1. Τι είναι η διαμεσολάβηση;

Είναι ένας εξώδικος τρόπος επίλυσης διαφορών. Ουσιαστικά, είναι μια ευκαιρία για εποικοδομητική συζήτηση και διάλογο ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα μέρη για μια διαφορά που τυχόν έχουν. Σε πρακτικό επίπεδο, γίνεται με τη βοήθεια ενός αμερόληπτου, ειδικά εκπαιδευμένου τρίτου προσώπου, του διαμεσολαβητή, ο οποίος είναι ουδέτερος και βοηθά τα μέρη να καταλήξουν σε μια λύση αποδεκτή και απ’τους δύο.

2. Πότε και πού διεξάγεται;

Ο τόπος, η ημερομηνία και η ώρα είναι κάτι που συμφωνείται ελεύθερα από τα μέρη. Ο διαμεσολαβητής βοηθά τα μέρη προτείνοντας κι αυτός πιθανές επιλογές τοποθεσίας που να πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος. Το πότε θα πραγματοποιηθεί μια διαμεσολάβηση είναι αποτέλεσμα συνεννόησης. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η ευελιξία (ακόμα και στο θέμα της ημερομηνίας πραγματοποίησης της διαδικασίας) την καθιστά πραγματικά πολύ χρήσιμη για όσους έχουν πολλές ασχολίες, υποχρεώσεις ή ταξιδεύουν συχνά.

3. Ποια είναι τα στάδια της διαμεσολάβησης;

Η διαμεσολάβηση είναι μία διαρθρωμένη διαδικασία με συγκεκριμένα στάδια τα οποία αντανακλούν και την υπόθεση ως προς την πορεία επίλυσής της. Την ημέρα που θα οριστεί ως ημέρα διαμεσολάβησης (άρα υπάρχει και ένα βασικό-εισαγωγικό στάδιο προετοιμασίας), η διαδικασία εξελίσσεται ως εξής: Στάδιο 1: Έναρξη. Ο διαμεσολαβητής προετοιμάζει τη διαδικασία. Εξηγεί το σκοπό του θεσμού, το ρόλο το δικό του. Καθορίζει τους κανόνες ομαλής διεξαγωγής της διαδικασίας και ζητεί τη συμφωνία των μερών. Τα μέρη (οι εντολείς και οι δικηγόροι-νομικοί παραστάτες τους) κάνουν εισαγωγικές δηλώσεις. Στάδιο 2: Διερεύνηση. Τα μέρη, σε κατ’ιδίαν συναντήσεις, ενημερώνουν τον διαμεσολαβητή εκφράζοντας τις απόψεις τους: την δική τους εκδοχή της ιστορίας και των προβλημάτων. Συνοψίζονται τα κοινά σημεία (σημεία σύγκλισης) και τα σημεία διαφωνίας (σημεία απόκλισης). Στάδιο 3: Διαπραγμάτευση. Ο διαμεσολαβητής μεταφέρει τις προτάσεις-αντιπροτάσεις των μερών βοηθώντας τα παράλληλα να αντιληφθούν τα κοινά σημεία, να εξετάσουν εναλλακτικές επιλογές-λύσεις. Στάδιο 4: Επίτευξη (ή μη) συμφωνίας. Τα μέρη, με τη συνδρομή των δικηγόρων τους αποτυπώνουν στο έγγραφο συμφωνίας τα σημεία στα οποία συμφώνησαν και έγιναν απολύτως αποδεκτά από κάθε πλευρά. Ο διαμεσολαβητής σιγουρεύει ότι τα μέρη κατανόησαν πλήρως τις εναλλακτικές/λύσεις/προτάσεις στις οποίες συμφώνησαν.

4. Πώς διαλέγω διαμεσολαβητή;
Απ: Στη σελίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης υπάρχει κατάλογος των διαπιστευμένων διαμεσολαβητών και τα μέρη είναι ελεύθερα να επιλέξουν όποιον διαπιστευμένο διαμεσολαβητή αυτά επιθυμούν. Εξαίρεση εισάγεται αν διοριστεί διαμεσολαβητής από την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης ή από το πρόγραμμα νομικής βοήθειας.

5. Ο διαμεσολαβητής που επέλεξα για τη διαφορά μου μπορεί να μου δώσει νομικές συμβουλές;

Όχι. Ο διαμεσολαβητής διευκολύνει τα μέρη να αντιληφθούν την ουσία της διαφοράς τους, εγγυάται την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας και διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις ώστε τα μέρη να καταλήξουν σε συμφωνία. Για νομικές συμβουλές, τα μέρη μπορούν να προσφεύγουν στους δικηγόρους τους των οποίων ο ρόλος στη διαδικασία είναι πρωτεύων και ουσιαστικός.

6. Τι υποθέσεις μπορώ να φέρω στη διαμεσολάβηση;

Η διαμεσολάβηση επιλύει κατά κύριο λόγο αστικές και εμπορικές υποθέσεις, άμεσα, οικονομικά και ταχύτερα απ’τη δικαστική οδό. Ενδεικτικά επιλύονται με διαμεσολάβηση διαφορές μισθωτικές, αποζημιώσεων, γειτονικού δικαίου, κατασκευαστικών έργων, πνευματικής ιδιοκτησίας, τραπεζικές (όχι υπερχρεωμένα), εμπορικές και οικογενειακού δικαίου (όχι διαζύγιο -κηρύσσεται με δικαστική απόφαση).

7. Πρακτικά, ποια είναι τα πλεονεκτήματα μιας διαμεσολάβησης;

Το χαμηλό κόστος της διαδικασίας, η ταχύτητα στην επίλυση του ζητήματος καθώς επίσης και η αποφυγή της αβεβαιότητας και της ψυχικής φθοράς είναι τα πιο βασικά της πλεονεκτήματα. Πρόκειται για μια σύντομη διαδικασία που πραγματοποιείται μέσα σε κλίμα ασφάλειας, εχεμύθειας κι εμπιστευτικότητας (όσα ακουστούν κατά τη διαδικασία καλύπτονται από το απόρρητο) και που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην επίτευξη μιας πολυετούς συνεργασίας, καρποφόρας και για τα δύο μέρη.

8. Είναι πραγματικά χρήσιμος ένας διαμεσολαβητής;

Αν τα μέρη μπορούν να επιλύσουν μόνα τους ή με τους δικηγόρους τους τη διαφορά τους, δεν έχουν παρά να το κάνουν. Όμως, η εμπειρία έχει δείξει πως στην πράξη είναι αρκετά δύσκολο να διαπραγματευτούν τα μέρη επιτυχώς. Ειδικά αν η υπόθεση έχει υψηλό συγκρουσιακό βαθμό. Η παρουσία ενός τρίτου, αμερόληπτου προσώπου με ειδικές γνώσεις, του διαμεσολαβητή (στον οποίο μπορούν να κοινολογηθούν πληροφορίες από το ένα μέρος χωρίς αυτές να μεταφερθούν στο έτερο μέρος), μπορεί να λειτουργήσει καθοριστικά και εποικοδομητικά προς τη δημιουργία μιας κοινά αποδεκτής λύσης.

9. Πόσο διαρκεί μια διαμεσολάβηση; Πόσο κοστίζει;

Μια διαμεσολάβηση διαρκεί συνήθως λίγες ώρες. Εξαρετάται βέβαια και από πολλούς παράγοντες (το βαθμό σύγκρουσης, τα εισαγόμενα προς επίλυση κεφάλαια της διαφοράς, ο αριθμός των μερών και των τυχόν τρίτων, το είδος της διαφοράς, κλπ).
Το κόστος συμφωνείται ελεύθερα απ’τον διαμεσολαβητή και τα μέρη (που το μοιράζονται συνήθως ισομερώς), ανάλογα με τη φύση της υπόθεσης, το χρόνο προετοιμασίας και τη διάρκεια της διαδικασίας. Αν δεν υπάρχει συμφωνία των μερών, τότε ισχύουν τα αναφερόμενα στο άρθρο 18 του Ν.4640/2019 για την αμοιβή του διαμεσολαβητή. Τα μέρη οφείλουν να συνυπολογίσουν και την αμοιβή του δικηγόρου τους που θα παρασταθεί στη διαδικασία (εκτός αν πρόκειται για μικροδιαφορά ή καταναλωτική διαφορά όπου τα μέρη δύνανται να προσέλθουν στη διαδικασία δίχως δικηγόρο). Σε κάθε περίπτωση, το κόστος μια διαμεσολάβησης είναι σαφώς μικρότερο από το κόστος ενός δικαστηρίου. Έτσι, τα μέρη αποφεύγουν τη μακροχρόνια, ψυχοφθόρα και δαπανηρή διαδικασία των δικαστηρίων.

10. Κι αν αποτύχει η διαμεσολάβηση;

Κι αυτό μπορεί να συμβεί. Η διαμεσολάβηση μπορεί να γίνεται παράλληλα με άλλες ενέργειες δικαστικές (άρα, δεν χάνεται το δικαίωμα στον φυσικό δικαστή). Αλλά ακόμη κι αν δεν οδηγήσει σε συμφωνητικό επτυχούς επίλυσης, μπορεί η διαμεσολάβηση να έχει δημιουργήσει μια πλατφόρμα επικοινωνίας μεταξύ των μερών διευκολύνοντας έτσι πιθανές μεταξύ τους μελλοντικές προσπάθειες διαπραγματεύσεων.

11. Ας υποτεθεί πως τα μέρη καταλήγουν σε συμφωνία. Πώς εξασφαλίζεται ότι αυτή θα τηρηθεί;

Η συμφωνία των μερών ονομάζεται πρακτικό διαμεσολάβησης, το οποίο μπορεί να κατατεθεί στο δικαστήριο και να αποκτήσει εκτελεστότητα (ισχύ ίδια με αυτή της δικαστικής απόφασης), αν το επιθυμεί κάποιο απ' τα μέρη.