Τονίζει πως «η ανάγκη για αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου προαπαιτεί αλλαγή νοοτροπίας» και άρση των εμποδίων στις επενδύσεις. Αναφερόμενος στη Μεσσηνία, εξηγεί πως η σύνδεση του πολιτισμού με την αγροτική ανάπτυξη, τη γαστρονομία και τον τουρισμό δημιουργεί ένα εξαιρετικά δυναμικό και σύνθετο μοντέλο ανάπτυξης.
Για την Πελοπόννησο εκτιμά πως χρειάζεται ένα Στρατηγικό Σχέδιο για την προσέλκυση μεγάλων όγκων ιδιωτικών επενδύσεων, ενώ για τη Μεσογειακή Διατροφή, στην οποία έχει δώσει βαρύτητα το Μανιατάκειο Ιδρυμα, ποντάρει στη δημιουργία ενός αντιπροσωπευτικού «καλαθιού» ως δείγμα Μεσογειακής Διατροφής - στην ελληνική της εκδοχή- με πιστοποιημένα τοπικά αγροτικά προϊόντα.
Το Ιδρυμα, το οποίο είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, κοινωφελούς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ιδρύθηκε το 1995 από τον κ. Μανιατάκη και τη σύζυγό του, γνωστή λογοτέχνιδα Ελένη Ταγωνίδη-Μανιατάκη. Οπως λέει σήμερα o Δημήτρης Μανιατάκης: «H απόφασή μας για τη σύσταση του Μανιατακείου Ιδρύματος δικαιώνεται καθημερινά και αποδεικνύεται ότι ήταν η πλέον ενδεδειγμένη για να αντιμετωπίσουμε της προκλήσεις των καιρών», τονίζοντας πως επιθυμία είναι η παραγωγή έργου, έχοντας κοντά του «τις πλέον υγιείς δυνάμεις του τόπου».
Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Μανιατάκη:
- Με τη μακρόχρονη εμπειρία σας, πώς χαρακτηρίζετε την σημερινή κατάσταση της χώρας, σε επιχειρηματικό επίπεδο;
Το επιχειρηματικό περιβάλλον στη χώρα μας παραμένει προβληματικό. Η κατάρρευση της οικονομίας ανέδειξε όχι μόνο την αναποτελεσματικότητα του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης που υιοθετούσε η χώρα αλλά και τα τεράστια διαρθρωτικά προβλήματα και τις πολιτικές που εφαρμόζονταν από τη μεταπολίτευση και μετά.
Η ανάγκη για αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου προαπαιτεί αλλαγή νοοτροπίας. Νούμερο 1 προτεραιότητα είναι η παραμονή στην Ευρωζώνη και η πρόσβαση στα αναπτυξιακά χρηματοδοτικά εργαλεία. Χρειάζεται ριζική διοικητική μεταρρύθμιση προκειμένου η Δημόσια Διοίκηση να αποκτήσει σύγχρονη κι αποτελεσματική λειτουργία. Εξίσου σημαντική προτεραιότητα όμως είναι να ξεφύγει από τη βαθιά ύφεση και την μεγάλη ανεργία και να εισέλθει σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης με την ταυτόχρονη άρση των πολυάριθμων εμποδίων στις επενδύσεις και την επιχειρηματική δραστηριότητα. Η δημιουργία δομών ανταγωνισμού, η προσέλκυση των επενδύσεων, η προαγωγή της επιχειρηματικότητας και η ανάπτυξη αποτελεσματικού ανθρώπινου δυναμικού είναι το στοίχημα που θα πρέπει να κερδίσει η χώρα.
Σήμερα το ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον παραμένει δυσμενέστερο σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, δεδομένων των δομικών αδυναμιών της χώρας που έχουν να κάνουν με την γραφειοκρατία, το ασταθές φορολογικό πλαίσιο, αλλά και τη μη διαθεσιμότητα ή την αναποτελεσματική λειτουργία μηχανισμών προώθησης και υποστήριξης της επιχειρηματικότητας. Τα βασικά εμπόδια επιχειρηματικής δραστηριοποίησης εκπορεύονται σε μεγάλο βαθμό από την έλλειψη ενός γενικότερου στρατηγικού πλαισίου και στοχευμένων πολιτικών για την τόνωση της επιχειρηματικότητας. Η δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση, τα μεγάλα εμπόδια εισόδου στις αγορές, αλλά και η επικρατούσα κουλτούρα σε θέματα επιχειρηματικότητας αποτελούν επιπλέον ανασταλτικούς παράγοντες.
Χρήσιμα ευρήματα προκύπτουν από την «Έκθεση Επιχειρηματικότητας 2017-2018» του ΙΟΒΕ: Παρά την όποια σταθεροποίηση της οικονομίας, οι έντονες αβεβαιότητες παρέμειναν ισχυρές. Καταγράφεται μια αύξηση των πολιτών που ξεκινούν νέα επιχειρηματική προσπάθεια με μια παράλληλη αύξηση της προσφοράς εξαρτημένης εργασίας, μια αύξηση των ποσοστών διακοπής επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά και ενίσχυση της εξωστρέφειας. Από την άλλη πλευρά, τα περισσότερα επιχειρηματικά εγχειρήματα είναι αποτέλεσμα ανάγκης, χαρακτηρίζονται από έλλειψη καινοτομίας ενώ κυριαρχούν οι μικρές και οι οικογενειακές επιχειρήσεις, στοιχεία που υποδεικνύουν ότι η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα παραμένει ρηχή.
Επιπλέον η Ελλάδα καταγράφει έναν από τους υψηλότερους δείκτες καθιερωμένης επιχειρηματικότητας (12,4%) ανάμεσα στις χώρες που βασίζουν την ανάπτυξή τους στη συνεχή προώθηση της καινοτομίας προϊόντων και διεργασιών. Το συγκεκριμένο εύρημα αντανακλά την πραγματική δομή της ελληνικής οικονομίας στην οποία κυριαρχούν μικρές και ως επί το πλείστον οικογενειακές επιχειρήσεις. Ωστόσο, το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα και μετά από 8 χρόνια κρίσης -με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη βιωσιμότητα των μικρών επιχειρήσεων- η αντοχή της μικρής (σε μέγεθος) επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα παραμένει αξιοσημείωτη.
Για να μιλήσουμε για το μέλλον της επιχειρηματικότητας της Ελλάδας πρέπει να απαντηθούν ερωτήματα του τύπου ποιες είναι οι προοπτικές της επιχειρηματικότητας στη σημερινή Ελλάδα, πώς έχει μεταβληθεί η στάση της κοινής γνώμης απέναντι στο επιχειρείν κατά τα χρόνια της κρίσης και τι εμπόδια εξακολουθεί να αντιμετωπίζει, ποιες πρόσφατες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες γεννούν αισιοδοξία για το οικονομικό μέλλον της χώρας και τέλος, πως βλέπει η Πολιτεία την επιχειρηματικότητα;
Από την εμπειρία που έχω ως Γενικός Γραμματέας του Ελληνο-Αφρικανικού Επιμελητηρίου Εμπορίου και Ανάπτυξης, η εξαγωγική δραστηριότητα στη χώρα μας προσκρούει στο μέγεθος των επιχειρήσεων, τη γραφειοκρατία και την ελλειπή ενημέρωση για τα δρώμενα στην Αφρική.
Πριν από χρόνια η Wall Street Journal έγραφε για την Ελλάδα ότι «Μία χώρα πρέπει να προσπαθήσει πάρα πολύ για να τα πάει τόσο χάλια». Σύμφωνα με το Index of Economic Freedom, για το 2017, η Ελλάδα βρίσκεται στην 127η θέση σε σύνολο 180 χωρών, πίσω από χώρες όπως η Νικαράγουα, η Μπουρκίνα Φάσο, και η Τανζανία.
Κάτι αλλάζει … και τώρα είναι ευκαιρία για δράση. Υποδομές μεταφορών, τουρισμός, ενέργεια και εκπαίδευση είναι οι κλάδοι που θα πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα. Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΟΗΕ, του ΟΟΣΑ και του ΝΑΤΟ και βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, ενώ ως μέλος της Ευρωζώνης προσφέρει τα πλεονεκτήματα της νομισματικής σταθερότητας και της σταθερότητας των τιμών.
- Πώς βλέπετε το επιχειρηματικό μέλλον της Μεσσηνίας; Μπορεί να βασιστεί μόνο στην αγροτική παραγωγή και τον τουρισμό μόνο;
Η επιχειρηματικότητα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται κατά κόρον στην καθημερινή γλώσσα, στις πολιτικές δηλώσεις και φυσικά στις ακαδημαϊκές αναλύσεις. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι η κοινή διαπίστωση ότι η οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας είναι συνάρτηση, εξαρτάται και προσδιορίζεται μεταξύ άλλων παραγόντων και από την επιχειρηματικότητα. Η ανάληψη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, οι οποίες δε θα επικεντρώνονται μόνο στη δημιουργία των επιχειρήσεων αλλά και στον εκσυγχρονισμό τους, συνεπάγεται για τη χώρα αύξηση του εθνικού πλούτου, παραγωγή τεχνογνωσίας και καινοτομιών, αφθονία και ποικιλία προϊόντων και υπηρεσιών και φυσικά δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.
Επιχειρηματικότητα είναι η προσπάθεια μετατροπής της πρωτοβουλίας σε αποτέλεσμα και από αυτή τη διαδικασία να προκύψει οικονομικό κέρδος και κοινωνικό όφελος. Περιλαμβάνει σαν βήματα την καινοτομία, την ηγεσία, τη διαχείριση και την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας. Η Μεσσηνία την τελευταία δεκαετία έχει αλλάξει φυσιογνωμία. Έργα υποδομής, συγκοινωνιακά, αναπτυξιακά, αθλητικές εγκαταστάσεις, επενδύσεις στον πολιτισμό και τον τουρισμό που σε συνδυασμό με τις επιχειρηματικές επενδύσεις, μικρές και μεγάλες, έχουν δώσει αναπτυξιακή πνοή στο νομό και έχουν βάλει τη Μεσσηνία στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει γίνει στη μεγαλύτερη επένδυση που έχει γίνει στη Μεσσηνία από την ΤΕΜΕΣ με τη δημιουργία της Costa Navarino, η οποία όταν θα ολοκληρωθεί θα φθάσει στο 1,2 δισ. ευρώ.
Η ολοκλήρωση σημαντικών έργων υποδομής υπήρξε σημείο αναφοράς για αυτήν την στροφή. Τα πιο σημαντικά είναι ο αυτοκινητόδρομος Κόρινθος-Τρίπολη-Καλαμάτα, ο αγωγός φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη και στη συνέχεια στη Μεσσηνία, το διεθνές αεροδρόμιο της Καλαμάτας που αποτελεί ένα από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα αεροδρόμια της χώρας, αποτελούν θετικό πρόσημο στην εξέλιξη του εγχώριου προϊόντος. Διαθέτει απόθεμα σε φυσική ομορφιά, ήπιο κλίμα, πολιτιστική κληρονομιά.
Οι πόροι αυτοί αποτελούν βασικούς συντελεστές παραγωγής για μια σειρά προϊόντων κι υπηρεσιών, όπως τα αγροτικά προϊόντα, η γαστρονομία και οι τουριστικές υπηρεσίες στα οποία ο νομός θα μπορούσε να αποτελεί παράδειγμα καλής πρακτικής για την Ελλάδα. Επιπλέον, σε σύγκριση με τις λοιπές περιοχές της χώρας, η Μεσσηνία διαθέτει πλούσια ιστορία, με συνεχείς αλλαγές και τεράστιες ανακατατάξεις, πλούσια οικονομική και παραγωγική παράδοση και ιστορία στο χώρο των υπηρεσιών, ειδικά στις μεταφορές, το εμπόριο και τον τραπεζικό τομέα. Πόσοι ωστόσο γνωρίζουν αυτή την πραγματικότητα; Δυστυχώς η ιστορική μνήμη είναι ελάχιστα αναπτυγμένη στο νομό Μεσσηνίας για αρκετούς και γνωστούς λόγους. Πόσοι από τους δυνητικούς επισκέπτες άραγε γνωρίζουν την ιστορία της συκοπαραγωγής, της ελαιοκαλλιέργειας και δη της Κορωνέικης ποικιλίας, της σταφιδοπαραγωγής και της διείσδυσής τους στο διεθνές εμπόριο κατά το ιστορικό παρελθόν; Πόσοι έχουν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν το Ναυαρίνο όχι μόνο ως το πεδίο της γνωστής ναυμαχίας αλλά ως ένα πολεμικό λιμάνι σε ακμή από την αρχαία εποχή;
Κάνοντας χρήση της Ανάλυσης SWOT, ένα εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού, στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της Μεσσηνίας βλέπουμε ποια είναι τα πλεονεκτήματα, οι αδυναμίες, οι ευκαιρίες αλλά και οι απειλές.
Αναμφισβήτητα η σύνδεση του πολιτισμού, με την αγροτική ανάπτυξη, τη γαστρονομία και τον τουρισμό, δημιουργεί ένα εξαιρετικά δυναμικό και σύνθετο μοντέλο ανάπτυξης. Πρέπει, όμως, να σκεφτόμαστε δημιουργικά, «έξω από το κουτί», να έχουμε όραμα. Να μην ξεχνάμε ότι σε περιόδους έντονης οικονομικής κρίσης είναι ευνόητο ότι αναζητούνται, μεταξύ άλλων, πόροι που έχουν ανεπαρκώς αξιοποιηθεί ή δεν έχουν αξιοποιηθεί καθόλου, οι οποίοι μπορούν με χαμηλό κόστος επένδυσης να αποφέρουν πολλαπλάσια κέρδη.
Σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω ότι παρά τις πολύ σημαντικές επενδύσεις που έχουν γίνει στην Πελοπόννησο από ιδιωτικούς φορείς αλλά και τον Δημόσιο Τομέα κατά τα τελευταία χρόνια, εντούτοις η Πελοπόννησος εμφανίζει στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης «έντονα σημάδια οικονομικής περιθωριοποίησης». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημιουργήσει Δείκτες Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας (Δείκτες RCI), που με μια γρήγορη ματιά στα πρόσφατα στοιχεία της για το έτος 2016, παρατηρούμε ότι η Περιφέρεια Πελοποννήσου βρίσκεται στη θέση 272 στη Γενική Κατάταξη των 276 Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατακτώντας αυτή τη θέση μετά τη Στερεά Ελλάδα και πάνω από την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι τα νούμερα είναι απογοητευτικά και το μέλλον δυσοίωνο.
Για να αναστραφεί η «αρνητική πορεία» της ανταγωνιστικότητας της Πελοποννήσου χρειάζεται ένα Στρατηγικό Σχέδιο για την προσέλκυση μεγάλων όγκων ιδιωτικών επενδύσεων. Η προσέλκυση, όμως, ιδιωτικών επενδύσεων σε «κορεσμένους κλάδους» μοιάζει ανέφικτη, αφού αυτή θα ενέτεινε τον ανταγωνισμό χωρίς να αυξηθεί τελικά η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της Πελοποννησιακής και κατ’ επέκτασιν της Μεσσηνιακής οικονομίας. Μόνον σε «νέους κλάδους» και υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις θα μπορούσαν να δημιουργηθούν νέες θέσεις βιώσιμης απασχόλησης από καινοτόμες εταιρείες διεθνώς ανταγωνιστικές που θα δημιουργούν προϊόντα/υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας. Αυτό θα συμβεί εφόσον η Ανώτατη και Ανώτερη Παιδεία συμβάλλουν ενεργά με έρευνες για νέες τεχνολογίες που θα έχουν εμπορικές εφαρμογές για τις επιχειρήσεις.
Βέβαια, δε πρέπει να παραβλέπουμε φωτεινά παραδείγματα υγιούς επιχειρηματικότητας, όπως αυτό της Καρέλια ΑΕ, που με τα επενδυτικά της σχέδια προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα, αυξάνει το μερίδιο πωλήσεών της τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, ανταμείβει τους εργαζομένους της με έκτακτες οικειοθελείς παροχές, καθώς και με έκτακτα πρόσθετα bonuses και ενισχύει οικονομικά σημαντικούς φορείς της Μεσσηνίας αλλά και της ελληνικής επικράτειας. Θα αναφερθώ και πάλι στην επένδυση που έγινε από τον Όμιλο ΤΕΜΕΣ στην Costa Navarino, όπου η συνολική οικονομική επίδραση της λειτουργίας της εμβληματικής μονάδας στη χώρα μας από την έναρξη των εργασιών κατασκευής μέχρι σήμερα ξεπερνά, πλέον, το 1 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με έρευνα αγοράς για κάθε 1 ευρώ που δαπανάται στην Costa Navarino, 1,65 ευρώ δαπανώνται εκτός του συγκροτήματος. Μόνο για το 2016 τα άμεσα έσοδα από την αύξηση των επισκεπτών στη Μεσσηνία υπολογίζονται σε 17,5 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, η δευτερογενής επίδραση των εσόδων στην τοπική οικονομία εκτιμάται σε επιπλέον 28,8 εκατ. ευρώ.
Χρειάζεται, επομένως, να είμαστε ανοιχτοί στην αλλαγή, να τολμάμε. Θα πρέπει να δούμε τι είναι αυτό που λειτουργεί και με αυτό να ασχοληθούμε και όχι με πράγματα του παρελθόντος. Γκρεμίζουμε, αλλά γκρεμίζουμε για να φτιάξουμε κάτι καινούριο. Το μέλλον μας δεν είναι θέμα τύχης, αλλά θέμα επιλογής. Δεν είναι κάτι που πρέπει να περιμένουμε, αλλά κάτι που πρέπει να πετύχουμε.
- Με την σύζυγό σας ιδρύσατε το Μανιατάκειον Ίδρυμα. Πώς αισθάνεστε σήμερα, απολογιστικά, για το όλο εγχείρημά σας και ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Το Μανιατάκειον Ίδρυμα συμπλήρωσε 11 χρόνια συνεχούς και αδιάλειπτης προσφοράς στα Μεσσηνιακά δρώμενα και όχι μόνο. Όλα αυτά τα χρόνια, σε συνθήκες παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, υπηρετεί τον καταστατικό του σκοπό που είναι η προαγωγή της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και η ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης, με γεωγραφική έμφαση στην Πελοπόννησο και ειδικότερα τη Μεσσηνία και την Κορώνη του Δήμου Πύλου-Νέστορος, μέσα από τρεις πυλώνες δράσεων: πολιτιστικές, αναπτυξιακές και κοινωνικές.
Ξέρετε, ο ρόλος των κοινωφελών ιδρυμάτων, εθνικής και τοπικής εμβέλειας, δεν είναι να υποκαταστήσουν το κράτος, αλλά να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστής δυνάμεων, υποστηρίζοντας υπάρχουσες δομές και λειτουργίες, που όμως έχουν πλέον χάσει τους πόρους που είναι απαραίτητοι. Άλλωστε, τις τελευταίες δεκαετίες στο διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον, ακόμη και πριν οι προκλήσεις γίνουν τόσο περίπλοκες, ήταν φανερό ότι ούτε το κράτος από μόνο του ούτε ο ιδιωτικός τομέας από την πλευρά του, μπορούν να παρέχουν τις αναγκαίες συνθήκες για την επιβίωση των κοινωνιών.
Ο κενός χώρος, λοιπόν, που βρίσκεται ανάμεσα στο κράτος και την επιχειρηματικότητα, είναι αυτός που επιτρέπει την άνθηση των ιδρυμάτων προς όφελος του κοινού συμφέροντος. Η εστίαση βρίσκεται στην ανάγκη για μια κοινωνικά αλληλέγγυα κοινωνία, όπου η συμμετοχική συνεισφορά όλων θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις να υπερασπιστεί τον εαυτό της ενάντια στις προκλήσεις, με δράσεις μικρής ή μεγάλης κλίμακας αλλά μέγιστου κοινωνικού αντικτύπου προς όφελος των πολιτών. Η ανταλλαγή απόψεων, η σύνθεση καλών πρακτικών και η επίτευξη συνεργειών αποτελούν προαπαιτούμενα για την επίτευξη του σκοπού τους.
Είναι αλήθεια ότι τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα συχνά αντιμετωπίζονται ως ενέργειες κοινωνικής προσφοράς ή ως το αποτέλεσμα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης του ιδιωτικού τομέα.
Ο ρόλος τους στην άσκηση κοινωφελών δραστηριοτήτων ήταν ανέκαθεν σημαντικός, αλλά απέκτησε ακόμα μεγαλύτερο αντίκτυπο με την οικονομική και κοινωνική κρίση, λόγω των αυξανόμενων προσδοκιών των πολιτών. Η σύγχρονη πρόκληση και που αποτελεί πλέον απαίτηση της κοινωνίας είναι ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου τους. Τα σοβαρά οικονομικά, κοινωνικά, ανθρωπιστικά κ.λ.π. προβλήματα, δημιουργήματα της σύνθετης και πολυεπίπεδης διεθνούς κρίσης, απαιτούν καταλυτικές παρεμβάσεις και οριστικές λύσεις.
Τα κοινωφελή ιδρύματα, εθνικής και τοπικής εμβέλειας, υπήρξαν και συνεχίζουν να είναι πολύπλευροι μοχλοί πολυποίκιλης ανάπτυξης, έρευνας και καινοτομίας, διάσωσης της ιστορικής μνήμης, εκπαίδευσης αλλά και απασχόλησης. Στην πλειοψηφία τους λειτουργούν στοχευμένα, εντοπίζοντας συγκεκριμένους τομείς όπου η παρέμβασή τους είναι καταλυτική. Σε μια περίοδο έντονης απαξίωσης των θεσμών, έρχονται τα πορίσματα της έρευνας «Κοινωνία των πολιτών και φιλανθρωπία στην Ελλάδα», που διενεργήθηκε τον Ιανουάριο του 2018 από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας για λογαριασμό της διαΝΕΟσις και μας δίνουν κουράγιο για να συνεχίσουμε το έργο μας. 2 στους 3 πολίτες (69%) απαντούν ότι εμπιστεύονται τα κοινωφελή ιδρύματα ως θεσμούς, ενώ ένα ποσοστό των ερωτώμενων διατυπώνουν επιφυλάξεις για τους λόγους της φιλανθρωπικής τους δράσης.
1 στους 2 πολίτες (46,5%) εκτιμά πως στις δράσεις για την αντιμετώπιση της φτώχειας, τα κοινωφελή ιδρύματα είναι πιο αποτελεσματικά από το κράτος, τις επιχειρήσεις ή τις ΜΚΟ. Το ίδιο παρατηρείται και στο πεδίο των υποτροφιών για σπουδές. Τα ιδρύματα θεωρούνται πιο αποτελεσματικά από το 39% των ερωτώμενων έναντι του κράτους ή των επιχειρήσεων. Και για να σας προλάβω, όσον αφορά το μειοψηφικό ποσοστό που διακατέχεται από καχυποψία για το ρόλο των ιδρυμάτων, θα σας πω ότι είναι ευθύνη των ίδιων των ιδρυμάτων να αναμορφώσουν αυτή την εικόνα, ούτως ώστε να συγκεντρώσουν στους κόλπους τους και να κινητοποιήσουν δυναμικές κοινωνικές ομάδες ή/και μεμονωμένα άτομα που θα συνδιαμορφώσουν το καλύτερο αύριο.
Το Μανιατάκειον Ίδρυμα έχει συνειδητοποιήσει ότι το άνοιγμα των κοινωφελών ιδρυμάτων στην κοινωνία είναι απαραίτητο όχι μόνο για την επιβίωσή του αλλά και για το μέλλον. Με στόχο την ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, έχουμε εξωστρεφή προσανατολισμό, επικεντρωνόμαστε στην ανάδειξη του πολιτισμού και συμβάλλουμε στην ανάπτυξη της καινοτομίας συμμετέχοντας σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα. Επιπρόσθετα, συνδέουμε τον αγροτικό τομέα με τον πολιτισμό, τον τουρισμό και τη γαστρονομία και διεθνοποιούμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Μεσσηνίας.
Η στρατηγική «εκείνος που δεν κάνει τίποτα, δεν κάνει λάθη» δε μας ταιριάζει. Εμείς επιλέγουμε την παραγωγική παρεμβατική δράση και είμαστε βέβαιοι ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι πιο δημιουργικά, προσφέροντας ελπίδα, πράξεις υψηλού συμβολισμού και αληθινής αξίας. H απόφασή μας για τη σύσταση του Μανιατακείου Ιδρύματος δικαιώνεται καθημερινά και αποδεικνύεται ότι ήταν η πλέον ενδεδειγμένη για να αντιμετωπίσουμε της προκλήσεις των καιρών.
- Το Μανιατάκειον Ίδρυμα έχει παρουσία στον πολιτισμό, την ανάπτυξη και την κοινωνία. Μεταξύ άλλων συμμετέχει σε δράσεις και διεθνείς συνεργασίες για τη Μεσογειακή Διατροφή. Ποια πιστεύετε πως θα πρέπει να είναι τα επόμενα βήματα για την αναγνώριση και καθιέρωση και προώθησή της στην Ελλάδα και διεθνώς;
Η εγγραφή της Μεσογειακής Διατροφής στους παγκόσμιους θησαυρούς της UNESCO, στην οποία συνέβαλε τα μέγιστα το Μανιατάκειον Ίδρυμα, ήταν μόνο το πρώτο βήμα. Και σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι η UNESCO αναγνώρισε την πολιτιστική διάσταση του διατροφικού μοντέλου και μέσω αυτής της αναγνώρισης η Μεσογειακή Διατροφή κατοχυρώθηκε ως ένα ολοκληρωμένο και πολυδιάστατο αγαθό, που το συνθέτουν τα τοπικά αγροτικά προϊόντα, οι μέθοδοι παραγωγής, το αγροτικό τοπίο, το κλίμα και το έδαφος, οι διατροφικές συνήθειες, η διαχείριση των φυσικών πόρων, η οικολογική ισορροπία, όλες οι εκφάνσεις κοινωνικής ζωής, ο πολιτισμός, τα ήθη και έθιμα, η παράδοση.
Το επόμενο βήμα είναι να αποτελέσει βασικό αναπτυξιακό εργαλείο, εκφράζοντας έναν ιδιαίτερο, μοναδικό τρόπο ζωής αλλά και αξιοποιώντας μέρος του μεσογειακού πλούτου -ιστορικού, κοινωνικού και πολιτιστικού- που τον διαμορφώνει. Πρέπει να επαναπροσδιορισθεί η σχέση μεταξύ της αξιοποίησης και της ανάδειξης της Μεσογειακής Διατροφής, ως αγαθό άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, με τη βιώσιμη αειφόρο ανάπτυξη. Η σύγχρονη πρόκληση είναι η σύνδεσή τους με τέτοιους όρους και προϋποθέσεις προκειμένου να υπάρξει μια νέα σχέση μεταξύ κοινωνίας και φύσης. Η αναγνώριση της Μεσογειακής Διατροφής από την UNESCO έχει απτά οικονομικά οφέλη, αφού: α) δίνει την ευκαιρία να αναδειχθούν οι τοπικές καλλιέργειες, β) μπορεί να λειτουργήσει ως ένα αποτελεσματικό μέσο προώθησης των τοπικών αγροτικών προϊόντων, τα οποία αποτελούν και τη βάση της Μεσογειακής Διατροφής και γ) συμβάλει στην προβολή και την ανάπτυξη της χώρας μας.
Η Μεσογειακή Διατροφή ως πολιτισμικό αγαθό μπορεί και πρέπει να τεθεί πρώτον στην υπηρεσία της βιώσιμης ανάπτυξης, με τρόπο βέβαια που δεν ευτελίζει τον πολιτισμό αλλά τον αξιοποιεί. Δεύτερον, στις σύγχρονες αντιλήψεις για την βιώσιμη ανάπτυξη, η πολιτιστική κληρονομιά αναγνωρίζεται ταυτόχρονα ως ατμομηχανή, αλλά και ως καταλύτης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Τρίτον, η διεθνής εμπειρία είναι πλούσια σε παραδείγματα όπου η επιτυχής εφαρμογή της νέας αυτής προσέγγισης στην οικονομική αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς αντέστρεψε την παρακμή και οδήγησε σε οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση.
Η Κορώνη, η Μεσσηνία, η Ελλάδα έχει τώρα την ευκαιρία να αξιοποιήσει το προϊόν «πολιτισμός». Η πρώτη ύλη υπήρχε, ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για τον επισκέπτη, αλλά δεν είχε προστιθέμενη αξία. Η συγκυρία είναι μοναδική προκειμένου να αναπτύξουμε τον πολιτισμό, συνδέοντάς τον άμεσα με την αγροτική ανάπτυξη, την γαστρονομία και τον τουρισμό, δημιουργώντας ένα εξαιρετικά δυναμικό και σύνθετο μοντέλο ανάπτυξης.
Ξέρετε, μέσα από τους αιώνες η γαστρονομία αποδείχθηκε μεγαλύτερη πολιτιστική δύναμη μεταξύ των λαών του κόσμου από τη γλωσσολογία ή άλλες επιδράσεις. Η γαστρονομία, εφόσον ενταχθεί με σωστό τρόπο στο ελληνικό τουριστικό προϊόν, μπορεί να αυξήσει το ΑΕΠ κατά 1 δισ. ευρώ και να δημιουργήσει 50.000 νέες θέσεις εργασίας, ενώ μέσα σε 3-5 χρόνια μπορεί να αποτελεί έναν από τους τρεις κύριους λόγους επιλογής της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού. Σύμφωνα με τον ΣΕΤΕ, 500.000 τουρίστες θα έρχονταν στην Ελλάδα, αν βελτιώναμε και προωθούσαμε τη γαστρονομική μας κληρονομιά. Οι εκτιμήσεις λοιπόν δείχνουν πως ακόμη και ο τουρισμός περνάει από το στομάχι… και θέλουμε να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες που μας προσφέρει αυτό.
Όσον αφορά στις εθνικές δράσεις, το Μανιατάκειον Ίδρυμα αυτοτελώς αλλά και ως Τεχνικός Σύμβουλος του Δήμου Πύλου-Νέστορος προωθεί την πολιτιστική αλλά και την αναπτυξιακή διάσταση της Μεσογειακής Διατροφής. Συμμετέχει σε συνέδρια και ημερίδες με ομιλίες που διοργανώνουν διάφοροι φορείς στην Ελλάδα. Συνεργάζεται με τον Δήμο Πύλου Νέστορος στη διοργάνωση του Φεστιβάλ Μεσογειακής Διατροφής στην Κορώνη. Κάνουμε τη Μεσογειακή Διατροφή case study στα Ευρωπαϊκά Προγράμματα που συμμετέχουμε. Εκπροσωπούμε τον Δήμο στις Διακυβερνητικές Συναντήσεις του Δικτύου των 7 χωρών που υποστήριξαν την εγγραφή στην UNESCO κ.α.
Τέλος, θα αναφερθώ στην πιο πρόσφατη πρωτοβουλία μας: Έχουμε καλέσει τις Πρεσβείες της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Κροατίας, της Κύπρου, του Μαρόκου και της Πορτογαλίας (χώρες που υποστήριξαν της εγγραφή της Μ.Δ. στο κατάλογο της UNESCO) προκειμένου κάθε χρόνο να διοργανώνουμε μια κοινή εκδήλωση που θα τιμά τη Μεσογειακή Διατροφή. Η πρότασή μας έχει τύχει θερμής ανταπόκρισης και το επόμενο στάδιο είναι να συζητηθούν οι περαιτέρω λεπτομέρειες.
Στα πλαίσια της συνεργασίας των Εμβληματικών Κοινοτήτων για τη Μεσογειακή Διατροφή ήδη έχουμε υπογράψει μια EGTC (European Grouping of Territorial Cooperation), δηλαδή ένα Πρωτόκολλο Συνεργασίας και έτσι οι Εμβληματικές Κοινότητες διεκδικούν χρηματοδότηση μέσω Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ώστε να ενισχύσουν τις δράσεις τους σε ερευνητικό, επιστημονικό και επικοινωνιακό επίπεδο.
Επιπλέον: α) οι Εμβληματικές Κοινότητες συμμετείχαν στην Expo 2015, με κοινό περίπτερο αφιερωμένο στη Μεσογειακή Διατροφή, β) υποβλήθηκε πρόταση στην UNESCO για την καθιέρωση της 16ης Νοεμβρίου ως Παγκόσμιας Ημέρας Μεσογειακής Διατροφής και γ) υποβλήθηκε πρόταση στην UNESCO για τη δημιουργία ενός παραρτήματος της Παγκόσμιας Τράπεζας της Γνώσης της Παράδοσης στο Κέντρο Έρευνας για τη Μεσογειακή Διατροφή “Angelo Vassallo”.
Όσον αφορά στην εξωστρέφεια της Μεσογειακής Διατροφής αυτό που χρειάζεται είναι ένα σχέδιο στρατηγικής για την προώθησή της, με την παράλληλη παρακολούθηση και αξιολόγησή του κατά τα στάδια της εφαρμογής του, που θα στοχεύει στην επαναφορά της ελληνικής οικονομίας σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης.
Η δημιουργία ενός αντιπροσωπευτικού «καλαθιού-δείγμα» της Μεσογειακής Διατροφής (στην ελληνική της εκδοχή) με Πιστοποιημένα Τοπικά Αγροτικά Προϊόντα αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την προώθηση του αναγνωρισμένου διατροφικού μοντέλου σε χώρες του εξωτερικού, μέσω της διείσδυσης σε ειδικά δίκτυα διανομής. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν είναι ούτε απλή αλλά ούτε και εύκολη υπόθεση… απαιτεί συνέργειες με φορείς, σταθερή ποσότητα παραγόμενου προϊόντος, επένδυση στο brand, συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις, δικτύωση, προσαρμογή στις νέες αγορές, απλοποίηση διαδικασίας εξαγωγών και εκτελωνισμών, κ.α.
Εν κατακλείδι, μέσα στην πολύπλευρη κρίση που περνάει η χώρα, ανοίγεται ένας νέος αναπτυξιακός τομέας. Αρκεί βέβαια να τον αντιμετωπίσουμε με τη δέουσα σοβαρότητα και να μην τον ευτελίσουμε εμείς οι ίδιοι με προϊόντα δεύτερης ποιότητας. Αυτό είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία που αναζητά τη διαφορετικότητα και το μοναδικό. Η Ελληνική γη τα παράγει. Δεν έχουμε παρά να τα σεβαστούμε και να τα διαφημίσουμε.
- Και λίγα λόγια για τη γενέτειρά σας, την Κορώνη. Τι σχεδιάζει το Ίδρυμα για τα επόμενα χρόνια;
Όπως προανέφερα, επίκεντρο των δράσεων του Μανιατακείου Ιδρύματος είναι η προαγωγή της πολιτιστικής κληρονομιάς, η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και η ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης της Κορώνης, του Δήμου Πύλου-Νέστορος και της ευρύτερης Μεσσηνίας.
Η πολιτιστική κληρονομιά της Κορώνης μπορεί να γίνει εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής, καθώς και σημείο αναφοράς της Πολιτιστικής Ευρώπης. Βάσει αυτού του άξονα ξεκινούν οι δραστηριότητες του Μανιατακείου Ιδρύματος, έχοντας ως αφετηρία τις ιστορικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από τον Kαθηγητή Andrea Nanetti στην Ιταλία και την Ελλάδα την περίοδο 1995-2010.
Η γεωπολιτική ιστορική σημασία της καστροπολιτείας της Κορώνης, ενός από τους δύο οφθαλμούς της Γαληνοτάτης στη Μεσόγειο, μέσα στους αιώνες εξελίσσεται σε ένα παγκόσμιο πολιτιστικό και οικονομικό πρότυπο για την περιοχή όσο και για ολόκληρη την Ελλάδα. Ο στόχος είναι η μεταμόρφωση της Κορώνης σε ένα επώνυμο τουριστικό και πολιτιστικό προϊόν, έναν διεθνώς αναγνωρισμένο αειφόρο τουριστικό προορισμό, βασισμένο στον πολιτισμό, το αυθεντικό αγροτικό τοπίο, τα τοπικά προϊόντα και τη φυσική του ομορφιά.
Όραμά μας είναι η αποκάλυψη της «Κορώνης ως ένα από τα μυστικά κλειδιά, ένα από τα πολλά που ξεκλειδώνουν την αιωνιότητα και τη γοητεία της Ρωμιοσύνης» (Φώτιος Λίτσας, Κορώνη Η προσωπογραφία μιας πολιτείας, Αθήνα, 1983). Είναι η αξιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος, με τη γενικότερη έννοια ως μοχλού για τη διαμόρφωση μιας οικονομίας νέου τύπου με θετικές επιπτώσεις στην απασχόληση και τη γενικότερη ανάπτυξη της περιοχής. Είναι το άυλο «πακετάρισμα» της ψυχής ενός τόπου που απλώνεται στο χρόνο, σε ένα σύγχρονο περιτύλιγμα με τρόπο που, αφού γίνει αντιληπτό και αποδεκτό από την τοπική κοινωνία, στη συνέχεια να καλύπτει, τις πολύπλευρες ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής μέσα από ευκαιρίες τουριστικές, πολιτιστικές, επιμορφωτικές, συστήματος επαγγελματικών κινήτρων κλπ.
Η Κορώνη, όπως και ολόκληρη η Μεσσηνία διαθέτει «άδηλους» πλουτοπαραγωγικούς πόρους οι οποίοι βρίσκονται τόσο στην πρωτογενή παραγωγή όσο και στις υπηρεσίες. Ο συνδυασμός των πόρων αυτών με την ιστορική μνήμη, τόσο στον παραγωγικό όσο και στον αμιγώς πολιτιστικό τομέα, μπορεί να οδηγήσει σε θεαματικά αποτελέσματα. Ήδη, αρκετές περιοχές της χώρας, λιγότερο προικισμένες από τη φύση και την ιστορία, έχουν βελτιώσει το εισόδημα τους στα πλαίσια του σεβασμού προς το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη.
Αυτό που θα πρέπει να τονισθεί είναι ότι το Μανιατάκειον Ίδρυμα επιθυμεί να παράγει έργο και στην προσπάθεια αυτή επιθυμεί να έχει κοντά του τις πλέον υγιείς δυνάμεις του τόπου. Η ενεργοποίηση των τοπικών αρχόντων και της κοινωνίας των πολιτών, δηλαδή, των στρωμάτων εκείνων που αναζητούν την πρόοδο στην ιδιαίτερη πατρίδα τους με διάθεση προσφοράς, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την όποια επιτυχία του εγχειρήματος που θα μετατρέψουν τη θεωρία σε πράξη.
Άλλωστε, η 11ετής πορεία μας οφείλεται στις συνέργειες με σημαντικούς φορείς και ιδρύματα της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Και μιλώντας για συνέργειες μη νομίζεται πως χρησιμοποιώ βερμπαλισμούς ή κενολογίες. Πιστεύουμε και υποστηρίζουμε την ένωση δυνάμεων προκειμένου να έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα και μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο σε σύγκριση με τις μεμονωμένες δράσεις. Η ισχύς εν τη ενώσει.
Ενδεικτικές δράσεις στο πλαίσιο του σκοπού του Ιδρύματος:
1) Ανάδειξη και προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ταυτότητας της Κορώνης του Δήμου Πύλου Νέστορος και της ευρύτερης Μεσσηνίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο,
2) Ειδικά για την Κορώνη: Προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κορώνης ως πηγή περιφερειακής βιώσιμης ανάπτυξης. Ενδυνάμωση του ρόλου της ανακηρυγμένης Εμβληματικής Κοινότητας για τη Μεσογειακή Διατροφή -σύμφωνα με τις αποφάσεις της UNESCO- προκειμένου να λειτουργήσει ως πιλοτικό μοντέλο πολιτιστικής, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και να προωθήσει κοινές δράσεις του Δικτύου των Εμβληματικών Κοινοτήτων για τη διαφύλαξη και περαιτέρω προαγωγή της Μεσογειακής Διατροφής,
3) Ενδυνάμωση της τοπικής και περιφερειακής οικονομίας κι επιχειρηματικότητας,
4) Σύνδεση της φιλανθρωπικής με την ανθρωπιστική δράση,
5) Διοργάνωση και διεξαγωγή συνεδρίων, ημερίδων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων τιμητικών εκδηλώσεων, κλπ.
Όσον αφορά τις συνεργασίες μας, ενδεικτικά θα αναφερθώ στο Δήμο Πύλου-Νέστορος, το Δήμο Καλαμάτας, την Πρεσβεία της Ιταλίας στην Ελλάδα, την Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας και τα εκκλησιαστικά ιδρύματα που έχει συστήσει, τα δύο ιδρύματα της Μεσσηνίας, το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και το Ίδρυμα Καρέλια, τα Κρατικά Αρχεία Βενετίας, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, το Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου, το Πανεπιστήμιο Nanyang της Σιγκαπούρης, το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, το «ΔΙΚΤΥΟ ΠΟΛΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ», τον Όμιλο ECONOMIA, την Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων και Αδελφοτήτων Ιταλίας, κ.α.
Ο Ιάπωνας ποιητής Ryunosuke Satoro είχε πει ότι «Ο καθένας μας ξεχωριστά είναι μια σταγόνα, αλλά όλοι μαζί, είμαστε ένας ωκεανός.». Γιατί μέσα από το εμείς, η συνεργασία γίνεται αποδοτική, το αποτέλεσμα πολλαπλασιαστικό και πολυδιάστατο και το κοινωνικό αποτύπωμα μεγιστοποιείται.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Δημήτρης Μανιατάκης, γεννημένος στην Κορώνη, είναι οικονομολόγος και επιχειρηματίας. Επίτιµος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Kingston της Αγγλίας, βραβευμένος από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών για την προσφορά του στην οικονομική πανεπιστημιακή κοινότητα και στην έρευνα αγοράς.
Υπήρξε ιδρυτής και Δ/νων Σύμβουλος της ICAP, τη μεγαλύτερη εταιρεία συμβούλων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, μέχρι το 2005.
Διετέλεσε Διευθύνων Σύμβουλος στη Δ.Ε.Η. Α.Ε. τα έτη 2005 και 2006.
Το 1995 ίδρυσε με τη σύζυγό του Ελένη Ταγωνίδη Μανιατάκη, λογοτέχνιδα, το Μανιατάκειον Ίδρυμα, το οποίο είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, κοινωφελούς, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
Υπήρξε εξωτερικό μέλος στο Συμβούλιο Διοίκησης του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Καλαμάτας.
Κατέχει τη θέση του Γενικού Γραμματέα στο Ελληνο-Αφρικάνικο Επιμελητήριο Εμπορίου και Ανάπτυξης, σκοπός του οποίου είναι η ισχυροποίηση των οικονομικών, εμπορικών, τουριστικών και πολιτιστικών σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τις Αφρικανικές χώρες.
