Η ΔΕΗ, ως γνωστόν, έχει ξεκινήσει την αποστολή λογαριασμών με το τέλος ακινήτων, το οποίο για το 2011 θα καταβληθεί σε δύο δόσεις. Στους λογαριασμούς περιλαμβάνεται μήνυμα που αναφέρει ότι σύμφωνα με το Ν. 4021/2011 η ΔΕΗ είναι υποχρεωμένη να συνεισπράττει με τους λογαριασμούς ρεύματος το Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών και στην περίπτωση μη εξόφλησης μέχρι την ημερομηνία λήξης του λογαριασμού αυτού, να προβαίνει στην έκδοση εντολής διακοπής ρεύματος.
Ήδη ο Δικηγορικός Σύλλογος Καλαμάτας έχει προσφύγει ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, ζητώντας την ακύρωση του Εκτάκτου Ειδικού Τέλους Ηλεκτροδοτουμένων Δομημένων Επιφανειών (εφ’ εξής «Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε.»), που θεσπίζεται με τις διατάξεις του άρθρου 53 του Ν. 4021/2011, η οποία πρόκειται να συζητηθεί στις 2-12-2011.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Καλαμάτας, τηρώντας τον θεσμικό του ρόλο, αλλά και την δεδηλωμένη του αρχή για ενεργή παρουσία στα κοινωνικά δρώμενα και ζητήματα, αποφάσισε να παράσχει την αιτηθείσα συνδρομή προς τους πολίτες, ενημερώνοντας τους για τα ακόλουθα :
Λόγοι άρνησης της νομιμότητας του τέλους
α) Η επιβολή του νέου τέλους ακίνητης περιουσίας τελεί σε συνάρτηση με τις τιμές ζώνης και την παλαιότητα των ηλεκτροδοτούμενων κτισμάτων, ουδόλως όμως σχετίζεται με το πραγματικό εισόδημα του φορολογούμενου ιδιοκτήτη. Όμως σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 4§5 του Συντάγματος ο φόρος για να είναι αναλογικός και συμβατός με το Σύνταγμα μας πρέπει να είναι ανάλογος με τη φοροδοτική ικανότητα του καθενός, κατά το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος. Ο παραπάνω αναφερόμενος νόμος παραβιάζει τα άρθρα 17 (παρ. 1) και 4 (παρ. 5) του Συντάγματος, καθώς, η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, κατά τις ως άνω διατάξεις του Συντάγματος, είναι νοητή εφόσον η περιουσία αυτή φέρει κάποια πρόσοδο. Όταν δηλαδή παράγει, αμέσως ή εμμέσως, κάποιο εισόδημα. Πρόκειται για μια μορφή δρομολογημένης δήμευσης της ατομικής ιδιοκτησίας, η οποία προσβάλλει ευθέως το Σύνταγμα.
β) Με τον παραπάνω νόμο και τη σχετική υπουργική απόφαση παραβιάζεται η αρχή της απαγορεύσεως της διπλής φορολογίας, δηλαδή της φορολογήσεως της ίδιας φορολογητέας ύλης για την ίδια αιτία. Η επιβολή του νέου ειδικού τέλους ακινήτων αποτελεί δεύτερη φορολόγηση των ιδιοκτητών ακινήτων για την ίδια αιτία (επί της ουσίας δεύτερος φόρος ακίνητης περιουσίας), δεδομένου ότι ήδη οι κάτοχοι ακίνητης περιουσίας, με αξία άνω των 200.000 Ευρώ, έχουν καταβάλει και τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας και μάλιστα για το ίδιο οικονομικό έτος (2011). Η διπλή φορολόγηση αντίκειται και στο άρθρο 17 του Συντάγματος μας, αλλά και στο Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ που προστατεύουν την ιδιοκτησία και τα εν γένει περιουσιακά δικαιώματα του ατόμου.
γ) Με το άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος ορίζεται ότι: "ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας". Η διάταξη αυτή, η οποία βρίσκεται στο Τμήμα Α' του πρώτου μέρους του Συντάγματος, που φέρει τον τίτλο "Μορφή του Πολιτεύματος", δεν θεσπίζει "ατομικό δικαίωμα", αλλά χαρακτηρίζει το δημοκρατικό μας πολίτευμα ως ανθρωποκεντρικό, με θεμέλιο την αξία του ανθρώπου. Ο σεβασμός της αναγορεύεται σε ύπατο κριτήριο της έκφρασης και δράσης των οργάνων της πολιτείας. Στην αξία του ανθρώπου περιλαμβάνεται πρωτίστως η ανθρώπινη προσωπικότητα ως εσωτερικό συναίσθημα τιμής και ως κοινωνική αναγνώριση υπόληψης. Με βάση τη διάταξη αυτή του άρθρου 2, που δεν αποτελεί απλή διακήρυξη, αλλά κανόνα δικαίου συνταγματικού επιπέδου, η πολιτεία, δηλαδή όλα τα πολιτειακά όργανα, οφείλουν όχι μόνο να "σέβονται" αλλά και να "προστατεύουν" την αξία αυτή (Ολ ΑΠ 40/1998). Πρόκειται για μία θεμελιώδη συνταγματική διάταξη που εξαιρείται από τις υποκείμενες σε αναθεώρηση ή αναστολή διατάξεις (άρθρο 110 παρ. 1 και άρθρο 48 παρ. 1 του Συντάγματος).
Το τέλος ακινήτων αντίκειται στην αρχή του σεβασμού και της προστασίας της αξίας του ανθρώπου : 1ον Διότι υποβαθμίζει τον φορολογούμενο ιδιοκτήτη, ακόμη και τον άνεργο και τον οικονομικά ασθενέστερο, σε αντικείμενο επίτευξης «εκτάκτων» δημοσιονομικών στόχων για τη μείωση ελλειμμάτων, 2ον Η διακοπή της ηλεκτροδότησης σε άτομα που αδυνατούν να καταβάλλουν τον φόρο τους οδηγεί σε έσχατη εξαθλίωση και θέτει σε κίνδυνο την υγεία και την επιβίωση τους, 3ον Ασκεί ένα είδος ψυχολογικής βίας και απειλής σε οικονομικά ασθενέστερα άτομα, τέτοια που δεν συνάδει με τα θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα του Συντάγματος μας και τις δημοκρατικές παραδόσεις της χώρας μας.
δ) Προσβολή της ελευθερίας των συναλλαγών και της οικονομικής ελευθερίας κατά το άρθρο 5 παρ. 1 και 106 του Συντάγματος.
Η επιβολή του φόρου ακινήτων μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ ή άλλων παροχών παραβιάζει τόσο το σύνταγμα όσο και τους όρους της σύμβασης ιδιωτικού δικαίου που υπέγραψε η ανώνυμη εταιρεία με τον κάθε καταναλωτή. Οι συμβάσεις που υπογράφηκαν καθορίζουν ρητώς τις υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων. Δεν προκύπτει λοιπόν καμία άλλη υποχρέωση για τους καταναλωτές πέραν της πληρωμής του κόστους του ρεύματος που κατανάλωσαν. Η ρύθμιση που θα επιβάλλει να πληρώσουμε οι καταναλωτές έναν φόρο σε τρίτο φορέα παραβιάζει αφενός τους όρους της μεταξύ μας σύμβασης και αφετέρου τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της ελευθερίας των συναλλαγών και την οικονομική ελευθερία. Ακυρώνει συμβόλαια παροχής ηλεκτροδότησης του έχουν υπογράψει ιδιώτες καταναλωτές ακόμη και με 100% ιδιωτικές εταιρείες παροχής ηλεκτροδότησης. Συνιστά ανεπίτρεπτο περιορισμό στην οικονομική ελευθερία κατά παράβαση και της αρχής της αναλογικότητας.
Με βάση την υπ' αριθ. 33/2002 απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, το Κράτος δεν μπορεί με μεταγενέστερη νομοθετική ρύθμιση να μεταβάλλει μονομερώς, να τροποποιήσει ή να ακυρώσεις έγκυρες συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου.
ε) Αντίθεση στην αρχή της νομιμότητας του φόρου. Το άρθρο 78 παρ. 1 του Συντάγματος ορίζει: "Κανένας φόρος δεν επιβάλλεται ούτε εισπράττεται χωρίς τυπικό νόμο που καθορίζει το υποκείμενο της φορολογίας και το εισόδημα, το είδος της περιουσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τις κατηγορίες τους, στις οποίες αναφέρεται ο φόρος." Δυνάμει της ρύθμισης αυτής είναι αμφίβολης συνταγματικότητας μια διάταξη που ορίζει ότι η βάση υπολογισμού του φόρου δεν καθορίζεται από τον νόμο όπως αυτός θα εφαρμοστεί από διοικητικές αρχές, αλλά θα καθοριστεί (ή έχει ήδη καθοριστεί) από την ΔΕΗ ή τους εναλλακτικούς προμηθευτές ηλεκτρικού ρεύματος. Ο λόγος είναι απλός: η χρήση της μεθόδου υπολογισμού που  ακολουθεί η ΔΕΗ συνιστά    σιωπηρή αλλά ξεκάθαρη εξουσιοδότηση προς νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου να καθορίσει το αντικείμενο του φόρου, το οποίο παρέλειψε να προσδιορίσει με επάρκεια ο φορολογικός νομοθέτης. Η ρύθμιση αυτή δεν έρχεται σε αντίθεση μόνο με την ανωτέρω διάταξη που επιβάλλει να είναι καθορισμένο το αντικείμενο του φόρου από τον νόμο, αλλά έρχεται σε μείζονα λόγω και με την απαγόρευση εξουσιοδότησης προς την διοίκηση, πολλώ δε μάλλον σε ιδιώτη, να καθορίσει ένα από τα στοιχεία του φόρου, και εν προκειμένω την βάση υπολογισμού που είναι η επιφάνεια του ακινήτου που θα φορολογηθεί.
Ο νόμος 2130/1993 στηρίζεται σε ένα τελείως διαφορετικό νομικό σύστημα φορολογίας: την επιβολή ανταποδοτικών τελών από ΟΤΑ. Στην συγκεκριμένη κατηγορία δημοσιονομικών εσόδων επιτρέπεται η νομοθετική εξουσιοδότηση προς όργανα της διοίκησης (δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορούσε η ΔΕΗ να περιληφθεί σε αυτά). Όμως στα πλαίσια του συστήματος αυτού, οι διατάξεις ελέγχονται από πλευράς υπάρξεως ή όχι ανταποδοτικότητας. Είναι προφανές ότι ο νομοθέτης προσπαθεί να μεταφέρει την ευχέρεια της δυνατότητας καθορισμού του αντικειμένου του τέλους με εξουσιοδότηση, σε ένα τελείως διαφορετικό νομικό πλαίσιο στο οποίο δεν είναι ανεκτός συνταγματικά ο κατ' εξουσιοδότηση καθορισμός της βάσης του φόρου.
στ) Σύμφωνα με την υπ' αριθ. 1934/1998 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, η Δ.Ε.Η. ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και οι ιδιωτικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή ή τη διάθεση ηλεκτρικού ρεύματος, δε δικαιούνται να εισπράττουν φόρους και να διακόπτουν την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, σε πελάτες τους, οι οποίοι για οποιοδήποτε λόγο αρνούνται να καταβάλλουν το "τέλος ακινήτων". Σύμφωνα με το σκεπτικό της παραπάνω απόφασης, αντίκειται στις διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 3 και 26 παρ. 2 του Συντάγματος, η οποιαδήποτε ανάθεση άσκησης δημόσιας εξουσίας σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (όπως είναι η Δ.Ε.Η. και οι άλλες ιδιωτικές εταιρείες παροχής ρεύματος). Τόσον η είσπραξη φόρων, όσο και η επιβολή διοικητικών κυρώσεων λόγω της άρνησης πληρωμής φόρων, αποτελούν στοιχεία άσκησης δημόσιας (της εκτελεστικής) εξουσίας, η οποία όμως αποτελεί την κατ’ εξοχήν έκφραση κυριαρχίας του Κράτους και ασκείται μόνο από το Δημόσιο και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου.
Ενημέρωση των πολιτών
Με βάση τα πιο πάνω οι επιλογές που έχει ένας πολίτης, ο οποίος αντιτίθεται στην πληρωμή του ανωτέρω τέλους είναι οι παρακάτω:
α) Να πληρώσει μόνο την αξία του ρεύματος, χωρίς άλλες ενέργειες, ελπίζοντας να μην υλοποιηθούν οι «απειλές» περί διακοπής της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και παράλληλα στην κήρυξη του Νόμου αντισυνταγματικού από το ΣτΕ, έτσι ώστε να διαγραφεί η οφειλή του από τα αρχεία της ΔΟΥ.
β) Να πληρώσει μόνο την αξία του ρεύματος και παράλληλα προσφύγει στη δικαιοσύνη για προστασία, έως ότου κριθεί η συνταγματικότητα ή μη του Νόμου.
Σημειωτέον, ότι στις 2/12/2011 πρόκειται να εκδικασθεί ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, η προσφυγή - αίτηση ακυρώσεως του Δ.Σ. Καλαμάτας και άλλων φορέων κατά του τέλους ακινήτων. Η απόφαση αυτή θα είναι εκείνη που τελικά θα αποσαφηνίσει τα περί της νομιμότητας του τέλους, αλλά και που θα καθορίσει τι θα γίνει στο μέλλον.
Ο πολίτης που θα επιλέξει την 2η επιλογή δύναται  να πληρώσει την αξία του ρεύματος, των δημοτικών τελών και της ΕΡΤ σε κάποιο ΑΤΜ Τράπεζας που διαθέτει δυνατότητα εξόφλησης λογαριασμών.
Στη διαδικασία υπάρχει ένα μειονέκτημα, διότι η ΔΕΗ μπορεί να θεωρήσει ότι τα χρήματα κατεβλήθησαν όχι για την εξόφληση της αξίας του ρεύματος και των δημοτικών τελών, αλλά για το ειδικό τέλος ακινήτου. Για να αποφευχθεί αυτό, θα πρέπει είτε να παραληφθεί από αρμόδιο υπάλληλο της ΔΕΗ δήλωση που θα αναφέρει την καταβολή, την αιτία της και θα επισυνάπτεται σ' αυτή αντίγραφο της απόδειξης του ΑΤΜ. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία του εξωδίκου, στο οποίο θα γίνεται υπόμνηση της διατάξεως της ΑΚ 422, δυνάμει της οποίας «Αν ο οφειλέτης έχει περισσότερα χρέη προς το δανειστή, έχει το δικαίωμα να ορίσει κατά την καταβολή το χρέος που θέλει να εξοφληθεί. Αν δεν όρισε τίποτε, η παροχή που έγινε καταλογίζεται πρώτα στο ληξιπρόθεσμο χρέος και, αν υπάρχουν περισσότερα σε εκείνο που παρέχει μικρότερη ασφάλεια για το δανειστή, αν υπάρχουν περισσότερα με ίση ασφάλεια, στο επαχθέστερο για τον οφειλέτη. Αν υπάρχουν περισσότερα εξίσου επαχθή στο αρχαιότερο. Αν όλα τα χρέη είναι σύγχρονα, ο καταλογισμός γίνεται σύμμετρα».
Παράλληλη ενέργεια - Αίτηση Ασφαλιστικών Μέτρων
Προς αποφυγήν του ενδεχομένου ο πάροχος της Ηλεκτρικής ενέργειας να προβεί σε διακοπή της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος προς εκείνον που δεν κατέβαλε το ανωτέρω τέλος, όπως επιτάσσεται δια νόμου, θα πρέπει ο ενδιαφερόμενος να υποβάλει αίτηση ασφαλιστικών μέτρων στο αρμόδιο Δικαστήριο, με αίτημα την απαγόρευση της διακοπής της ηλεκτροδοτήσεως του ακινήτου από τον πάροχο και παράλληλα το αίτημα εκδόσεως προσωρινής διαταγής.
Βεβαίωση οφειλής από την ΔΟΥ
Στην περίπτωση που δεν καταβληθεί το τέλος και παρά τις ανωτέρω ενέργειες, αυτό κάποια στιγμή θα γίνει ληξιπρόθεσμο και κατ' επέκταση απαιτητό από την Εφορία, η οποία έχει τη δυνατότητα και κρατική υποστήριξη για να επιχειρήσει την άμεση είσπραξη του είτε να «εκβιάσει» τον φορολογούμενο στην καταβολή του (πχ μη έκδοση φορολογικής ενημερότητος κλπ). Επομένως η σχετική οφειλή θα παραμένει, έως ότου εξοφληθεί από τον υπόχρεο ή ακυρωθεί κατόπιν αποφάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Μετά τη βεβαίωση της οφειλής από τη ΔΟΥ, ο φορολογούμενος έχει δύο (νόμιμες) επιλογές :
α) Να πληρώσει το ειδικό τέλος ακινήτων με ρητή επιφύλαξη και σε περίπτωση που το τέλος κριθεί ως παράνομο και αντισυνταγματικό από το Συμβούλιο της Επικρατείας, να καταθέσει αίτηση στην αρμόδια ΔΟΥ για την επιστροφή του τέλους που πλήρωσε.
Ο Προϊστάμενος της ΔΟΥ έχει υποχρέωση εντός τριών (3) μηνών από την παραλαβή της αίτησης να απαντήσει στο έγγραφο αίτημα για την επιστροφή του αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού. Εάν ο Προϊστάμενος απορρίψει το αίτημα για επιστροφή, ο φορολογούμενος έχει προθεσμία 60 ημερών από την επίδοση της απόφασης για να προσφύγει στο Διοικητικό Πρωτοδικείο με αίτημα την ακύρωση της απόφασης του Προϊσταμένου της ΔΟΥ και την επιστροφή του καταβληθέντος ποσού για το τέλος ακινήτων. Εάν ο Προϊστάμενος δεν απαντήσει μέσα σε τρεις (3) μήνες, τότε θεωρείται ότι υπάρχει "τεκμαιρόμενη σιωπηρή απόρριψη" του αιτήματος.  Στην  περίπτωση  αυτή,  η  προθεσμία των  εξήντα  (60) ημερών για την προσφυγή κατά της τεκμαιρόμενης σιωπηρής απόρριψης αρχίζει μετά την παρέλευση του τριμήνου.
β) Να καταθέσει στο τοπικό Διοικητικό Πρωτοδικείο Προσφυγή και Αίτηση Αναστολής κατά της πράξης επιβολής του ειδικού τέλους ακινήτων (εντός 60 ημερών από τη βεβαίωση της οφειλής στη ΔΟΥ).
γ) Να καταθέσει στο τοπικό Διοικητικό Πρωτοδικείο Προσφυγή, πληρώνοντας (σύμφωνα με το νόμο) μόνον το 50% του ποσού του Ειδικού Τέλους Ακινήτων (εντός 60 ημερών από τη βεβαίωση της οφειλής στη ΔΟΥ).
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                      Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ


(ΚΩΝ/ΝΟΣ ΜΑΡΓΕΛΗΣ)                        (ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗΣ)