Αυτό αναφέρει ρεπορτάζ του Simon Roots στην ιστοσελίδα oliveoiltimes.com σύμφωνα με το οποίο: «Η άνοια ήταν σύντροφος της τρίτης ηλικίας από την αρχαιότητα, αλλά η αναγνώριση των μηχανισμών που ευθύνονται μόλις τώρα αρχίζει να αναδεικνύεται.

Η νόσος του Αλτσχάιμερ , που πήρε το όνομά του από τον Γερμανό ψυχίατρο Alois Alzheimer, εκτιμάται ότι είναι η αιτία του 60 έως 80 τοις εκατό των περιπτώσεων άνοιας παγκοσμίως και είναι αναπόφευκτα θανατηφόρα. Χαρακτηρισμένη από γνωστική έκπτωση και απώλεια μνήμης, η ασθένεια επηρεάζει το 10% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών και το 40% άνω των 80 ετών.

Ενώ οι θάνατοι από ασθένειες όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο και οι καρδιακές παθήσεις μειώνονται από το 2001, τα ποσοστά θνησιμότητας από άνοια σύμφωνα με την ηλικία έχουν αυξηθεί την ίδια περίοδο. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν περισσότερα από 55 εκατομμύρια κρούσματα Αλτσχάιμερ παγκοσμίως και ο αριθμός αυτός αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2050 καθώς αυξάνεται τόσο ο πληθυσμός όσο και το προσδόκιμο ζωής. Αν και πολυάριθμες πειραματικές θεραπείες για τη νόσο βρίσκονται σε εξέλιξη, οι περισσότερες έρευνες επικεντρώνονται στην πρόληψη. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση έξτρα παρθένου ελαιολάδου συνδέεται με βελτιωμένη γνωστική λειτουργία και μειωμένο κίνδυνο άνοιας.

Σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη σε 92.383 ενήλικες των Ηνωμένων Πολιτειών που παρατήρησαν σε διάστημα 28 ετών, η κατανάλωση περισσότερων από επτά γραμμάρια ελαιολάδου την ημέρα συσχετίστηκε με 28% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από άνοια από ό,τι η ποτέ ή σπάνια κατανάλωση ελαιολάδου. Σε αντίθεση με εκείνα πολλών προηγούμενων μελετών, τα αποτελέσματα αυτά βρέθηκαν να είναι ανεξάρτητα από τη γενική ποιότητα της διατροφής.

ΟΙ ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΣΣΟΥΝ ΤΗ ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΠΛΑΚΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΙΑΖΟΥΝ ΤΗ ΦΛΕΓΜΟΝΗ

Οι πολυφαινόλες είναι μια ομάδα φυσικών ενώσεων που βρίσκονται στα φυτά, συμπεριλαμβανομένων των ελιών, γνωστές για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες. Έχουν διάφορα οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής προστασίας από καρδιαγγειακές και νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο είναι γνωστό για την πλούσια περιεκτικότητά του σε πολυφαινόλες, η οποία παρέχει τα περισσότερα από τα οφέλη για την υγεία και συμβάλλει στη μοναδική γεύση και άρωμα του. Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο περιέχει 25 πολυφαινόλες, συμπεριλαμβανομένων της ελαιοκανθάλης, της ελαιασίνης , της ελευρωπαΐνης και της υδροξυτυροσόλης . Από αυτές, η ελαιοκανθάλη και η ελευρωπαΐνη συνδέονται στενά με την πρόληψη και τον μετριασμό νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ. Η τρέχουσα έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους συμβαίνει αυτό.

Η ελαιοευρωπαΐνη αγλυκόνη (μια ένωση ελευρωπεΐνης) μπορεί να προκαλέσει αυτοφαγία, μια φυσική διαδικασία που εξαλείφει συστάδες πρωτεϊνών και κατεστραμμένα οργανίδια (συστατικά των κυττάρων) και σταματά τη συσσώρευσή τους. Δύο πρωτεΐνες συγκεκριμένα σχετίζονται με αυτό το είδος συσσώρευσης σε μορφές άνοιας, όπως το Αλτσχάιμερ. Η πρόδρομη πρωτεΐνη αμυλοειδούς-βήτα εμπλέκεται σε διάφορες βιολογικές λειτουργίες, από το σχηματισμό και την επιδιόρθωση των συνάψεων έως τη ρύθμιση ορμονών. Σχηματίζει επίσης αμυλοειδές-βήτα, το οποίο είναι τοξικό για τους νευρώνες.

Το αμυλοειδές-βήτα συσσωρεύεται εύκολα, σχηματίζοντας μικρές ομάδες που ονομάζονται ολιγομερή και τελικά συσσωρεύονται σε ογκώδεις αμυλοειδείς πλάκες. Αυτές οι συσσωρεύσεις είναι επικίνδυνες για διάφορους λόγους. Μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή μέσω μιας ανοσολογικής απόκρισης και μπορεί επίσης να προκαλέσουν την παραγωγή μη φυσιολογικής πρωτεΐνης tau.

Η πρωτεΐνη Tau είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της σωστής δομής των νευρώνων. Ωστόσο, όταν τα μόρια της πρωτεΐνης tau καταστραφούν, μπορούν να αποκολληθούν και να σχηματίσουν ομάδες γνωστές ως νευροϊνιδικά μπερδέματα. Όταν συμβεί αυτό, ακολουθεί ο θάνατος του νευρώνα, διακόπτοντας τη μετάδοση μηνυμάτων μέσα στον εγκέφαλο.

Ανεπάρκεια αυτοφαγίας έχει ανακαλυφθεί σε ασθενείς με Alzheimer, όπως και αυξημένα επίπεδα αμυλοειδών ολιγομερών και πλακών και νευροϊνιδικών μπερδέματα.

Επομένως, η ικανότητα της ελευρωπαΐνης να προκαλεί αυτή τη διαδικασία είναι δυνητικά ένας σημαντικός μηχανισμός με τον οποίο το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο μπορεί να προστατεύσει από τον νευροεκφυλισμό.

Η πλάκα αμυλοειδούς είναι επίσης παρούσα στους εγκεφάλους ηλικιωμένων ενηλίκων που δεν αναπτύσσουν Αλτσχάιμερ, υπονοώντας ότι παίζουν περισσότεροι από ένας παράγοντες. Η νευροφλεγμονή, η ενεργοποίηση των νευρογλοιακών κυττάρων, όπως τα μικρογλοία και τα αστροκύτταρα, που συγκρατούν τους νευρώνες στη θέση τους και βοηθούν την κανονική τους λειτουργία, είναι ένας ισχυρός υποψήφιος. Η ενεργοποίηση αυτών των κυττάρων προκαλεί την παραγωγή φλεγμονωδών παραγόντων όπως οι κυτοκίνες και οι χημειοκίνες, που έχουν παρατηρηθεί γύρω από πλάκες και εξασθενημένους νευρώνες στους εγκεφάλους ασθενών με Αλτσχάιμερ.

Οι φαινολικές ενώσεις που βρίσκονται στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, όπως η υδροξυτυροσόλη και η ελευρωπαΐνη, έχουν αποδείξει την ικανότητα να εμποδίζουν τη μετατόπιση του πυρηνικού παράγοντα κάπα Β (NFkB) στον πυρήνα, οδηγώντας σε μειωμένη παραγωγή προφλεγμονωδών παραγόντων και έτσι περιορίζοντας τη νευροφλεγμονή που προκαλείται από μικρογλοία. Επιπλέον, αυτές οι ενώσεις έχει παρατηρηθεί ότι ενισχύουν την έκκριση αντιφλεγμονωδών κυτοκινών ενώ καταστέλλουν την παραγωγή προφλεγμονωδών κυτοκινών, παρουσιάζοντας μια πολύπλευρη προσέγγιση για την καταπολέμηση της νευροφλεγμονής.

ΤΑ MUFA ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Εκτός από την υψηλή περιεκτικότητά του σε πολυφαινόλες, το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (MUFAs). Η διάσημη μελέτη των επτά χωρών ανακάλυψε ότι διαφορετικά λίπη μπορεί να έχουν πολύ διαφορετικές επιπτώσεις στην υγεία . Η μελέτη αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη της Μεσογείου απολάμβαναν χαμηλό ποσοστό καρδιακών παθήσεων παρά τη διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτό συνέβη επειδή τα κύρια λίπη στη διατροφή τους δεν ήταν τα κορεσμένα ζωικά λίπη που είναι κοινά σε χώρες με υψηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων, αλλά τα μονοακόρεστα λίπη του ελαιολάδου. Υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που συνδέουν τις καρδιαγγειακές παθήσεις και τη νόσο του Αλτσχάιμερ, επομένως η μείωση της πρώτης είναι μία από τις πολλές στρατηγικές που θεωρούνται απαραίτητες για την πρόληψη. Η αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών με μονοακόρεστα λιπαρά οξέα όπως το ελαϊκό οξύ έχει αποδεδειγμένο ιστορικό σε αυτόν τον τομέα. Το ελαϊκό οξύ είναι το κύριο συστατικό του ελαιολάδου, αποτελώντας το 70% έως 80%

Εκτός από τη βοήθεια στη ρύθμιση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού, η έρευνα έχει δείξει ότι όταν χρησιμοποιείται για να αντικαταστήσει τα διαιτητικά κορεσμένα λίπη, το μονοακόρεστο λίπος μειώνει τους κινδύνους καρδιαγγειακών παθήσεων μειώνοντας τα επίπεδα λιπιδίων του αίματος όπως η χοληστερόλη.

Έχει επίσης αποδειχθεί ότι η αύξηση και η μείωση του τελευταίου στον ορό του ανθρώπινου αίματος βελτιώνει την αναλογία HDL (λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας) προς LDL (λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας).

Ένας σημαντικός τρόπος με τον οποίο η καρδιαγγειακή νόσος μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη άνοιας είναι μέσω της επιδείνωσης του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Αυτός ο φραγμός αναφέρεται στις εξειδικευμένες ιδιότητες του αγγειακού συστήματος του κεντρικού νευρικού συστήματος που ελέγχουν την ανταλλαγή ιόντων, μορίων και κυττάρων μεταξύ του αίματος και του εγκεφάλου.

Όταν καθίσταται δυσλειτουργικό, ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός μπορεί να επιτρέψει τοξικά μόρια στον εγκέφαλο και να βλάψει την αποβολή τοξικών ουσιών όπως το αμυλοειδές-βήτα και οι μη φυσιολογικές πρωτεΐνες tau. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη νευροφλεγμονή και οξειδωτική βλάβη, η οποία έχει επίσης συνδεθεί με τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Έρευνες διαπίστωσαν ότι η τακτική κατανάλωση έξτρα παρθένου ελαιολάδου μειώνει τη διαπερατότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού στον ιππόκαμπο και στη γύρω περιοχή, συμβάλλοντας έτσι στην αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας.

ΤΟ EVOO ΚΑΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Πολλαπλές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η τήρηση της μεσογειακής διατροφής αντιστοιχεί σε μειωμένο κίνδυνο άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου του Αλτσχάιμερ. Μια μελέτη του 2023 από τη Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου διαπίστωσε ότι όσο υψηλότερη είναι η συμμόρφωση ενός ατόμου, τόσο χαμηλότερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης άνοιας. Εντυπωσιακά, αυτό βρέθηκε να ισχύει ανεξάρτητα από τη γενετική προδιάθεση.

Μια ξεχωριστή μελέτη του 2023 στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι τα επίπεδα πέντε μικροθρεπτικών συστατικών που είναι κοινά στη μεσογειακή διατροφή ήταν σημαντικά χαμηλότερα στον εγκέφαλο όσων είχαν πεθάνει με τη νόσο του Αλτσχάιμερ από εκείνων που είχαν πεθάνει χωρίς αυτήν. Η μελέτη ανέλυσε τους εγκεφάλους 31 δοτών των οποίων ο μέσος όρος ηλικίας θανάτου ήταν 75 και διαπίστωσε ότι οι εγκέφαλοι εκείνων με τη νόσο είχαν περίπου τα μισά επίπεδα λυκοπενίου, ρετινόλης, λουτεΐνης, ζεαξανθίνης και βιταμίνης Ε. Αν και το σώμα χρειάζεται αυτές τις ουσίες μόνο σε μικρές ποσότητες, είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση πολλών σωματικών συστημάτων, όπως το ανοσοποιητικό σύστημα, τα μάτια και το δέρμα.

Στο καθαρά διαιτητικό μέτωπο, η μεσογειακή διατροφή βασίζεται στην καθημερινή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, ξηρών καρπών, δημητριακών ολικής αλέσεως και ορισμένων γαλακτοκομικών , με το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο να χρησιμεύει ως η κύρια πηγή λίπους.

Το Ίδρυμα Mediterranean Diet Foundation με έδρα την Ισπανία, ένας από τους πιο σημαντικούς οργανισμούς που ασχολούνται με την έρευνα και την προώθηση της μεσογειακής διατροφής, ορίζει τη διατροφή ως τρόπο ζωής. Κατά την άποψη του ιδρύματος, ο τρόπος ζωής και οι αξίες αποτελούν ένα ζωτικό μέρος που δεν μπορεί να διαχωριστεί από το σύνολο. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής. Σε αντίθεση με τις πιο γνωστές διατροφικές πυραμίδες, η βάση είναι χτισμένη από έναν συνδυασμό άσκησης, ξεκούρασης, κοινωνικοποίησης και μαγειρέματος στο μέτωπο της φυσικής κατάστασης και δέσμευσης για βιώσιμες, τοπικές, εποχιακές και φιλικές προς το περιβάλλον επιλογές τροφίμων στο μέτωπο της αξίας. Ενώ χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί πώς η μεσογειακή διατροφή βοηθά το σώμα να αποφύγει και να καταπολεμήσει τόσες πολλές ασθένειες, τα οφέλη της για την ανθρώπινη υγεία είναι ήδη εδραιωμένα.»