Όταν οι πολιτικές αποφάσεις, που αφορούν ένα από τα εναπομείναντα εθνικά προϊόντα, προσβάλλονται από τους άμεσα ενδιαφερόμενους και κρίνονται στα δικαστήρια, τότε οι αποφάσεις αυτές είναι φανερό ότι «πάσχουν».
Αυτό συμβαίνει και με την γνωστή ρύθμιση του υπουργού ΥΠΑΑΤ κ. Αποστόλου της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.
Ο τότε υπουργός αποφάσισε ότι στην Ελλάδα ευδοκιμεί και καλλιεργείται η ποικιλία «ελιά Καλαμάτας»!!!
Προκειμένου δήθεν να προστατεύσει το εθνικό προϊόν παρενέβη σε εσωτερικούς και διεθνείς εμπορικούς ανταγωνισμούς, εταιρειών και ομίλων που δραστηριοποιούνται στο χώρο της επιτραπέζιας ελιάς .
Η απόφαση αυτή ήταν τουλάχιστον πρόχειρη, χωρίς διερεύνηση των επιπτώσεων της σε βάθος χρόνου, και όπως αποδεικνύεται καταστροφική για τους παραγωγούς και για πολλές εξαγωγικές επιχειρήσεις .
Για την κατανόηση του θέματος είναι απαραίτητη μία σύντομη ιστορική αναδρομή
- Με το νόμο 1564/1985 αποφασίστηκε η ίδρυση εθνικού καταλόγου ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτικών ειδών στη χώρα.
- Με την απόφαση 396851/1992 ( ΦΕΚ 626 / Β/ 22-10-1992) δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά ο εθνικός κατάλογος ποικιλιών δενδρωδών καλλιεργειών 1991.
Σε αυτό το κατάλογο εγγράφεται η Καλαμών ως ποικιλία ελιάς με συνώνυμα τα: Καλαματιανή, Τσιγκέλι, Αετονύχι.
Ο κατάλογος αυτός συμπληρώνεται από τότε με αποφάσεις του εκάστοτε υπουργού γεωργίας.
Επίσης κοινοποιείται στη Ε.Ε. και ενημερώνεται ο αντίστοιχος Ευρωπαϊκός κατάλογος .
- Το έτος 1993 με την ΥΑ 440304 /1993 ( ΦΕΚ 871/Β/26-11-1993) αναγνωρίζονται ως ΠΟΠ με διακριτικό τίτλο « Ελιά Καλαμάτας» οι επιτραπέζιες ελιές από ελαιόδενδρα ποικιλίας Καλαμών στο νομό Μεσσηνίας, και οι οποίες συγκομίζονται, επεξεργάζονται και τυποποιούνται με συγκεκριμένες πρακτικές και τεχνικές, εντός του νομού.
Το έτος 1996 η παραπάνω απόφαση κατοχυρώθηκε στην ΕΕ με τον ΚΑΝ. ( ΕΚ) 1107/96.
- Στα χρόνια που ακολουθούν η καλλιέργεια της ελιάς καλαμών επεκτείνεται στη χώρα μας και οι εξαγωγές παρουσιάζουν σημαντική άνοδο.
Οι «ελιές Καλαμάτας» ή στα αγγλικά «Kalamata Olives» καταγράφονται ως ένα ισχυρό brand name. Η Καλαμών φέρνει χρήμα και είναι η «Μαύρη Βασίλισσα».
- Το έτος 2013 αρχίζουν τα προβλήματα. Οι Εμπορικοί ανταγωνισμοί οξύνονται. Ποιος δικαιούται να χρησιμοποιεί το “Kalamata olives” και ποίος όχι .
Ανακύπτουν θέματα εξαπάτησης και παραπλάνησης των καταναλωτών. Οι ελληνικές συσκευασίες κατεβαίνουν από τα ράφια μεγάλων αλυσίδων διανομής.
- Στο σημείο αυτό παρεμβαίνει το ΥΠΑΑΤ και με μία πρωτόγνωρη διαδικασία και εντελώς στο «γόνατο» και δίνει μία λύση η οποία ικανοποίησε ένα μέρος των εξαγωγικών επιχειρήσεων και ταυτόχρονα υπονόμευσε το μέλλον του προϊόντος και της καλλιέργειας.
Τροποποιεί τον εθνικό κατάλογο ποικιλιών και ορίζει ότι η ποικιλία ελιά Καλαμών έχει συνώνυμο το ελιά Καλαμάτα. Αρα κατ΄ επέκταση η σήμανση των καρπών στο βάζο, είτε γράφει Ελιές Καλαμών, είτε ελιές Καλαμάτας είναι ένα και το αυτό.(Kalamon Olives = Kalamata Olives).
Στην ουσία δηλ. θυσίασε το ΠΟΠ που είχε μικρή γεωγραφική και ποσοτική αναφορά, ένας νομός με 3.000 τόνους.
- Οι χειρισμοί της τότε πολιτικής ηγεσίας, είναι πρωτοφανείς και αχαρακτήριστοι.
Στις 16-12-2016 με Υ.Α. εγγράφεται στον εθνικό κατάλογο το Καλαμάτα ως συνώνυμο της ποικιλίας ελιάς Καλαμών.
Αυτή η απόφαση κοινοποιείται στην ΕΕ στις 6-12-2016 πριν ακόμα πάρει ΦΕΚ και περνάει στον Ευρωπαϊκό κατάλογο ( ec.europa.eu/frumatis).
Στις 30 -12 - 2016 , μετά από αντιδράσεις του παραγωγικού κόσμου η ηγεσία του ΥΠΑΑΤ υπαναχωρεί, και με νέα Υ.Α. καταργείται η προηγούμενη ρύθμιση. Η κατάργηση όμως αυτή δεν κοινοποιείται στην ΕΕ.
Στις 26 -02 - 2018 επανέρχεται το θέμα και με νέα Υ.Α. εγγράφεται και πάλι στον εθνικό κατάλογο το Ελιά Καλαμάτα ως ποικιλία και συνώνυμο της ποικιλίας Καλαμών.
Και έτσι ολοκληρώνεται ένας τραγικός κύκλος που έχει ως αποτέλεσμα:
- Την εμπορική θυσία του ΠΟΠ – Ελιά Καλαμάτα, την ακύρωση του στη πράξη και ίσως και την κατάργηση του.
- Το άνοιγμα της πόρτας για εισαγωγές στην Ελλάδα ελιών ποικιλίας καλαμών και την εξαγωγή ως Kalamata Olives.
- Οι ανταγωνίστριες – παραγωγικές και όχι μόνο χώρες να μπορούν να τυποποιούν ελιές ποικιλίας καλαμών και να τις σημαίνουν ως Kalamata Olives.
Ηδη στις διεθνείς αγορές κυκλοφορούν με τη σήμανση αυτή ελιές από Αίγυπτο, Ιταλία, Νότια Αφρική, την Τασμανία ακόμα και Αυστραλία.
Και τώρα τί γίνεται;
Είναι προφανές ότι οι λύσεις δεν δίνονται στα δικαστήρια.
Για τις όποιες λύσεις που θα προκριθούν το κριτήριο θα πρέπει να είναι συμφέρον της ελληνικής οικονομίας και της κοινωνίας και όχι τα κέρδη μόνο 10-20 εταιρειών.
Θεωρούμε ότι:
Α. Καθήκον πρώτο είναι, η άμεση κατάργηση της ρύθμισης Αποστόλου για να σωθεί ότι… σώζεται.
Κάθε καθυστέρηση έχει ως συνέπεια:
α) την ενίσχυση της παρουσίας στις διεθνείς αγορές των ανταγωνιστριών χωρών.
β) την περαιτέρω συμπίεση των τιμών παραγωγού στα επίπεδα των τιμών των τρίτων χωρών.
Β. Είναι μονόδρομος η προστασία, η διατήρηση της ΠΟΠ και η επέκταση,της γεωγραφικής και ποσοτικής βάσης στη Νότια Πελοπόννησο. (Νότιος Ηλεία - Μεσσηνία – Λακωνία – Αρκαδία)
Υπάρχουν τα ιστορικά στοιχεία και οι προϋποθέσεις για να «δεθεί το αίτημα» και να περάσει στην ΕΕ.
Η θέση για επέκταση – «ξεχείλωμα» του ΠΟΠ σε επίπεδο χώρας έχει σοβαρά προβλήματα τεκμηρίωσης.
Επίσης χωρίς κατάργηση της ισοπεδωτικής ρύθμισης Αποστόλου, η πρόταση είναι αντιφατική και μη εφαρμόσιμη.
Τέλος μία προστατευόμενη ονομασία σε επίπεδο χώρας, για το συγκεκριμένο προϊόν, στις σημερινές συνθήκες, δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή από τα όργανα και επιτροπές της Ε.Ε.. όπου οι ισορροπίες είναι ισορροπίες συμφερόντων.
Γ. Οι ελληνικές επιχειρήσεις έξω από την διευρυμένη ζώνη της ΠΟΠ, που δραστηριοποιούνται στο χώρο της ελιάς, θα πρέπει να γυρίσουν στις Ελληνικές Ελιές Καλαμών - Greek Kalamon Olives.
Μεθοδικά και με την στήριξη του ελληνικού Κράτους να συνεχίσουν να δίνουν τις εμπορικές μάχες και να εκπαιδεύουν τις αγορές τους στον ελληνικό – ποιοτικό χαρακτήρα του προϊόντος.
Η κατοχύρωση μίας προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης (ΠΓΕ) σε επίπεδο χώρας θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο.
Η διεκδίκηση της αν και φαίνεται δύσκολη, μπορεί να κερδηθεί αν υπάρχει συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων, πολιτική βούληση από την Κυβέρνηση και χτιστούν οι κατάλληλες συμμαχίες στις επιτροπές της Ε.Ε..
