Πολλές φορές έχουμε δει τον κοινωνικό περίγυρο να στιγματίζει και να κατηγορεί μια γυναίκα για αυτό που της συνέβη. Στο άκουσμα μιας είδησης σεξουαλικής παρενόχλησης ή βιασμού, συνήθως ακούγονται και γράφονται απόψεις που επαναθυματοποιούν τη γυναίκα. Σχόλια όπως «τι φορούσε;», «μήπως προκάλεσε;», «άντρας είναι» και άλλα παρόμοια, υποβιβάζουν τα όσα έχει βιώσει η γυναίκα που υπέστη σεξουαλική βία. Ο βιασμός συμβαίνει χωρίς τη συγκατάθεση του ενός ατόμου και, συνεπώς, επιβάλλεται με βίαιο τρόπο, που προσβάλλει την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του θύματος.

Ρεπορτάζ
Νικολέττα Κολυβάρη

Οπως λέει μιλώντας στην “Ε” το επιστημονικό στέλεχος του Κέντρου Συμβουλευτικής Γυναικών Θυμάτων Βίας του Δήμου Καλαμάτας, κοινωνική λειτουργός Μαίρη Στρατάκου, “είναι ένα έγκλημα εξουσίας και επιβολής”.

ΤΟ “ΟΧΙ” ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ο βιασμός είναι η πιο ακραία μορφή σεξουαλικής κακοποίησης που μπορεί να υποστεί ένα άτομο. Η Μαίρη Στρατάκου και το έτερο επιστημονικό στέλεχος του Κέντρου Συμβουλευτικής, κοινωνιολόγος Σοφία Κατσίποδα απαντούν στις απόψεις για το αν οι γυναίκες θύματα σεξουαλικής βίας έχουν προκαλέσει την κακοποίησή τους, αλλά και γιατί τα θύματα επιλέγουν πολλές φορές τη σιωπή. Σε κάθε περίπτωση, στο ερώτημα αν η γυναίκα προκάλεσε το βιασμό της “η απάντηση, ρητά, είναι όχι!”, τονίζει η Μ. Στρατάκου. Η ίδια ξεκαθαρίζει: “Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και να θυμόμαστε πάντα ότι το ντύσιμο, ο τρόπος που μια γυναίκα επιλέγει να ζει τη ζωή της, λανθασμένες εκτιμήσεις σχετικά με την εμπιστοσύνη που μπορεί να αναπτύξει μία γυναίκα με ένα άτομο το οποίο μπορεί να είναι γνωστό της, είτε στο κοινωνικό, επαγγελματικό, οικογενειακό της περιβάλλον, δεν σημαίνει ότι η γυναίκα αυτή επιθυμεί να υποστεί κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση ή βιασμό· το «όχι» πρέπει να λαμβάνεται πάντα ως ολοκληρωμένη απάντηση”.

ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΣΙΩΠΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ
Οσο για το γεγονός ότι κάποιες γυναίκες δεν καταγγέλλουν ή καταγγέλλουν καθυστερημένα την κακοποίηση, η κ. Στρατάκου παρατηρεί ότι πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το κομμάτι του μετατραυματικού στρες και το γεγονός ότι ο κάθε άνθρωπος “θέλει το χρόνο του στο να διαχειριστεί μια συγκεκριμένη κατάσταση -άρα, όταν μια γυναίκα νιώσει έτοιμη, θα προβεί στις αντίστοιχες κινήσεις”.
Η Σοφία Κατσίποδα προσεγγίζοντας κοινωνιολογικά την αποσιώπηση της σεξουαλικής κακοποίησης από το θύμα, τονίζει ότι σημαντικός παράγοντας είναι η γενική νοοτροπία, ο στιγματισμός και η κοινωνική απόρριψη. “Πέρα από προσωπικούς και ψυχολογικούς παράγοντες, η γυναίκα έχει να αντιμετωπίσει και ένα ευρύτερο κοινωνικό - πολιτισμικό περιβάλλον, το οποίο έχει «ανατραφεί» με κάποιες ιδέες· είναι πολλοί παράγοντες που πρέπει να νικήσει, ώστε να μπορέσει να φτάσει στην καταγγελία”, επισημαίνει η κοινωνιολόγος. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, “εμείς αυτό που επισημαίνουμε είναι ότι πρέπει να βγαίνουν προς τα έξω αυτές οι περιπτώσεις και να ζητάνε βοήθεια γιατί απειλείται -πέρα από τη σωματική- και η ψυχική υπόσταση της γυναίκας”.

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΗΣ
Η Μ. Στρατάκου υπενθυμίζει ένα βασικό παράγοντα, που το θύμα αποσιωπά: την αυτοενοχοποίηση, και προτρέπει “να μη νιώθουν ένοχες, γιατί δεν ευθύνονται αυτές”. Η ενοχή “είναι από μόνη της ένας κατασταλτικός παράγοντας για το γεγονός ότι δεν θα προβεί μια γυναίκα σε καταγγελία”, επισημαίνει. Επίσης, “είναι το αίσθημα φόβου, το αίσθημα αβοηθησίας, η οργή… Η συνενοχή κάποιες φορές, με το σκεπτικό ότι αφού δε μιλάω, δεν το καταγγέλλω, νιώθω συνένοχη”. Οπως αναστολές μπορεί να βιώνει μια γυναίκα “από το φόβο για τον κοινωνικό στιγματισμό, και κυρίως από ντροπή. Η γυναίκα νιώθει ενοχή «μήπως το προκάλεσα εγώ;»” -κι αυτό, λέει η κοινωνική λειτουργός του Κέντρου, είναι κάτι “που ακούμε πάρα πολύ συχνά από τα θύματα, «μήπως έφτιαξα και εγώ;»”.

ΠΟΥ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΒΡΕΙ ΒΟΗΘΕΙΑ
Στο ερώτημα πού μπορεί να απευθυνθεί μια γυναίκα για να βρει βοήθεια, τα επιστημονικά στελέχη του Κέντρου Συμβουλευτικής Γυναικών Θυμάτων Βίας προτρέπουν καταρχάς όλες τις γυναίκες “να μιλήσουν είτε στο φιλικό ή συγγενικό τους περιβάλλον και γενικότερα σε άτομα που εμπιστεύονται, είτε να απευθυνθούν σε εξειδικευμένες υπηρεσίες, όπως είναι το Κέντρο Συμβουλευτικής Γυναικών του Δήμου Καλαμάτας” και φυσικά “να απευθυνθούν στις εισαγγελικές ή αστυνομικές αρχές, ώστε να το καταγγείλουν”.
Το Κέντρο Συμβουλευτικής Γυναικών του Δήμου Καλαμάτας δέχεται γυναίκες που έχουν υποστεί ή υφίστανται σεξουαλική βία - κακοποίηση ή βιασμό και “είναι εδώ με στόχο την ενδυνάμωση, την κινητοποίηση, την απενοχοποίηση και την ανάληψη της ευθύνης του εαυτού τους”, σημειώνουν καταλήγοντας οι Μαίρη Στρατάκου και Σοφία Κατσίποδα.