Στις περιπτώσεις αυτές πολλές φορές ακολουθείται η επώδυνη για τον οφειλέτη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης.
Οταν λέμε διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, εννοούμε το πώς θα ικανοποιηθεί αυτός που έχει μια απαίτηση (που τον λέμε δανειστή), εις βάρος κάποιου (του οφειλέτη), όταν αυτός ο κάποιος δεν συμμορφώνεται: Είναι δηλαδή το αίτημα του δανειστή προς το κράτος, όπως αυτό με τα όργανά του εξαναγκάσει τον οφειλέτη, και μάλιστα πολλές φορές βίαια, να συμμορφωθεί.
Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουν επέλθει σημαντικές αλλαγές στο δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης, τόσο το 2015 με τον Ν. 4335/2015, όσο και το 2017 με τους Ν. 4472 και 4475/2017.
ΤΑΧΥΤΕΡΗ ΕΚΔΙΚΑΣΗ
Για την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης λόγω της συχνής καθυστέρησης που παρουσιάζεται, όχι μόνο στην εκδίκαση των υποθέσεων, αλλά και στην έκδοση των αποφάσεων (π.χ. οι υποθέσεις πολλές, οι δικαστές λίγοι), ο νομοθέτης τελευταία προχώρησε σε σημαντικές αλλαγές. Για παράδειγμα στην τακτική διαδικασία καταργήθηκε η προφορική συζήτηση και εντός 100 ημερών από την κατάθεση της αγωγής πρέπει να έχουν κατατεθεί οι προτάσεις και όλα τα αποδεικτικά μέσα και τα διαβιβαστικά έγγραφα, και στη συνέχεια εντός 15 ημερών να γίνουν οι αμοιβαίες αντικρούσεις, όπου με την παρέλευση του διαστήματος αυτού κλείνει και ο φάκελος της δικογραφίας.
Να σημειώσω σ' αυτό το σημείο ότι κακώς για εμένα καταργήθηκε η προφορική διαδικασία, γιατί μεταξύ των άλλων, η ζώσα διαδικασία ενώπιον του δικαστή είναι πιο έγκυρη και αξιόπιστη.
Το ως άνω φαινόμενο της καθυστέρησης παρατηρείτο και στη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, η οποία μπορεί να διαρκούσε πολλά χρόνια και πολλές φορές μάλιστα χωρίς αποτέλεσμα, με τον δανειστή πάντα να πληρώνει -και μάλιστα εν προκειμένω να προκαταβάλλει- και τα έξοδα αναγκαστικής εκτέλεσης. Πλέον οι διαδικασίες επισπεύδονται και το χρονικό διάστημα από την κατάσχεση μέχρι τον πλειστηριασμό είναι το ανώτερο 8 μήνες, και θαρρώ εδώ υπάρχει ένα ζήτημα, κατά πόσο θα έχουμε εγκαίρως αποφάσεις.
Οι πολλές ανακοπές και αιτήσεις αναστολής που μπορούσε να ασκήσει ο οφειλέτης, με τις οποίες καθυστερούσε η διαδικασία, ανήκουν στο παρελθόν. Ο οφειλέτης μπορεί να ασκήσει μία ανακοπή και, αν ασκήσει περισσότερες, αυτές συνεκδικάζονται. Εντός 60 ημερών πρέπει να εκδικαστούν ή να συνεκδικαστούν και εντός 60 ημερών πρέπει να εκδοθεί η σχετική απόφαση.
Πλέον δεν υπάρχει η δυνατότητα αναστολής της διαδικασίας, δηλαδή μέχρι να συζητηθεί η ανακοπή να σταματήσει η σχετική διαδικασία, παρά μόνο στην άμεση εκτέλεση έχουμε τη δυνατότητα αναστολής, π.χ. στις εξώσεις.
ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΕΙΣ
Περαιτέρω, επιτρέπονται πλέον οι πολλαπλές κατασχέσεις για να χτυπήσει ο νομοθέτης, κατόπιν και επιταγής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τις εικονικές κατασχέσεις. Παράλληλα δηλαδή θα υπάρχουν πολλές διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης για το ίδιο αντικείμενο.
Στους πλειστηριασμούς πλέον με το νέο καθεστώς οι προσφορές είναι έγγραφες και όχι προφορικές, και κατατίθενται σε φάκελο στον συμβολαιογράφο, με καταβολή εγγύησης ίσης προς το 30% της πρώτης προσφοράς. Για την εκτίμηση της αξίας του ακινήτου λαμβάνεται υπόψη πλέον η εμπορική του αξία, και όχι η αντικειμενική, όπως αυτή προσδιορίζεται από ειδικούς εκτιμητές και όχι από τον δικαστικό επιμελητή όπως συνέβαινε παλιότερα.
Μια άλλη καινοτομία του νόμου είναι ότι ο δικαστικός επιμελητής μπορεί να επιδίδει σημείωμα στον συμβολαιογράφο που διενεργεί τον πλειστηριασμό, με το οποίο τον ενημερώνει για την ημέρα και ώρα επίσκεψης των υποψηφίων πλειοδοτών στο ακίνητο προκειμένου να το δουν, και αποτελεί θεωρώ ζήτημα πώς θα αντιδράσουν οι ιδιοκτήτες των ακινήτων.
ΜΙΣΘΩΜΕΝΑ ΑΚΙΝΗΤΑ
Αλλο ένα ζήτημα είναι τι θα συμβεί εάν το ακίνητο είναι μισθωμένο και κατάσχεται. Εξαρτάται από το εάν η μίσθωση έγινε μέσα στην ύποπτη περίοδο ή όχι και εάν αφορά μισθωμένο ακίνητο για την άσκηση σε αυτό επιχείρησης. Εάν έγινε μέσα στην ύποπτη περίοδο ή αφορά επιχείρηση, ο υπερθεματιστής (αυτός δηλαδή που κερδίζει στον πλειστηριασμό), έχει τη δυνατότητα να αποβάλει τον μισθωτή μέσα σε 2 μήνες.
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΠΛΗΣΤΕΙΡΙΑΣΜΟΙ
Πλέον μπήκαν στη ζωή μας και οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, οι οποίοι σε αντίθεση με τους φυσικούς πλειστηριασμούς δεν γίνονται δημόσια, και κατ’ αυτόν τον τρόπο θα προσπεραστούν και τα εμπόδια που υπάρχουν στη διενέργειά τους από τις γνωστές σε όλους μας παρεμβάσεις.
Βέβαια εδώ για τη διεξαγωγή τους υπάρχουν συγκεκριμένες και απόλυτες διαδικασίες, που η μη τήρησή τους συνεπάγεται απόλυτη ακυρότητα - και γι’ αυτό νομίζω ότι θα υπάρξουν ανακοπές στη βάση του ότι δεν τηρήθηκε το ένα ή το άλλο, και σε κάθε περίπτωση πρέπει να δούμε πώς θα αντιδράσουν τα Δικαστήρια και τι θα αποφασίσουν σε σχετικές ανακοπές.
Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί διεξάγονται μέσω των ηλεκτρονικών συστημάτων πλειστηριασμών, των οποίων η διαχείριση και η κυριότητα ανήκουν στους Συμβολαιογραφικούς Συλλόγους.
Το αντικείμενο του πλειστηριασμού αναρτάται στην ιστοσελίδα του Τομέα Ασφάλισης Νομικών και μπορεί να το βλέπει ο οποιοσδήποτε.
Υπάρχουν 4 διαφορετικές κατηγορίες χρηστών: Οι επισκέπτες, όπου ο καθένας μπορεί ελεύθερα να δει το αντικείμενο του πλειστηριασμού. Οι υπάλληλοι του πλειστηριασμού, που είναι οι συμβολαιογράφοι, οι οποίοι πρέπει να πιστοποιηθούν στο ηλεκτρονικό σύστημα. Οι υποψήφιοι πλειοδότες, οι οποίοι προκειμένου να συμμετάσχουν πρέπει να πιστοποιηθούν καταβάλλοντας το τέλος ηλεκτρονικού συστήματος, αλλά και τη σχετική εγγύηση. Και οι παρατηρητές, οι οποίοι είναι οι οφειλέτες και αφού κι αυτοί πιστοποιηθούν, μπορούν να παρακολουθούν την πορεία του πλειστηριασμού που τους αφορά.
Οι φυσικοί πλειστηριασμοί γίνονται κάθε Τετάρτη στις 17:00, και οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί κάθε Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή από τις 10:00 μέχρι τις 14:00 και από 14:00 μέχρι 18:00.
Οσον αφορά την πρώτη κατοικία και την προστασία της, όσοι έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν στο νόμο για τα υπερχρεωμένα, ο οποίος έχει ισχύ μέχρι τις 31/12/2018, αν και πιστεύω ότι πρέπει να εξαιρεθεί η πρώτη κατοικία του καλόπιστου υπερχρεωμένου οφειλέτη από τους πλειστηριασμούς και με παρέμβαση της Πολιτείας, αλλά σε κάθε περίπτωση υπάρχει η δυνατότητα άσκησης ανακοπής.
Πρέπει δηλαδή να υπάρξει σεβασμός στα συνταγματικά δικαιώματα όπως η προστασία της ιδιοκτησίας και της προσωπικής ελευθερίας, που έρχονται σε αντίθεση με το δικαίωμα στην αναγκαστική εκτέλεση, και να τηρείται πάντα η αρχή της αναλογικότητας.
Σπύρος Β. Λαπιώτης
Δικηγόρος
