Πρόκειται για έναν κλασικό τρόπο εντυπωσιασμού καθώς τα ποσά φωτίζονται από τη γωνία της εξουσίας και στο μυαλό του κόσμου μοιάζουν δυσθεώρητα. Πολλές φορές τα εξαγγελλόμενα έργα έχουν προϋπολογισμό μεγαλύτερο από τα διαθέσιμα χρήματα και όταν έρχεται η ώρα της αλήθειας διαπιστώνεται ότι από αυτά πολλά θα "κοπούν" όταν κάποιοι κληθούν να κάνουν αξιολόγηση. Με κριτήρια που ρυθμίζονται ανάλογα με τις ανάγκες της πελατείας.
Το μέγιστο ζήτημα που έχει να κάνει με τις χρηματοδοτήσεις αφορά στο κατά πόσο η επιλογή των έργων που θα χρηματοδοτηθούν υπηρετεί ένα δομημένο σχέδιο σε επίπεδο χώρας, περιφέρειας και δήμου με ορατούς στόχους από την άποψη του οικονομικού και κοινωνικού οφέλους. Η απάντηση είναι ασφαλώς αρνητική καθώς στα διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα αθροίζονται και συνωστίζονται υποσχέσεις, προσωπικές επιλογές και πολιτικές σκοπιμότητες. Οι οποίες πλείστες όσες φορές δεν φέρνουν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα και ως εκ τούτου μεγάλα ποσά καταλήγουν στο "πηγάδι" που κατατρώει πόρους.
Αν αυτό είναι το ένα ζήτημα, το άλλο έχει να κάνει με ένα ολόκληρο σύστημα που τρέφεται από μελέτες για τα πλέον απίστευτα πράγματα, ενέργειες προβολής που δικαιολογούν ποσά για να τρίβεις τα μάτια σου, πρωτοβουλίες χωρίς κανένα αντίκρισμα. Και όλα αυτά με τρόπους οι οποίοι τρέφουν την αδιαφάνεια και την καχυποψία για τις μεθόδους με τις οποίες κατανέμονται τα χρήματα στις διάφορες εταιρείες που ειδικεύονται στο… ξεκοκάλισμα αυτών των κονδυλίων.
Πέραν τούτων όμως ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα είναι εκείνο το οποίο έχει να κάνει με την "επιλεξιμότητα". Τα χρηματοδοτικά προγράμματα καταρτίζονται όχι με τις ανάγκες της χώρας αλλά με βάση κάποιες γενικές στοχεύσεις που προσδιορίζονται από την Κοινοτική γραφειοκρατία και κατευθύνουν τα χρήματα σε συγκεκριμένες δράσεις. Αλλοτε γιατί αυτές αποτελούν επιθυμία των ισχυρότερων στην Ευρωπαϊκή Ενωση και άλλοτε γιατί υπακούουν σε πολιτικές επιδιώξεις.
Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, το κρίσιμο ερώτημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι όποιος μοιράζει το χρήμα αποκτά και μεγαλύτερη δύναμη, με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονη διαμάχη ανάμεσα στα διαφορετικά επίπεδα διοίκησης για τον τρόπο κατανομής των κονδυλίων και ιεράρχησης των προτεραιοτήτων. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι είναι στο χέρι τού "από πάνω" να εξοντώσει τον "από κάτω" ή να τον υποχρεώσει σε πρόσδεση στο πολιτικό του άρμα. Και πως η ιεράρχηση δεν υπακούει σε κάποιους θεσμοθετημένους κανόνες αντικειμενικής αξιολόγησης με βάση τις ανάγκες και τη χρησιμότητα των έργων, αλλά στις επιδιώξεις της εξουσίας.
Βεβαίως τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα εκεί που οι χρηματοδοτήσεις δεν αφορούν σε δημόσια έργα αλλά σε ιδιωτικά, όπου στην πράξη υπάρχει η απόλυτη εξάρτηση του ενδιαφερόμενου και από την πολιτική εξουσία αλλά και από τη δύναμη των "ενδιάμεσων" οι οποίοι αναλαμβάνουν νομίμως (για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις) και με το αζημίωτο να διεκπεραιώσουν την επιθυμία του πελάτη.
Ετσι ακουμπάμε το κρίσιμο πολιτικά ζήτημα του "κρατικοδίαιτου" ιδιώτη που κερδίζει εκ του ασφαλούς και πρωταγωνιστεί στον "ιερό πόλεμο" κατά του "κακού Δημοσίου". Από τους πολύ μεγάλους έως τους μικρούς αυτής της ειδικής κατηγορίας που τρέφεται με δημόσιο χρήμα (κατά κανόνα προερχόμενο από την Ευρωπαϊκή Ενωση), κανένας δεν ρισκάρει τίποτε και το κέρδος είναι σίγουρο και μάλιστα πολλές φορές με υπηρεσίες που δεν είναι τίποτε περισσότερο από αέρας κοπανιστός σε ειδική συσκευασία. Ετσι δημιουργείται μια γραφειοκρατία υπεράσπισης πολιτικών (κατευθύνσεων) και πολιτικών (προσώπων).
Σε πείσμα των αντιλήψεων που αντιμάχονται την ιδέα του συνολικού σχεδιασμού, επιμένω σε αυτόν ως πρωταρχικό παράγοντα αξιοποίησης των όποιων κονδυλίων με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο, εφόσον αυτός συνοδεύεται από μέτρα πολιτικής που μπορούν να δράσουν πολλαπλασιαστικά στις υποδομές. Ο τεμαχισμός των υποθέσεων και των στόχων όσο και αν εμφανίζεται ως απόρροια μελέτης, προσφέρει ελάχιστα αποτελέσματα στην παραγωγική ανασυγκρότηση που έχει ανάγκη ο τόπος. Οταν όλοι επαναλαμβάνουν για παράδειγμα τη σημασία που έχει ο αγροτικός τομέας για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης, είναι αδιανόητο σε επίπεδο (όλης της) Πελοποννήσου να μην υπάρχει ένα κοινό σχέδιο υποδομών και ενίσχυσης δράσεων που θα χρηματοδοτηθούν κατά προτεραιότητα για να αλλάξει ο τόπος.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτοί που κρατούν το μαχαίρι για να μοιράζουν το πεπόνι, δεν καίγονται για πολλά - πολλά με σχεδιασμούς, υποδομές, κοινές δράσεις και γενικώς πράγματα που θέλουν προσπάθεια και δεν φέρνουν πελατεία στην εξουσία. Αφήνουν την υπόθεση των κρίσιμων έργων. Οι κάθε είδους αναπλάσεις και εκδρομές έχουν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από τα αρδευτικά έργα, την ενίσχυση της συλλογικής δραστηριότητας και της επιστημονικής στήριξης των παραγωγών.
Γενική αναφορά για να φανεί η άλλη πλευρά του καθημερινού βομβαρδισμού με εκατομμύρια.
Ηλίας Μπιτσάνης
