Φιλολογία και Αρχαιολογία είναι δύο επιστήμες άρρηκτα συνδεδεμένες. Συνιστούν τους δύο βασικούς άξονες για την κατανόηση της Ιστορίας. Η φιλολογία παρέχει τα κείμενα –το θεωρητικό υπόβαθρο – ενώ η αρχαιολογία την ιστορική πραγματικότητα – τα ευρήματα. Ως μεταπτυχιακοί φοιτητές του τομέα Κλασικής Φιλολογίας έχουμε έρθει σε επαφή με τα κείμενα της αρχαίας Ελληνικής και Λατινικής γραμματείας χωρίς όμως αυτή η γνώση να συνοδεύεται από αρχαιολογική εμπειρία. Για αυτό το λόγο σκεφτήκαμε να οργανώσουμε μια εκπαιδευτική εκδρομή στη Ρώμη, μια ιδέα που υποστήριξε με ενθουσιασμό η καθηγήτριά μας κα Σοφία Παπαϊωάννου, αποδεικνύοντας πως το Πανεπιστήμιο όχι μόνο είναι ενεργό αλλά ενθαρρύνει και στηρίζει τις πρωτοβουλίες των φοιτητών του.

Η κα Σοφία Παπαϊωάννου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Λατινικής Φιλολογίας στο Ε.Κ.Π.Α. και στο χειμερινό εξάμηνο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος προσέφερε σεμινάριο με θέμα «Ρωμαϊκή Κωμωδία: Τερέντιος». Το συγκεκριμένο σεμινάριο αποτέλεσε λαβή για περαιτέρω προβληματισμό σχετικά με τον καθημερινό τρόπο ζωής στη Ρώμη, γεγονός που μεγάλωνε την επιθυμία μας για την πραγματοποίηση αυτής της εκδρομής. Επιθυμούσαμε να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο, να ανασυστήσουμε το ιστορικό πλαίσιο της συγγραφής αυτών των σπουδαίων λογοτεχνικών κειμένων της Λατινικής γραμματείας και παράλληλα να περιδιαβούμε στους δρόμους της πόλης που γέννησε σπουδαίες ιστορικές και λογοτεχνικές προσωπικότητες.

Η κα Παπαϊωάννου συνεργάζεται με τους αρχαιολόγους Darius Arya και Albert Prieto με τους οποίους και επικοινώνησε, ώστε να αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της ξενάγησής μας στη Ρώμη. Ο κ. Darius Arya είναι διδάκτορας αρχαιολογίας και από το 2003 διευθυντής του Αμερικανικού Ινστιτούτου Ρωμαϊκού Πολιτισμού (American Institute for Roman Culture). Συνεργάζεται με το Discovery Channel και τo National Geographic καθώς επίσης και με τους New York Times, το BBC και τη Guardian. Ο κ. Albert Prieto είναι επίσης διδάκτορας αρχαιολογίας, και αναπληρωτής διευθυντής του Αμερικανικού Ινστιτούτου Ρωμαϊκού Πολιτισμού, ενώ στο παρελθόν υπήρξε επικεφαλής των Αμερικανικών ανασκαφών στο Metaponto της Κάτω Ιταλίας. Πρόκειται για δύο εξαίρετους αρχαιολόγους και αυτή την περίοδο έχουν αναλάβει την συνέχεια των ανασκαφών στον ευρύτερο χώρο της αρχαίας πόλης της Ostia, εντοπίζοντας αρχαιολογικά ευρήματα σε σημείο όπου στο παρελθόν δεν είχε επιχειρηθεί καμία ανασκαφή.

Με ξεναγούς μας λοιπόν αυτούς τους δύο ειδικούς καθώς και την καθηγήτριά μας, πραγματοποιήθηκε η εκδρομή μας στη Ρώμη προσδοκώντας να αποκομίσουμε πλούσιες εμπειρίες και εντυπώσεις.

Η ξενάγηση ξεκίνησε από το Foro Romano, τη Ρωμαϊκή Αγορά που βρίσκεται ανάμεσα στον Καπιτωλίνο και Παλατίνο λόφο και υπήρξε το κέντρο της θρησκευτικής, εμπορικής – οικονομικής και πολιτικής ζωής της πόλης. Όπως μας εξήγησε ο κ. Darius Arya τα οικοδομήματα της Αγοράς χτίστηκαν διαδοχικά στη διάρκεια πολλών αιώνων και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις επαναχρησιμοποιήθηκαν υλικά από κτίσματα που είχαν καταρρεύσει. Ιδιαίτερη εντύπωση μας προκάλεσαν η Αιμιλία και Ιουλία βασιλική, η Curia, ο ναός και ο οίκος των Εστιάδων παρθένων, ο ναός των Διοσκούρων και η βασιλική του Μαξεντίου.

Επισκεφθήκαμε τη φημισμένη Fontana di Trevi, το πρώτο υπόγειο υδραγωγείο που χτίστηκε από τον Μάρκο Αγρίππα το 19 π. Χ. Σύμφωνα με την παράδοση μια νεαρή παρθένος αποκάλυψε την πηγή στους διψασμένους στρατιώτες του Αγρίππα γι’ αυτό και το νερό έκτοτε ονομάστηκε Aqua Virgo.

Επόμενος σταθμός μας ήταν το Κολοσσαίο, το οποίο χτίστηκε από τον Βεσπασιανό (69 – 79 μ. Χ.) και αποτελεί σύμβολο της Αιώνιας Πόλης. Η θέση που επιλέχτηκε ήταν η περιοχή όπου βρίσκονταν μέχρι τότε οι ιδιωτικοί κήποι της Χρυσής Οικίας (Domus Aurea) του Νέρωνα και συγκεκριμένα μια τεράστια τεχνητή λίμνη. Καθώς ο Νέρωνας είχε σφετεριστεί τη δημόσια περιουσία, ο ρωμαϊκός λαός δεν αντέδρασε, όταν ο Βεσπασιανός αποξήρανε την λίμνη και προέβη στην ανέγερση του πρώτου μόνιμου αμφιθεάτρου της Ρώμης, χωρητικότητας 50.000 θεατών.

Στα Μουσεία του Καπιτωλίου αφιερώσαμε σχεδόν μια ολόκληρη μέρα. Πέρα από τα εκθέματα και την περιοδική έκθεση για τον Αρχιμήδη, θαυμάσαμε τον ιερότερο ναό της αρχαίας Ρώμης, το ναό του Juppiter Optimus Maximus. Οι αρχαιολόγοι μας οδήγησαν και κάτω από τον ναό του, στο Tabularium, όπου φυλάσσονταν οι tabulae των ρωμαϊκών νόμων.

Ιδιαίτερα εποικοδομητική υπήρξε η συνάντησή μας με τον επιφανή καθηγητή της Λατινικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Ρώμης La Sapienza, κ. Schiesaro. Ο καθηγητής μας ξενάγησε στο τμήμα Κλασικών σπουδών του Πανεπιστήμιου, στις αίθουσες και στη βιβλιοθήκη, ενώ συζητήσαμε για τη δυνατότητα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών στο La Sapienza.

Από τις πλέον ενδιαφέρουσες ξεναγήσεις ήταν εκείνη του κ. Albert Prieto στην αρχαία πόλη της Ostia. Αν και έχει ανασκαφεί μόνο η μισή πόλη, τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι μεγίστης σημασίας, καθώς μας παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής εκείνης της εποχής. Περιηγηθήκαμε στους δρόμους της πόλης και είδαμε τις κατοικίες, τα λουτρά του Ποσειδώνα, τα δημόσια πλυντήρια, τα εμπορικά καταστήματα, το θέατρο, την αγορά, τον φούρνο και την ταβέρνα.

Τελικός προορισμός το Πάνθεον και ο βωμός της Ειρήνης του Αυγούστου στο Πεδίον του Άρεως. Χτίστηκε κατά παραγγελία του Αυγούστου για τον εορτασμό της θριαμβευτικής επιστροφής του στη Ρώμη μετά τις εκστρατείες στην Ισπανία και τη Γαλατία, καθώς και σε υπενθύμιση της ειρήνης που εδραίωσε ο Αύγουστος σε ολόκληρο το ρωμαϊκό κόσμο.

Σε μια περίοδο κατά την οποία το Πανεπιστήμιο βάλλεται και η φήμη του αμαυρώνεται, νιώθουμε την ανάγκη να προβάλλουμε την άλλη όψη του, την ενεργή και δραστήρια που δεν σταματά να οραματίζεται ένα καλύτερο Πανεπιστήμιο.

Ολοκληρώνοντας αυτό το άρθρο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την καθηγήτριά μας κα Παπαϊωάννου Σοφία για την όρεξη και τον ενθουσιασμό της, καθώς υποστήριξε από την αρχή αυτή την «ιδέα» για την εκδρομή στη Ρώμη και φρόντισε για τη διαμονή και την ξενάγησή μας. Χωρίς την παρουσία και την καθοδήγησή της στα διάφορα στάδια διοργάνωσης δεν θα ήταν δυνατή η πραγματοποίηση αυτής της εκδρομής.

Πολλές ευχαριστίες στους αρχαιολόγους Darius Arya και Albert Prieto για το χρόνο που μας αφιέρωσαν και την ιδιαίτερη θέρμη που επέδειξαν για τις ξεναγήσεις μας.

Τέλος, θα θέλαμε να αποδώσουμε ιδιαίτερες ευχαριστίες στους μοναχούς του San Gregorio Magno al Celio για την άνετη και φιλόξενη διαμονή που μας προσέφεραν.

Ελπίζουμε αυτή η εκδρομή να καταστεί θεσμός και να πραγματοποιείται εφεξής από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του τομέα Κλασικής Φιλολογίας.

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Σοφία Παπαϊωάννου

Αρχαιολόγοι: Darius Arya, Albert Prieto

Οργανωτική ομάδα: Φραντζέσκα Κατσάρη – Αγγελική Ρούμπου

* Η Αγγελική Ρούμπου, κατάγεται από την Καλαμάτα και σπουδάζει στο μεταπτυχιακό τμήμα Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.