρα μας την αντίστοιχη περίοδο. Λόγω της μειωμένης παραγωγής που αναμένεται για την περίοδο 2013/14 προβλέπεται και μείωση των εξαγωγών που σύμφωνα με τις προβλέψεις δεν πρόκειται να ξεπεράσουν τους 95.000 τόνους. Αντίστοιχα αναμένεται μικρή αύξηση των εισαγωγών που σύμφωνα με τις προβλέψεις θα φθάσουν τους 10.000 τόνους από σχεδόν μηδενικές που ήταν τις προηγούμενες περιόδους».
Τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν είναι σημαντικά και αναδεικνύουν το ρόλο της ισπανικής παραγωγής στη διακύμανση των τιμών: Πέρυσι σημείωσαν αξιοπρόσεκτη ποσοστιαία αύξηση καθώς αυτή καταβαραθρώθηκε, ενώ φέτος κρατήθηκαν στα περσινά επίπεδα και λίγο ψηλότερα λόγω των καταστροφών στη δική μας παραγωγή αφού στην Ισπανία σημειώνονται ρεκόρ… αύξησης σε σύγκριση με πέρυσι.
Η καθήλωση των τιμών στην Ισπανία έχει να κάνει και με την επιθετική πολιτική που ακολουθούν τα μεγάλα πολυκαταστήματα τα οποία χρησιμοποιώντας ως κράχτη "προϊόντα ετικέτας" για το ελαιόλαδο, το πουλάνε σε τιμές χαμηλότερες του κόστους. Μέχρι πέρυσι το ζήτημα αυτό αποτελούσε αντικείμενο διαμαρτυριών από τις αγροτικές οργανώσεις, φέτος όμως προστέθηκε και η Deoleo που αποτελεί μια γιγάντια επιχείρηση στο χώρο του ελαιολάδου, τη μεγαλύτερη στον κόσμο που έχει πλέον στην ιδιοκτησία της και παλιές παγκοσμίου φήμης ιταλικές εμπορικές φίρμες. Στελέχη της πριν από λίγες ημέρες σημείωναν ότι τα προϊόντα ετικέτας που πέρυσι κατείχαν το 58,6% της αγοράς έφθασαν φέτος το 68,7% μέσα στο πρώτο εννιάμηνο.
Η κατάσταση που διαμορφώνεται οδηγεί σε νέες εμπορικές πρωτοβουλίες που θα δημιουργήσουν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα στο ελαιόλαδο, την κατανάλωση και τις τιμές του. Οπως αποκάλυψε το ίδιο στέλεχος της εταιρείας, ετοιμάζεται να προωθηθεί στην αγορά ένα μείγμα ελαιολάδου και σπορέλαιων σε πολύ χαμηλότερη τιμή και θα υποστηριχθεί ως ο πλέον υγιεινός συνδυασμός φυτικών ελαίων. Ανάλογη καμπάνια έχει εξελιχθεί στην Αγγλία και η κρίση δημιουργεί το έδαφος για τη διεύρυνση της αγοράς τέτοιων προϊόντων σε βάρος του ελαιολάδου.
Δικαιολογημένη η ανησυχία και η αγανάκτηση των παραγωγών, αλλά αν δεν οργανωθούν και δεν διεκδικήσουν εθνική πολιτική για το προϊόν οι δυσμενείς εξελίξεις στο μέλλον είναι αναπότρεπτες.
Ηλίας Μπιτσάνης
