Την ίδια στιγμή που χιλιάδες πρόσφυγες στην Μεσόγειο αποτελούν το μήλον της έριδος για τις ακροδεξιές πολιτικές των μεσογειακών χωρών, την ίδια στιγμή που στην Ελλάδα και σε άλλες μεσογειακές χώρες ψηφίζονται και εφαρμόζονται απάνθρωπα μέτρα για την τύχη των προσφύγων που καταφθάνουν από τις πολεμικές εστίες στις ελληνικές, τουρκικές, ιταλικές και λιβυκές ακτές προσπαθώντας να ξεφύγουν από τις δικτατορίες και τους εμφυλίους πολέμους, σε κάποια άλλα ευρωπαϊκά κράτη όπως θα δούμε και παρακάτω η έννοια «πρόσφυγας» έχει άλλη ισχύ.
Και να σκεφθεί κανείς ότι τουλάχιστον για τους πρόσφυγες στο Αιγαίο που στην πλειοψηφία τους ήταν Σύριοι, προερχόμενοι από την καταστροφή στην πατρίδα τους που προκάλεσε ο Άσαντ με την αμέριστη βοήθεια των Ρώσων, τα κύματα αυξάνουν και τελειωμό δεν έχουν.
Και μη εξαιρουμένων βέβαια όλων των άλλων υπερδυνάμεων που με τις τακτικές τους στηρίζοντας δικτατορικά καθεστώτα εξαναγκάζουν χιλιάδες εξαθλιωμένους ανθρώπους να αναζητήσουν καταφύγιο όπου μπορούν στην Ευρώπη και αλλού, κινδυνεύοντας παράλληλα να χαρακτηριστούν κοινωνικά απόβλητα ή τζιχαντιστές.
Επί του προκειμένου λοιπόν και σε ότι αφορά τις καλές πρακτικές για την ευμενή μεταχείριση των προσφύγων, δικαστήριο απαγόρευσε την επαναπροώθηση ανύπαντρων προσφύγων στο Βέλγιο. Οι Κάτω Χώρες θεωρούν τη συστηματική αδράνεια των αρχών παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στη Χάγη, οι Κάτω Χώρες δεν επιτρέπεται πλέον να επαναπατρίζουν άγαμους άνδρες αιτούντες άσυλο στο Βέλγιο. Ως αιτιολογία, το Raad van State, το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο, δήλωσε ότι οι βελγικές αρχές παραβιάζουν συστηματικά τα δικαιώματα αυτής της ομάδας αιτούντων άσυλο όσον αφορά την υποδοχή και την προστασία τους. Αυτό συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η υπόθεση αφορούσε έναν άνδρα που, σύμφωνα με τις δηλώσεις του, κατάγεται από το Αφγανιστάν. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης της Χάγης είχε απορρίψει την αίτηση ασύλου του με το αιτιολογικό ότι, σύμφωνα με τον κανονισμό του Δουβλίνου, αρμόδια για την εξέταση της αίτησης είναι η πρώτη χώρα της ζώνης Σένγκεν στην οποία ο αιτών άσυλο δήλωσε την άφιξή του, στην προκειμένη περίπτωση το Βέλγιο.
Ωστόσο, το δικαστήριο έκρινε ότι οι ελλείψεις στην υποδοχή και την προστασία των δικαιωμάτων των ανδρών αιτούντων άσυλο που ζουν μόνοι τους στη χώρα αυτή «έχουν πλέον καταστεί τόσο διαρθρωτικές, ώστε η ομάδα αυτή, σε περίπτωση επιστροφής στη Βέλγιο, διατρέχει πραγματικό κίνδυνο να καταλήξει στο δρόμο και να μην είναι πλέον σε θέση να ικανοποιήσει τις βασικότερες ανάγκες της, όπως «κρεβάτι, μπάνιο και ψωμί».
Σύμφωνα με την απόφαση, αυτό θίγει το σύστημα του Δουβλίνου «και την ισχύουσα έντιμη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ». Οι Κάτω Χώρες δεν μπορούν πλέον να βασίζονται στο ότι η υποδοχή των αιτούντων άσυλο στη Βέλγιο είναι σωστά ρυθμισμένη.
Τον Μάρτιο του 2024, το τμήμα διοικητικού δικαίου του Συμβουλίου της Επικρατείας είχε ακόμη αποφασίσει ότι οι πρόσφυγες μπορούν να επιστραφούν στη Βέλγιο βάσει των κανόνων του Δουβλίνου. Nα σημειωθεί ότι περίπου 12 εκατομμύρια πρόσφυγες έχουν βρει καταφύγιο στα 46 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Προσφύγων, ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης, Alain Berset, και ο Ύπατος Αρμόριος των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Filippo Grandi, επιβεβαίωσαν ότι αυτή η αλληλεγγύη αποτελεί σημαντική έκφραση των κοινών ευρωπαϊκών αξιών, καθώς οι συγκρούσεις και οι διώξεις εξακολουθούν να αναγκάζουν εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους.
«Η προστασία όσων δεν έχουν άλλη επιλογή από το να φύγουν από τη βία και τις διώξεις είναι τόσο ηθικό καθήκον όσο και νομική υποχρέωση», δήλωσε ο κ. Berset.
«Η υποχρέωση αυτή είναι κατοχυρωμένη στο διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο, από τη Σύμβαση για το Καθεστώς των Προσφύγων του 1951 έως τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η αταλάντευτη δέσμευσή μας σε αυτές τις αρχές ενώνει τον Συμβούλιο της Ευρώπης και θα συνεχίσει να διαμορφώνει το δημοκρατικό μέλλον της Ευρώπης».
Ο κ. Grandi πρόσθεσε μάλιστα: «Σε έναν κόσμο όπου οι συγκρούσεις εντείνονται, εξακολουθεί να είναι υψίστης σημασίας, τα κράτη να αναλάβουν την ευθύνη τους για την προστασία των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους, προωθώντας παράλληλα ένα περιβάλλον στο οποίο μπορούν να αναπτυχθούν και να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο, έως ότου οι συνθήκες τους επιτρέψουν να επιστρέψουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια στις πατρίδες τους.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) συνεργάζονται στενά για να βοηθήσουν τις χώρες σε όλη την Ευρώπη να βελτιώσουν την προστασία των προσφύγων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις ομάδες που χρειάζονται ιδιαίτερη προστασία, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με αναπηρία.
