Ενα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο “Πέτρος Σωκρ. Κόκκαλης" (1896-1962) - Ο αστός επαναστάτης ιατρός από τον αντιβενιζελισμό στο λενινισμό” έγραψε ο φίλος καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Θανάσης Χρήστου και εκδόθηκε για λογαριασμό του Εργαστηρίου Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας. Οπως αναφέρει προλογικά, η ενασχόληση με το θέμα άρχισε το 1987 όταν ήταν μεταξύ των δύο που θα έπρεπε να επιλέξει για τη διδακτορική του διατριβή. Δεν το επέλεξε τότε γιατί από τη μια πλευρά δεν είχαν “απελευθερωθεί” όλα τα αρχεία και από την άλλη είχαν περάσει μόλις 25 χρόνια από το θάνατό του και ως εκ τούτου δεν ενδείκνυτο για τυπικούς λόγους.
Ομως το 2003 οι συγκυρίες τον έσπρωξαν προς την Αράχωβα, τόπο καταγωγής της οικογένειας Κόκκαλη, ενώ ταυτόχρονα επεσήμανε το ιδιωτικό αρχείο της. Οπως σημειώνει “μεσολάβησαν 16 χρόνια τα οποία αφιέρωσα αφενός στην εις βάθος και ενδελεχή έρευνα στα δημόσια και ιδιωτικά αρχεία της Ελλάδας και της αλλοδαπής και αφετέρου στην όσο το δυνατόν πληρέστερη και ουσιαστικότερη αποδελτίωση της πρωτεύουσας και δευτερεύουσας βιβλιογραφίας του επίμαχου ζητήματος”. Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας αποκρυσταλλώθηκαν σε τρεις ανακοινώσεις στο πλαίσιο ισάριθμων εγχωρίων και διεθνών συνεδρίων με πρώτη στη Θεσσαλονίκη το 2005. Μια δεύτερη ανακοίνωση για τον Πέτρο Κόκκαλη πραγματοποιήθηκε σε διεθνές συνέδριο στο Βερολίνο το 2015, ενώ μια τρίτη δυο χρόνια αργότερα σε διεθνές συνέδριο για τις ελληνορωσικές σχέσεις που οργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2017. Για τη διαδικασία έκδοσης του βιβλίου (που έγινε το Φεβρουάριο του 2019) με ενημέρωσε πριν από ένα χρόνο, στο πλαίσιο μιας συζήτησης που είχαμε με αφορμή το 2ο Συνέδριο Ιστορίας που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Ο κ. Χρήστου στο προλογικό σημείωμα εκφράζει ευχαριστίες σε συγγενείς του βιογραφούμενου για τις μαρτυρίες τους, αλλά και στην πρώην γενική γραμματέα του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα και τον νυν Δημήτρη Κουτσούμπα που αποδέσμευσαν “μοναδικής αξίας αρχειακά τεκμήρια για τον Πέτρο Σωκρ. Κόκκαλη από το Ιστορικό Αρχείο του κόμματος” αλλά και τον Δ. Γόντικα, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής “που επιμελήθηκε με υποδειγματική φιλοτιμία και βαθιά γνώση και μου παραχώρησε αντίγραφά τους”. Εκφράζει ακόμη ευχαριστίες στον λογοτέχνη Αλέξη Πάρνη και άλλους που συνεργάστηκαν με τον ακαδημαϊκό και επαναστάτη.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία κεφάλαια που αναπτύσσονται σε 150 σελίδες:
- Γέννηση και οικογένεια του Πέτρου Σωκρ. Κόκκαλη.
- Ο Πέτρος Σωκρ. Κόκκαλης και οι ακαδημαϊκές κατακτήσεις του στο Βερολίνο
- Οι επιστημονικές και πολιτισμικές σχέσεις του Πέτρου Σωκρ. Κόκκαλη με τη Σοβιετική Ενωση στα κρίσιμα χρόνια της πολιτικής υπερορίας του (1949-1962).
Ακολουθεί ένα παράρτημα από 250 και πλέον σελίδες με 21 κείμενα – τεκμήρια και φυσικά ογκώδης βιβλιογραφία.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο: “Ο βίος και η πολιτεία του Πέτρου Σωκρ. Κόκκαλη διαθέτουν όλα εκείνα τα συστατικά στοιχεία για μια συναρπαστική ιστορική ανάπλαση και ταυτόχρονα αφήγηση. Σπουδές στην Ευρώπη, κοσμοπολιτισμός, μεγαλόπνοα ιδανικά, εμπλοκή στον εθνικό διχασμό και τον εμφύλιο, ακαταμάχητη γοητεία, γνωριμία με τις εκρηκτικότερες επαναστατικές φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα, θαυμασμός προς τους μεγάλους εικαστικούς και μουσικούς δημιουργούς. Κατοχή και αντίσταση, υπέρβαση των ταξικών γραμμών, μεταπήδηση από τον έναν κόσμο στον ιδεολογικά αντίθετο, ιατρικά επιτεύγματα, οξυδέρκεια, ευφυής υιοθέτηση του καινούργιου, ριζοσπαστισμός και δημιουργικότητα συνιστούν ορισμένες μόνον ψηφίδες μιας ιστορικής φυσιογνωμίας, που έζησε και διαμόρφωσε σε αρκετές περιπτώσεις τα σημαντικότερα γεγονότα της γενιάς του”.
ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΜΕΣΣΗΝΗ
Για τη σχέση της οικογένειας Κόκκαλη με τη Μεσσήνη γράφει έμμεσα ο Θανάσης Χρήστου:
«Ο καθιερωμένος πλέον ακαδημαϊκός δάσκαλος γνώρισε το 1932 τυχαία τη Νίκη Κουλέτση (1.4.1913-12.3.1997), όταν αναζητούσε εναγωνίως γραμματέα για τη διεκπεραίωση του μνημειώδους έργου “Χειρουργική” και στις 23 Νοεμβρίου 1938 τη νυμφεύθηκε, αποκτώντας μαζί της δύο παιδιά, τον Σωκράτη (1939) και την Αυγή-Πολυξένη (1944-2015). Εκείνος 36 ετών και εκείνη 19, εκείνος διέμενε στη Φερρών 15 και εκείνη στην Αλίτσης 11, πολύ κοντά στο Πεδίον του Αρεως στο ιστορικό κέντρο της παλαιάς Αθήνας, και σε απόσταση αναπνοής ο ένας από τον άλλον. Γειτονόπουλα! Με τους γονείς τους στο ίδιο επαγγελματικό μετερίζι, φιλόλογος γυμνασιάρχης ο Σωκράτης Δημ. Κόκκαλης (1856-1944) στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δημοδιδάσκαλος ο Ευστάθιος Νικ. Κουλέτσης (1864-1942) στην πρωτοβάθμια” [...] Ενδιάμεσος κρίκος στη γνωριμία τους η μεγαλύτερη αδελφή της Νίκης, η Ελένη, που εργαζόταν τότε στο Ακτινολογικό Τμήμα του Δημοτικού Νοσοκομείου “Ελπίς” και συγκολλητική βάση η καλή φήμη του φέρελπη γιατρού, που κυκλοφορούσε στο μικρόκοσμο της γειτονιάς και των δύο».
• Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στις 17 Μαΐου στην Παλαιά Βουλή, ενώ έχει ήδη εξαντληθεί η πρώτη έκδοση από 3.000 βιβλία και προχωρεί η δεύτερη.
