Η Έττυ Βαρούχ σύμβουλος Ψυχικής Υγείας - ψυχοθεραπεύτρια και επιστημονική συνεργάτις του Σωματείου “Ελίζα”, μας ενημερώνει για το πώς μπορούμε να επιτύχουμε αυτήν τη δύσκολη ισορροπία. Τα παιδιά γνωρίζουν ήδη ότι γίνεται πόλεμος. Με κάποιον τρόπο λοιπόν έχουν ήδη κάποιες πληροφορίες για τον πόλεμο και συνεπώς είναι σημαντικό, όπως επισημαίνει η ειδικός, να μην αποφύγουμε οποιαδήποτε συζήτηση.
ΜΑΘΕΤΕ ΤΙ ΞΕΡΕΙ ΗΔΗ ΤΟ ΠΑΙΔΙ
Μπορούμε να ξεκινήσουμε λέγοντας «Πες μου τι έχεις ακούσει;» και «πώς νιώθεις για όλο αυτό;». Καλό είναι να ξεκινήσουμε αυτήν την κουβέντα όταν θα έχουμε χρόνο, για παράδειγμα την ώρα του φαγητού και όχι πηγαίνοντας από τη μια δραστηριότητα στην άλλη. Ο λόγος είναι ότι θέλουμε να αφήσουμε χώρο και χρόνο στο παιδί να εκφραστεί και να αναστοχαστεί χωρίς να το διακόπτουμε.
ΑΝΤΕΞΤΕ ΤΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ
Σε όλα τα θέματα, ακόμα και στο τραγικό γεγονός ενός πολέμου, οι γονείς καλούμαστε να διαχειριστούμε τα «δύσκολα» συναισθήματα των παιδιών μας, χωρίς να προσπαθούμε να τα διώξουμε βιαστικά ή να δώσουμε λύση (κάτι που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι εφικτό). Μπορούμε να τους πούμε «έχεις δίκιο, είναι αληθινά πολύ τρομακτικό - άδικο - στενάχωρο - αποκαρδιωτικό αυτό που συμβαίνει. Είμαι και εγώ πολύ λυπημένη/ος». Αν το παιδί κλάψει, μη βιαστείτε να το σταματήσετε, αντ’ αυτού εξηγήστε του ότι δεν υπάρχει τίποτα κακό στο κλάμα και ότι είναι μια απόλυτα αναμενόμενη αντίδραση σε τέτοιες καταστάσεις.
ΜΙΛΗΣΤΕ ΜΕ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΑΛΗΘΙΝΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
Είναι σημαντικό να πούμε την αλήθεια και να μιλήσουμε ανοιχτά για την απώλεια και το πένθος, καθώς έτσι χτίζουμε μια γέφυρα επικοινωνίας και εμπιστοσύνης με το παιδί μας. Μπορεί να ακούν και να διαβάζουν στο Διαδίκτυο (ειδικά τα μεγαλύτερα παιδιά) πληθώρα πληροφοριών που μπορεί να είναι υπερβολικές ή ακόμα και ψεύτικες. Με την ανοιχτή συζήτηση εξασφαλίζουμε ότι θα τους ξεκαθαρίσουμε το τοπίο για το τι ακριβώς συμβαίνει. Εξηγήστε τους τι είναι ο πόλεμος, γιατί μπορεί κάποια κράτη να αποφασίζουν να λύσουν έτσι τις διαφορές τους και αποφύγετε έντονες εκφράσεις και θέσεις για τους «κακούς», οι οποίες μπορεί να εντείνουν τα συναισθήματα απόγνωσης και ανασφάλειας για τον «κακό κόσμο που ζούμε». Μπορούμε λιτά να πούμε ότι «ο πόλεμος περιλαμβάνει ανθρώπους πονεμένους ή θυμωμένους, που παίρνουν πολύ δυσάρεστες αποφάσεις».
ΜΗΝ ΦΟΒΗΘΕΙΤΕ ΝΑ ΠΕΙΤΕ «ΔΕΝ ΞΕΡΩ»
Δεν μπορούμε να έχουμε απάντηση για όλα. Πείτε τους «πολύ καλή ερώτηση, δεν γνωρίζω την απάντηση σε αυτό που με ρωτάς, ας ψάξουμε παρέα». Κατά τη διάρκεια της συζήτησης μη μείνετε μόνο στα γεγονότα, αλλά εστιάστε στο συναίσθημα. Ρωτήστε το παιδί «πώς νιώθεις με αυτή τη συζήτηση;» και αφήστε το να μιλήσει ελεύθερα. Μπορεί να νιώθει άβολα ή να είναι αναστατωμένο. Αναγνωρίστε το συναίσθημά του και πείτε «είναι λογικό να νιώθεις αναστάτωση - φόβο. Είμαι εδώ για σένα».
ΕΝΙΣΧΥΣΤΕ ΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥΣ
Αφήστε τα παιδιά να ζωγραφίσουν ή να παίξουν «πόλεμο» αν το επιθυμούν. Με αυτόν τον τρόπο, εφόσον είμαστε παρόντες, μπορούμε να τα βοηθήσουμε να δραματοποιήσουν αυτό που ίσως δεν μπορούν να εκφράσουν με λόγια, να το επεξεργαστούν και να προσπαθήσουν να το νοηματοδοτήσουν. Στα μικρότερα, κυρίως, παιδιά τονίστε ότι είναι ασφαλή. Εξηγήστε τους ότι αυτός ο πόλεμος είναι μακριά και στην ερώτηση «θα γίνει και στην Ελλάδα πόλεμος;», απαντήστε ότι υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο και ότι είμαστε ασφαλείς στη χώρα μας.
Για τα μεγαλύτερα παιδιά, εστιάστε στην παροχή βοήθειας. Ξέρουμε από έρευνες ότι έναν τρόπο διαχείρισης του στρες και του άγχους αποτελεί η αίσθηση συνεισφοράς στην αλλαγή, όταν δηλαδή νιώθουμε χρήσιμοι. Μπορούμε λοιπόν να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να κάνουν πράξεις για να βοηθήσουν τους ανθρώπους που έρχονται από τον πόλεμο, με όποιο μέσο διαθέτουν. Αυτό ενισχύει το «είναι χάλια όλο αυτό που συμβαίνει, αλλά με αυτό που θα κάνω θα συνεισφέρω κι εγώ στην αλλαγή».
