Την περίοδο αυτή κορυφωνόταν η δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας που είχαν αναλάβει το ρόλο των Γερμανών κατακτητών καθώς αυτοί ήθελαν να απελευθερώσουν στρατιωτικές δυνάμεις προκειμένου να τις χρησιμοποιήσουν στα κύρια μέτωπα. Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Ταγμάτων Ασφαλείας είχαν συλληφθεί πολλοί πατριώτες οι οποίοι κρατούνταν φυλακισμένοι από το Τάγμα Χωροφυλακής που έπαιζε τον ίδιο ρόλο στο πλάι των Γερμανών.
Απαντώντας στις επιχειρήσεις των Ταγμάτων Ασφαλείας που κατατρομοκρατούσαν την ύπαιθρο, ένοπλος ομάδας κρούσης του ΕΛΑΣ στις 15 Ιουνίου πυροβόλησε με περίστροφο τον Παναγιώτη Ι. Γεωργανά, απόστρατο ταγματάρχη, ο οποίος ήταν από τους πρώτους που κατατάχθηκε στα Τάγματα Ασφαλείας. Η επίθεση έγινε στην Ανδανίας (Μπουλούκου σήμερα) έξω από το σπίτι του, ο Γεωργανάς μεταφέρθηκε σε κλινική και υπέκυψε στα τραύματά του δύο ημέρες αργότερα.
Αδίστακτοι οι συνεργάτες των Γερμανών προχώρησαν σε αντίποινα για την επίθεση, εκτελώντας στις 16 Ιουνίου 27 από τους πατριώτες που ήταν φυλακισμένοι από το Τάγμα Χωροφυλακής. Στην εκτέλεσή τους πρωτοστάτησε ο διοικητής του Τάγματος, ο Αντώνης Σμυρλής, παρά το γεγονός ότι, όπως έχει αφηγηθεί ο γιατρός Νίκος Τριανταφυλλάκης:
«Την παραμονή των εκτελέσεων ήλθε στη Γκεστάπο ο διοικητής του Τάγματος Ασφαλείας, ταγματάρχης Αντώνιος Σμυρλής, με ένα κατάλογο πενήντα ονομάτων και ζήτησε από τον Joseph, τον Γερμανό υπαξιωματικό της GFP που διηύθυνε το Τμήμα της Καλαμάτας, να εγκρίνει την εκτέλεσή τους, ως αντίποινα για τη δολοφονία του ταγματάρχου Παναγ. Γεωργανά ο οποίος υπηρετούσε στο Τάγμα Καλαμάτας.
Τρόμαξα πολύ με την απαίτησή του και μεταξύ των λεγομένων του Σμυρλή που μετάφραζα, υπέδειξα στον "Ζόζεφ", να μην εγκρίνει την εκτέλεση τόσων ανθρώπων επειδή, του είπα, η δολοφονία δεν έγινε από τους αντάρτες, αλλά από κάποιον άλλον του οποίου την αδελφή είχε προσβάλει ο Γεωργανάς!
Ο "Ζόζεφ" δέχθηκε ως σωστή την αναληθή αυτή πληροφορία μου και αρνήθηκε να εγκρίνει τις εκτελέσεις. Τότε ο Σμυρλής ζήτησε να του επιστραφεί ο κατάλογος, με τα ονοματεπώνυμα των 50 κρατουμένων, με την παρατήρηση ότι: "Θα πάω να πάρω εγώ την έγκριση από τον αρχηγό στο Ρεξ".
Πράγματι πήρε την έγκριση και την επομένη έγιναν οι εκτελέσεις στο ποτάμι» (1).
Μετά την απελευθέρωση έπεσαν στα χέρια του ΕΑΜ έγγραφα του Τάγματος Χωροφυλακής και ανάμεσα σε αυτά η αναφορά του Σμυρλή στην Γκεστάπο για την εκτέλεση των πατριωτών. Στο έγγραφο, το περιεχόμενο του οποίου δημοσιεύτηκε στη "Λαϊκή Νίκη" στις 29 Σεπτεμβρίου 1944, αναφερόταν ότι: «Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω υμίν ότι εις αντίποινα δια τον τραυματισμόν του Ταγματάρχου Πεζικού Γεωργανά Παναγιώτη εξετελέσθησαν χθες περί ώραν 23.15' πρωινήν 27 εν όλω κομμουνισταί και 5 γυναίκες» (2).
Δυστυχώς δεν έχουν διασωθεί όλα τα ονόματα των εκτελεσμένων πατριωτών. Μια πρώτη πηγή είναι η "Ελεύθερη Μεσσηνία" στην οποία με τίτλο "Το ποτάμι θυσιαστήριο της λευτεριάς 16.6.1944" αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής: «Αργύρης Ευστάθιος, Ανδρικιώτης, Ν. Κωστόπουλος, Παναγ. Κουτίβας Γ., Κοκκορόγιαννης Κ., Μαχαίρας Δ., Κατελάνος Κ., Οικονομάκη Σοφία, Παπαδόπουλος Π., Σερεμέτης Π., Σκονδρέας Π., Χαλατζέλης Μιχ., όλοι τους Καλαματιανοί μαζί με 28 παιδιά της αγροτιάς στις 16 Ιούνη 1944 αντιμετώπισαν παλληκαρίσια το εκτελεστικό απόσπασμα» (3).
Ο Νίκος Καράμπελας 20 χρόνια αργότερα διέσωσε 19 από τα ονόματα: Αργύρης Ευστάθιος του Παναγιώτη, εργάτης σφαγείων, γεννήθηκε στην Καλαμάτα, ετών 24, κάτοικος Καλαμάτας. Ανδρικίδης Νικόλαος του Ανδρέα, ψαράς, γεννήθηκε στις Φαρές, κάτοικος Φαρών. Γυφτέας Δημήτριος, αγρότης, γεννήθηκε στη Σέλιτσα, κάτοικος Σέλιτσας. Κατελάνος Κώστας του Ιωάννη, αρτοποιός, γεννήθηκε στην Καλαμάτα, ετών 22, κάτοικος Καλαμάτας. Κοκκορόγιαννης Κώστας του Γ., κουρέας, γεννήθηκε στην Καλαμάτα, ετών 20, κάτοικος Καλαμάτας. Κορομηλάς Χρήστος του Γ., κτηματίας, γεννήθηκε στην Πολιανή, ετών 30 κάτοικος Καλαμάτας. Κουκούτση Βασιλική του Αντωνίου, οικοκυρά, γεννήθηκε στα Βαρούσια, ετών 22, κάτοικος Βαρουσίων. Κουτίβας Γεώργιος του Αθανασίου, καθηγητής μαθηματικών, γεννήθηκε στον Κάμπο Αβίας, ετών 33, κάτοικος Καλαμάτας. Κωστόπουλος Πάνος του Αθανασίου, τσαγκάρης, γεννήθηκε στο Μελιγαλά, ετών 21, κάτοικος Καλαμάτας. Μουγγός Γεώργιος του Παναγιώτη, μεσίτης, γεννήθηκε στο Χαλβάτσου, ετών 22, κάτοικος Μεσσήνης. Παπαδόπουλος Πέτρος του Αθανασίου, σπουδαστής, γεννήθηκε στην Καλαμάτα, ετών 21, κάτοικος Καλαμάτας. Πατσάλη Μαρία του Παύλου, μοδίστρα, γεννήθηκε στην Πλάτσα, ετών 22, κάτοικος Πλάτσας. Παυλόπουλος Γεώργιος του Παναγιώτη, γεωργός, γεννήθηκε στη Μεσσήνη, ετών 23, κάτοικος Μεσσήνης. Σερεμέτης Παναγιώτης του Ηλία, ασβεστοποιός, γεννήθηκε στις Φαρές, ετών 39, κάτοικος Φαρών. Σκονδρέας Παναγιώτης του Ιωάννη, εργάτης, γεννήθηκε στα Ρίγκλια, ετών 20, κάτοικος Καλαμάτας. Τσάμης Ηλίας του Στ., καραγωγέας, γεννήθηκε στη Μεσσήνη, ετών 24, κάτοικος Μεσσήνης. Τσαγκαράκης Αθανάσιος του Χαρ., σερβιτόρος, γεννήθηκε στη Μεσσήνη, ετών 25, κάτοικος Μεσσήνης. Χαλβατσέλης Μιχάλης του Ευστρατίου, ιδιωτικός υπάλληλος, γεννήθηκε στο Αϊβαλί Μ. Ασίας, ετών 30, κάτοικος Καλαμάτας. Χαριτόπουλος Γεώργιος του Ηλία, μαθητής, γεννήθηκε στον Καύκασο, ετών 16, κάτοικος Μεσσήνης.
Πέραν των εκτελέσεων, το Τάγμα Ασφαλείας διέταξε και πυρπολήθηκαν σπίτια στις ενορίες Αγίου Γεωργίου και Αγίου Κωνσταντίνου όπου έμεναν οικογένειες των οποίων παιδιά είχαν ενταχθεί στον ΕΛΑΣ.
Πρέπει να σημειωθεί ότι στην κοινή έκδοση των εφημερίδων της Καλαμάτας, η οποία γινόταν υπό γερμανικό έλεγχο, δεν υπάρχει καμία αναφορά στις εκτελέσεις. Αντιθέτως υπάρχουν αναφορές στην κηδεία του Γεωργανά για την οποία γράφτηκαν τα εξής: «Προχθές Κυριακήν εγένετο πάνδημος η κηδεία του δολοφονηθέντος ταγματάρχου Παναγ. Γεωργανά. Σύσσωμος σχεδόν ο πληθυσμός της πόλεως παρηκολούθησεν την κηδείαν του. Εκ των επισήμων παρηκολούθησαν ταύτην ο Γερμανός Φρούραρχος, ο Νομάρχης κ. Νικολόπουλος, ο Δήμαρχος Καλαμών κ. Καραντζάς, ο Διοικητής του Τάγματος Ασφαλείας κ. Σμυρλής και άπασαι αι Στρατιωτικαί και πολιτικαί αρχαί της πόλεως. Τον επικήδειον εξεφώνησεν ο επίλαρχος Χριστόφιλος ο οποίος εξήρε τας αρετάς του εκλιπόντος και ιδία τα εθνικά αυτού φρονήματα, στεφάνους δε εις την σορόν του μεταστάντος κατατέθησαν εκ μέρους του Γερμανικού Φρουραρχείου, της Νομαρχίας Μεσσηνίας, του Τάγματος Χωροφυλακής Μεσσηνίας, του Δήμου Καλαμών κ. α.» (5)
(1) Νίκου Ζερβή "Καλαμάτα: Κατοχή - Αντίσταση - Απελευθέρωση", Τόμος Ε'
(2) Νίκου Ζερβή "Η Γερμανική Κατοχή στη Μεσσηνία"
(3) "Ελεύθερη Μεσσηνία" 16-6-1944
(4) Ν. Καράμπελα "Μεσσηνιακό Βιογραφικό Λεξικό"
(5) "Τα Νέα - Σημαία - Θάρρος" 20-6-1944
