Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο κατέληξε στα συμπεράσματα αυτά εξετάζοντας 12 ΣΔΙΤ που συγχρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ στην Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ιρλανδία και την Ισπανία στους τομείς των οδικών μεταφορών και των επικοινωνιών, συνολικού κόστους 9,6 δισ. ευρώ. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εκτιμά πως οι φορολογούμενοι επιβαρύνθηκαν με επιπλέον 1,2 δισ. ευρώ για την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Ε-65, της Ολυμπίας Οδού και του αυτοκινητόδρομου “Μορέας”.

Η ΣΔΙΤ ΜΕ ΤΟΝ “ΜΟΡΕΑ”

Στην περίπτωση του “Μορέα”, το κόστος ανά χιλιόμετρο διογκώθηκε κατά 16%, με την επιπλέον δαπάνη για τους φορολογούμενους να φτάνει τα 84 εκατ. ευρώ.

Οπως επισημαίνεται, «παραμένει ο κίνδυνος της σημαντικής υποχρησιμοποίησης του αυτοκινητόδρομου Κεντρικής Ελλάδας (Ε65) και του τμήματος Λεύκτρου - Σπάρτης του αυτοκινητόδρομου “Μορέας”, η οποία δεν συνάδει με τα κριτήρια χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης». Σε σχέση με τους κυκλοφοριακούς φόρτους, σημειώνει ότι τα πραγματικά δεδομένα κυκλοφορίας για τον αυτοκινητόδρομο “Μορέας”, που είναι διαθέσιμα μέχρι το τέλος του 2017, δείχνουν ότι η κυκλοφορία πλησιάζει κατά πολύ την πρόβλεψη της επιχείρησης “επανεκκίνησης”.

Η ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΙ Η Ε-65

Το εύρος των έργων για την εθνική οδό Ε-65 μειώθηκε κατά 55%, όμως το κόστος ανά χιλιόμετρο αυξήθηκε κατά 47%, με συνέπεια οι φορολογούμενοι να πληρώσουν 413 εκατ. ευρώ περισσότερα από ό,τι είχε αρχικά προϋπολογιστεί. Ελληνες και Ευρωπαίοι πολίτες πλήρωσαν τελικά 20,2 εκατ. ευρώ ανά χίλια μέτρα οδοστρώματος.

Ακόμα χειρότερη είναι η εικόνα από τη ΣΔΙΤ για την Ολυμπία Οδό, όπου το εύρος του πρότζεκτ μειώθηκε κατά 45%, αλλά το κόστος ανά χιλιόμετρο αυξήθηκε κατά 69%, προκαλώντας επιπρόσθετη επιβάρυνση της τάξης των 678 εκατ. ευρώ.

ΟΙ ΣΔΙΤ ΣΕ ΙΣΠΑΝΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Σύμφωνα με το capital.gr: «Στην Ισπανία, οι συμβάσεις για την κατασκευή των αυτοκινητόδρομων αποτέλεσαν αντικείμενο αναδιαπραγμάτευσης λίγο μετά την υπογραφή τους, λόγω αναγκαίων τροποποιήσεων στις προβλεπόμενες εργασίες, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα αύξηση του κόστους κατά περίπου 300 εκατ. ευρώ.

Στη Γαλλία, το κόστος του έργου ΤΠΕ στο Pau Pyrénées αυξήθηκε κατά 73% (από 18 σε 31 εκατ. ευρώ) για λόγους συμμόρφωσης προς κανονιστικές αλλαγές και, παρότι η κατασκευή της υποδομής για το έργο Girondins ολοκληρώθηκε εμπρόθεσμα, η θέση του σε λειτουργία καθυστέρησε κατά 16 μήνες για διοικητικούς λόγους.

Στην Ιρλανδία, ο προγραμματισμός του σταδίου κατασκευής του έργου ΤΠΕ “Δίκτυο μητροπολιτικών περιοχών” (Metropolitan Area Network, MAN) υπήρξε ανεπαρκής. Αποτέλεσμα; Η επακόλουθη μείωση της κλίμακας ολόκληρου του έργου, η υλοποίηση λιγότερων MAN (καλύφθηκαν 66 πόλεις αντί των προβλεπόμενων 95) και η αύξηση κατά 4,2% (50 953 ευρώ) του κόστους ανά πόλη.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Στη χώρα μας, στα τρία οδικά έργα (Ολυμπία Οδός, Ε-65, Μορέας), που ήλεγξε το ΕΕΣ, η αύξηση του συνολικού κόστους ανήλθε σε 1,2 δισ. ευρώ ως συνέπεια της αναδιαπραγμάτευσης των συμβάσεων λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης που εκτόξευσε το χρηματοοικονομικό κόστος και της ύφεσης που συρρίκνωσε την καταναλωτική δαπάνη και κατ' επέκταση τους κυκλοφοριακούς όγκους (έως και -45% σε σχέση με το 2008).

Υπενθυμίζεται ότι η επανεκκίνηση των πέντε οδικών αξόνων έγινε δύο φορές αφότου προηγήθηκε αναδιαπραγμάτευση: το 2013 επί Μιχάλη Χρυσοχοΐδη στο υπουργείο Υποδομών και τέλη του 2015 με υπουργό Υποδομών τον Χρήστο Σπίρτζη. Και τις δύο φορές, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, τα έργα σταμάτησαν με υπαιτιότητα του Δημοσίου, το οποίο χρειάστηκε να αυξήσει τη χρηματοδοτική συμβολή του, προκειμένου να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οπως και να καλύψει το αυξημένο κόστος των απαλλοτριώσεων, με αποτέλεσμα να αυξηθεί το συνολικό κόστος του έργου, αλλά όχι το κόστος κατασκευής.

Τι σημαίνει αυτό σε αριθμούς, σύμφωνα με την έκθεση του ευρωπαϊκού ανώτατου δικαστηρίου; Οτι συνολικά, λόγω της επανεκκίνησης, το συνολικό κόστος των τριών αυτοκινητόδρομων αυξήθηκε κατά 36%, από 9,1 σε 12,4 εκατ. ευρώ ανά χιλιόμετρο. Αντίστοιχα, η συνεισφορά της ΕΕ για το συνολικό κόστος έργου ανά χιλιόμετρο αυξήθηκε κατά 95%, από 2,1 εκατ. ευρώ ανά χιλιόμετρο σε 4,1 εκατ. ευρώ ανά χιλιόμετρο. Ταυτόχρονα, μειώθηκε κατά 55% το αντικείμενο των έργων.

“Για τους παραχωρησιούχους η μείωση του αντικειμένου των έργων οδήγησε στην απώλεια σημαντικού τμήματος των εσόδων και κατ' επέκταση στη μείωση του εσωτερικού βαθμού απόδοσης (IRR) των εν λόγω επενδύσεων” επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς. Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι στην περίπτωση της Ολυμπίας Οδού, λόγω της μείωσης του φυσικού αντικειμένου, μειώθηκαν κατά την επανεκκίνηση και οι κεφαλαιουχικές δαπάνες για την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου, από 2,2 δισ. ευρώ σε 1,2 δισ.

Παράλληλα, λόγω αυξημένου ρίσκου χώρας (τόσο το 2013 όσο και στα τέλη του 2015) οι τράπεζες ήταν αρνητικές ως προς τη συνέχιση της χρηματοδότησης των μεγάλων οδικών αξόνων. Ως εκ τούτου, το Δημόσιο έπρεπε να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό των πιστωτικών ιδρυμάτων, ενισχύοντας τη χρηματοδοτική συμβολή του.

Ετσι, σύμφωνα με την έκθεση του ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, για τις περιόδους κατασκευής της Ολυμπίας Οδού και του Ε-65 το Δημόσιο κατέβαλε 470 εκατ. ευρώ ως πρόσθετη χρηματοδοτική συνεισφορά (από τα οποία 422 από κοινοτικά κονδύλια), ως αποτέλεσμα της κρίσης που προκάλεσε χρηματοδοτικά ελλείμματα και μειωμένα έσοδα λόγω των συρρικνούμενων κυκλοφοριακών όγκων. Επιπρόσθετα, κατέβαλε ακόμη 705 εκατ. ευρώ στους παραχωρησιούχους για την επιτάχυνση των έργων και λόγω καθυστερήσεων που αφορούν:

- τη λήψη αποφάσεων σχετικά με αρχαιολογικά ευρήματα,

- την εξασφάλιση των απαιτούμενων περιβαλλοντικών αδειών,

- την ολοκλήρωση των αναγκαίων απαλλοτριώσεων.

Επίσης, το ΕΕΣ αναφέρει ότι υπήρξαν αισιόδοξα σενάρια σε σχέση με τη μελλοντική ζήτηση των σχεδιαζόμενων υποδομών.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΜΕΝΑ ΤΑ ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ ΠΟΣΑ

Σε απάντησή της προς το ανώτατο δικαστήριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι τα ολοκληρωμένα έργα αυτοκινητόδρομων στην Ελλάδα που ελέγχθηκαν από το ΕΕΣ συμβάλλουν ουσιαστικά στην ολοκλήρωση του κεντρικού δικτύου ΔΕΔ-Μ παρά τις εξαιρετικά δυσμενείς οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα από το 2009. Θεωρεί ότι τα πρόσθετα ποσά που διατέθηκαν από την ΕΕ και τον εθνικό δημόσιο τομέα στην Ελλάδα ήταν δικαιολογημένα, προκειμένου να γίνει επανεκκίνηση των στάσιμων έργων αυτοκινητόδρομων.

Σε σχέση με τους κυκλοφοριακούς φόρτους, σημειώνει ότι τα πραγματικά δεδομένα κυκλοφορίας για τον αυτοκινητόδρομο “Μορέας”, που είναι διαθέσιμα μέχρι το τέλος του 2017, δείχνουν ότι η κυκλοφορία πλησιάζει κατά πολύ την πρόβλεψη της επιχείρησης “επανεκκίνησης”.

Στην Ολυμπία Οδό, η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι εύλογο να αναμένεται βελτίωση των δεδομένων σχετικά με τον όγκο κυκλοφορίας για το 2018, το οποίο είναι το πρώτο ολόκληρο έτος κατά το οποίο χρησιμοποιείται πλήρως το έργο».