Πέρα από την ενδοοικογενειακή βία, την βία κατά ανήλικων κυρίως παιδιών από τους γονείς, πέρα από τη βία κατά ανυπεράσπιστων γυναικών που δεν μπορούν σχεδόν ποτέ ή πολύ δύσκολα να βρουν δικαίωση, βία ασκείται και σε βάρος ηλικιωμένων είτε στα ίδια τους τα σπίτια άλλοτε από τα παιδιά τους, ενίοτε από οικιακές βοηθούς και φροντιστές, και άλλους του οικείου περιβάλλοντος, αλλά και σε κάποια ιδρύματα όπου οι άνθρωποι αυτοί και πληρώνουν και υφίστανται ψυχολογική και σωματική βία, μια βία που παραμένει αθέατη αρκετές φορές.
Δεν σημαίνει βέβαια ότι στα ιδρύματα περίθαλψης ηλικιωμένων δεν παράγεται κοινωνικό έργο και δη σημαντικό κοινωνικό, ότι το προσωπικό αυτών δεν εργάζεται κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Απλά αναφέρομαι σε κάποιες μόνο περιπτώσεις κακοποίησης, περιστατικά που βλέπουν με καθυστέρηση το φως της δημοσιότητας.
Καταγγελίες έχουν γίνει αρκετές στο παρελθόν γενικότερα για την κακοποίηση των ηλικιωμένων, το θέμα όμως δεν «πουλάει» γιατί οι άνθρωποι αυτοί είναι αναλώσιμοι λόγω ηλικίας και όλοι γνωρίζουμε από τα νοσοκομεία πολλές φορές ποια αντιμετώπιση έχουν.
Τα ακόλουθα στοιχεία που μας δίνει η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία είναι πολύ σημαντικά και αξιοπρόσεκτα. Αν μη τι άλλο, συμβάλλουν στην δημοσιοποίηση του προβλήματος αλλά πάνω απ΄όλα στην αντιμετώπιση ενός πολύ νοσηρού γεγονότος που λαμβάνει χώρα στην ελληνική οικογένεια και κοινωνία, όπου το να γερνά κανείς λειτουργεί απαγορευτικά σε ότι αφορά την ισότιμη και αξιοπρεπή περίθαλψη.
Γιατί σεβασμός στη γυναίκα, στους ηλικιωμένους και τα παιδιά είναι δείγμα πολιτισμού μιας χώρας. Και η Ελλάδα δεν φημίζεται για αυτό.
Η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία λοιπόν μας ενημερώνει σχετικά ότι η 15η Ιουνίου είναι αφιερωμένη διεθνώς στην ευαισθητοποίηση του πληθυσμού για την κακοποίηση των ηλικιωμένων.
Η κακοποίηση μπορεί να έχει τη μορφή πράξης ή παράλειψης-παραμέλησης είτε είναι ηθελημένη είτε αθέλητη.
Η κακοποίηση των ηλικιωμένων μπορεί να συμβεί μια φορά ή να επαναλαμβάνεται, ενώ περιλαμβάνει και την έλλειψη κατάλληλης δράσης σε περίπτωση κακοποίησης.
Η κακοποίηση μπορεί να συμβαίνει στο πλαίσιο μιας σχέσης εμπιστοσύνης και να προκαλεί σωματική βλάβη ή άγχος στο ηλικιωμένο άτομο. Η κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική, αλλά συχνότερα είναι συναισθηματική και περιλαμβάνει την εγκατάλειψη από τους φροντιστές, την απομόνωση ή και την οικονομική εκμετάλλευση των ηλικιωμένων από τους παρέχοντες φροντίδα.
Στην Ελλάδα τα δεδομένα για την κακοποίηση των ηλικιωμένων είναι ελάχιστα. Στην πραγματικότητα δεν πραγματοποιείται συστηματική και αποτελεσματική καταγραφή των περιπτώσεων κακοποίησης ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, ενώ συχνά αυτές οι περιπτώσεις είτε δεν αναγνωρίζονται, είτε αναγνωρίζονται, αλλά για διαφορετικούς λόγους δεν κοινοποιούνται στις αρχές.
Εκτιμάται ότι φαινόμενο δεν είναι αμελητέο και ότι η κακοποίηση συχνά αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τη σωματική και ψυχική υγεία των ηλικιωμένων ή ακόμα και τη ζωή τους.
Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα, το 2022 υπήρξαν 695 καταγγελίες περιπτώσεων κακοποίησης ηλικιωμένων στην τηλεφωνική «Γραμμή Ζωής» (1065).
Η μελέτη ABUEL που διενεργήθηκε το 2009, συγκέντρωσε στοιχεία σε 7 χώρες μέλη της EE -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα - σε δείγμα 4.467 ηλικιωμένων ατόμων που ζούσαν στην κοινότητα.
Σύμφωνα με τη μελέτη, χαμηλά επίπεδα κοινωνικής υποστήριξης συνδέονται με αυξημένη πιθανότητα κακοποίησης. Στο πλαίσιο της ίδιας μελέτης αναφέρεται ότι η ψυχολογική κακοποίηση ήταν η συχνότερη και ακολουθούσε η οικονομική εκμετάλλευση, ενώ η σωματική κακοποίηση ήταν λιγότερο συχνή.
Η Ελλάδα ήταν 6η στη συχνότητα εμφάνισης ψυχολογικής κακοποίησης, μεταξύ των 7 χωρών που μετείχαν στην έρευνα, 3η στη συχνότητα εμφάνισης σωματικής κακοποίησης, 3η στη συχνότητα εμφάνισης οικονομικής εκμετάλλευσης και 1η στη συχνότητα εμφάνισης σεξουαλικής κακοποίησης, η οποία όμως ήταν και η λιγότερο συχνή μορφή κακοποίησης που αναφέρθηκε.
Επίσης στην Ελλάδα, η συχνότητα εμφάνισης της κακοποίησης ήταν μεγαλύτερη στις γυναίκες από ό,τι στους άντρες σε όλες τις μορφές της.
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι τα στοιχεία για το μέγεθος του προβλήματος στην Ελλάδα είναι ανεπαρκή ή και παρωχημένα, ενώ δεν υπάρχουν σύγχρονα και επαρκή στοιχεία ούτε για τα αίτια και τους τρόπους πρόληψης και κατάλληλης διαχείρισης των περιπτώσεων κακοποίησης ηλικιωμένων στη χώρα μας.
Η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία καταλήγει στο ότι η πρόληψη της κακοποίησης πρέπει να αποτελεί σκοπό και στόχο της πολιτικής των αρμόδιων φορέων. Για να γίνει πράξη απαιτούνται νομοθετικές παρεμβάσεις, αλλά και καλύτερη οργάνωση των υπηρεσιών υγείας ώστε να εντοπίζονται και να καταγράφονται εγκαίρως περιστατικά κακοποίησης ηλικιωμένων.
Η οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και της κατ’ οίκον νοσηλευτικής φροντίδας θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Επίσης, η οργάνωση και λειτουργία υπηρεσιών υποστήριξης των ηλικιωμένων και των φροντιστών τους καθώς και η προσφορά ομάδων εθελοντών στην υποστήριξη τους, πχ. μέσω των ΚΑΠΗ θα μπορούσαν να συντελέσουν στην πρόληψη της κακοποίησης.
Η ισότιμη μεταχείριση των ηλικιωμένων οφείλει να αποτελεί πανάκεια και αντικείμενο κρατικής μέριμνας, θα έλεγα εγώ. Η δε δικαστική συνδρομή στα βίαια περιστατικά κατά ηλικιωμένων θα πρέπει να είναι άμεση.
Κάποτε δηλαδή θα πρέπει να πάψει η νοοτροπία ότι η προχωρημένη ηλικία ισούται με αχρηστία. Πρόκειται για ανθρώπους με νου και σκέψη, για προσωπικότητες που κάποτε πρόσφεραν πολλά.
Καιρός είναι λοιπόν να τους προσφέρουν για όση ζωή τους απομένει. Γιατί δεν φταίνε αυτοί επειδή ζουν ακόμη και αυτό για όσους τους θεωρούν περιττό βάρος. Γιατί η ζωή είναι μία και ίδια για όλους.
