Α. Η παρούσα κατάσταση
Η Καλαμάτα εξελίσσεται σε βασικό μητροπολιτικό κέντρο της Νότιας Πελοποννήσου, στο οποίο μετακινείται καθημερινώς σημαντικός αριθμός κατοίκων και επισκεπτών. Η κυκλοφοριακή μελέτη για την πόλη της Καλαμάτας της δεκαετίας του 1980, που μερικώς εφαρμόστηκε, χρειάζεται επικαιροποίηση γιατί έχουν δημιουργηθεί νέα κυκλοφοριακά δεδομένα μετά τις αναπλάσεις και πεζοδρομήσεις στο κέντρο (που έγιναν χωρίς να έχει προηγηθεί ο απαιτούμενος κυκλοφοριακός σχεδιασμός), την ολοκλήρωση του περιμετρικού δακτυλίου, την αύξηση της επισκεψιμότητας αλλά και την αύξηση της χρήσης του ΙΧ. Ετσι παρατηρείται έντονος κυκλοφοριακός φόρτος σε δρόμους που οδηγούν στο κέντρο σε ώρες αιχμής όλο το χρόνο ενώ το καλοκαίρι η παραλιακή οδός (οδός Ναυαρίνου) παρουσιάζει έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση που υποβαθμίζει την παραλιακή ζώνη.
Παράλληλα η έλλειψη θέσεων στάθμευσης είναι ιδιαίτερα φανερή αφού δεν επαρκούν ούτε το δημοτικό πάρκινγκ στο Νέδοντα ούτε και οι θέσεις ελεγχόμενης στάθμευσης. Δυστυχώς τα τελευταία δέκα χρόνια καμία θέση στάθμευσης δεν δημιουργήθηκε στο κέντρο της πόλης, ενώ η επέκταση του συστήματος ελεγχόμενης στάθμευσης σε πολλές οδικές αρτηρίες είχε κατά κύριο λόγο εισπρακτικό και όχι ανταποδοτικό χαρακτήρα.
Ταυτόχρονα δεν ενισχύθηκαν οι εναλλακτικές μορφές μετακίνησης όπως είναι τα μέσα μαζικής μεταφοράς, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση στο κέντρο.
Επίσης οι υφιστάμενοι ποδηλατόδρομοι δεν εντάσσονται σε ένα λειτουργικό δίκτυο που θα ευνοεί τις καθημερινές μετακινήσεις των κατοίκων.
Παράλληλα δεν υπάρχουν διάδρομοι ασφαλούς πεζής μετακίνησης, με την εξαίρεση του κέντρου, λόγω προβληματικών ή ανύπαρκτων πεζοδρομίων σε πολλές οδούς.
Τέλος, πρέπει ιδιαιτέρως να τονιστεί το ζήτημα της οδικής ασφάλειας, καθώς παρατηρείται αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων στο Δήμο της Καλαμάτας.
Επίσης πρέπει να επισημάνουμε τις ανεπαρκείς θέσεις στάθμευσης ΑΜΕΑ στην πόλη, που επίσης δεν είναι σωστά χωροθετημένες.
Β. Προτάσεις
Δίνεται η δυνατότητα χρηματοδότησης κυκλοφοριακής μελέτης για την Καλαμάτα, από το Πράσινο Ταμείο. Η συγκεκριμένη μελέτη δεν θα πρέπει να περιοριστεί στη διευθέτηση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, αλλά να επεκταθεί σε αυτό που ονομάζεται σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Δηλαδή, αυτό που πρέπει να επιτευχθεί είναι η εύκολη μετακίνηση των πολιτών σε όλα τα μέρη της πόλης.
Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει με τις ακόλουθες ενέργειες:
1) Ιεράρχηση του δικτύου σε βασικούς άξονες κυκλοφορίας και σε ζώνες ήπιας κυκλοφορίας.
2) Μέσα μαζικής μεταφοράς. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην μετακίνηση του πληθυσμού μέσα στην πόλη. Προτείνουμε:
α. Επέκταση της αστικής συγκοινωνίας σε όλες τις γειτονιές και συνοικίες της πόλης. Για παράδειγμα οι οδοί Ηρώων και Ακρίτα δεν καλύπτονται από αστική συγκοινωνία, όπως και η Βέργα και η Μικρή Μαντίνεια. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι παρόλο που το Αστικό ΚΤΕΛ έχει καταθέσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αναδιάρθρωσης και επέκτασης της αστικής συγκοινωνίας, και παρόλο που υπάρχει η σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινοτήτων, η δημοτική αρχή αρνείται να προχωρήσει τις σχετικές διαδικασίες.
β. Αναπροσαρμογή του στόλου της αστικής συγκοινωνίας με μίνι-μπας, που είναι πιο ευέλικτα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε δυσπρόσιτες περιοχές.
γ. Επαναλειτουργία προαστιακού σιδηροδρόμου με τη μορφή ηλεκτροκίνητου ελαφρού τρένου (Light Rail System).
δ. Συνδυασμένες μετακινήσεις - δηλαδή να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις άμεσης συνεργασίας των μέσων μαζικής μεταφοράς (υπεραστικό και αστικό ΚΤΕΛ, προαστιακός σιδηρόδρομος) μεταξύ τους και με τα άλλα μέσα προς όφελος των πολιτών που μετακινούνται.
3) Δημιουργία λειτουργικού δικτύου ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων που θα ευνοούν την εναλλακτική μορφή μετακίνησης προς όλες τις κατευθύνσεις.
4) Δημιουργία υποδομών στάθμευσης περιφερειακά του κέντρου και στην Παραλία. Ετσι καταρχάς απαιτείται καλύτερη διαχείριση των ήδη υπαρχουσών θέσεων στάθμευσης. Πέρα από την χρήση των καρτών τύπου «ξυστό», η πληρωμή των τελών στάθμευσης μπορεί να γίνει με «έξυπνο» τρόπο με τη χρήση της τεχνολογίας της κινητής τηλεφωνίας (π.χ. sms) για όσο διάστημα καταλαμβάνεται η θέση στάθμευσης. Επιπλέον με χρήση κατάλληλων «έξυπνων» συστημάτων, που έχουν αναπτυχθεί και εφαρμοστεί ήδη, θα μπορούσε να γίνει πιο αποτελεσματική η διαχείριση των θέσεων και εξυπηρέτηση των πολιτών μέσω ηλεκτρονικής ενημέρωσής τους για τις κενές θέσεις πάρκινγκ κοντά στην περιοχή που βρίσκονται, ώστε να αποφεύγεται ο κυκλοφοριακός φόρτος από οδηγούς που ψάχνουν για θέσεις παρκαρίσματος χωρίς αποτέλεσμα. Μια τέτοια συνδυαστική εφαρμογή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και στην περίπτωση του δημοτικού πάρκινγκ του Νέδοντα, απελευθερώνοντας υπαλληλικό δυναμικό που χρησιμοποιείται για την είσπραξη των τελών στάθμευσης. Αντί αυτών όμως η δημοτική αρχή Καλαμάτας επέλεξε την ιδιωτικοποίηση του δημοτικού πάρκινγκ στο Νέδοντα (βόρειο και κεντρικό) απορρίπτοντας οποιαδήποτε άλλη προσφερόμενη δυνατότητα.
Οι δυνατότητες δημιουργίας χώρων στάθμευσης στο πυκνοδομημένο κέντρο της πόλης είναι περιορισμένες, ιδίως μετά την ακύρωση κατασκευής υπογείου πάρκινγκ στη θέση «Ουζάκια». Από την άλλη μεριά πρέπει να ευνοηθεί η χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς ή εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης έτσι ώστε η πρόσβαση στο κέντρο της πόλης να μη γίνεται με την χρήση του ΙΧ αυτοκινήτου. Αντίθετα, περιφερειακά του κέντρου μπορούν να δημιουργηθούν οργανωμένες θέσεις στάθμευσης οι οποίες θα διευκολύνουν την πρόσβαση στο κέντρο με την χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς ή πεζή. Ιδιαίτερο πρόβλημα υπάρχει στην ανατολική πλευρά της πόλης, γιατί όσοι έρχονται από αυτή την μεριά πρέπει να διασχίσουν το κέντρο της πόλης για να σταθμεύσουν στο δημοτικό parking του Νέδοντα.
Η παραλιακή ζώνη της Καλαμάτας αποτελεί μια ζώνη αναψυχής για τους κατοίκους αλλά και για τους επισκέπτες της πόλης. Είναι σημαντικό να δημιουργηθούν θέσεις στάθμευσης κοντά στην Παραλία σε οικόπεδα τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν.
5) Αντιμετώπιση προβλημάτων οδικής ασφάλειας. Η κυκλοφοριακή μελέτη μπορεί να εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις οδικής ασφάλειας που θα οδηγήσουν στην μείωση των τροχαίων ατυχημάτων που συμβαίνουν στην πόλη. Συγκεκριμένα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την δημιουργία ζωνών ήπιας κυκλοφορίας ιδιαίτερα σε κατοικημένες περιοχές, σε σχολεία, αθλητικά κέντρα ενώ παράλληλα πρέπει να βελτιωθούν οι οδικές υποδομές και συνθήκες σε κόμβους και οδούς που παρατηρούνται ατυχήματα.
6) Δημιουργία θέσεων στάθμευσης ΑΜΕΑ. Οι θέσεις στάθμευσης των ατόμων με αναπηρία δεν επαρκούν στο κέντρο της πόλης και δεν έχουν σωστή χωροταξική κατανομή έτσι ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση των ΑΜΕΑ σε όλες τις περιοχές της πόλης. Είναι κοινωνικά αναγκαία η αύξηση και η καλύτερη χωροταξική κατανομή των θέσεων στάθμευσης για ΑΜΕΑ σε όλη την πόλη.
Συμπερασματικά, είναι απαραίτητο να εκπονηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας, το οποίο θα δώσει μια μεγάλη ευκαιρία στην Καλαμάτα να λύσει τα κυκλοφοριακά της προβλήματα καλύπτοντας τις τωρινές αλλά και τις μελλοντικές ανάγκες κινητικότητας των ανθρώπων, για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
